Frederik Ruysch
Frederik Ruysch, damadı Juriaen Pool tarafından resmedildi
Doğum	28 Mart 1638(1638-03-28) Lahey
Ölüm	22 Şubat 1731 (92 yaşında) Amsterdam
Milliyet	Flemenk
Eğitim	Leiden Üniversitesi
Kariyeri
Dalı	botanik, anatomi

Frederik Ruysch (28 Mart 1638 - 22 Şubat 1731), Hollandalı botanikçi ve anatomistti . Anatomik örneklerin korunmasına yönelik teknikler geliştirmesiyle tanınır ve bunları insan parçalarını içeren sahneleri ya da diyoramaları oluşturmak için kullanır.^[1] Anatomik hazırlıkları arasında 2.000'den fazla anatomik, patolojik, zoolojik ve botanik örnek yer alıyordu ve bunlar kurutularak ya da mumyalanarak muhafaza edilmişti.^[2] Ruysch aynı zamanda lenfatik sistemdeki kapakçıklar, yılanlardaki vomeronazal organ ve arteria Centralis oculi (gözün merkezi atardamarı ) hakkındaki kanıtlarıyla da tanınmaktadır. Bugün Hirschsprung hastalığı olarak bilinen hastalığın ^[3] yanı sıra intrakraniyal teratom, enkondromatozis ve Majewski sendromu gibi çeşitli patolojik durumları tanımlayan ilk kişi olmuştur.^[4]

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Frederik Ruysch Lahey'de bir devlet memurunun oğlu olarak doğdu ve bir eczacının öğrencisi olarak işe başladı. Anatomiye olan hayranlığı nedeniyle Leiden Üniversitesi'nde Franciscus Sylvius'un öğrencisi oldu. Çalışma arkadaşları Jan Swammerdam, Reinier de Graaf ve Niels Stensen'di. Cesetlerin parçalara ayrılması nispeten pahalıydı ve kadavralar azdı, bu da Ruysch'u organları hazırlamak için alternatif yollar bulmaya yöneltti. 1661 yılında Hollandalı mimar Pieter Post'un kızı Maria Post ile evlendi. 1664 yılında plörezi üzerine yazdığı tezle mezun oldu.^[5]

Ruysch, 1667'de Amsterdam cerrahlar loncasının başkan yardımcısı oldu. 1668'de şehrin ebelerinin baş eğitmeni oldu. Ruysch tarafından muayene edilene kadar mesleklerini icra etmelerine artık izin verilmiyordu. 1679'da Amsterdam mahkemelerine adli tıp danışmanı olarak atandı ve 1685'te Jan ve Caspar Commelin ile birlikte çalıştığı Hortus Botanicus Amsterdam'da botanik profesörü oldu. Ruysch yerli bitkiler konusunda uzmanlaştı.

Mumyalama tekniği[değiştir | kaynağı değiştir]

Ruysch insan anatomisi ve fizyolojisinin birçok alanını araştırmış, organları korumak için ispirto kullanmış ve Avrupa'nın en ünlü anatomik koleksiyonlarından birini oluşturmuştur.^[6] Asıl becerisi, numunelerin gizli bir balsamicum likörü içinde hazırlanması ve muhafaza edilmesiydi ve kendisinin bu amaçla arteriyel mumyalamayı ilk kullananlardan biri olduğuna inanılmaktadır. Doğal olarak oluşan kırmızı renkli bir mineral olan zinoberden elde edilen merkürik sülfürden bir enjeksiyon geliştirdi. Enjeksiyon birçok örneğe kırmızımsı, neredeyse canlı bir ifade verdi. Bu teknik sayesinde gözlemciler, 17. yüzyılda çığır açan bir teknik olan en küçük kan damarlarını bile görselleştirip inceleyebiliyordu. Ruysch'un devrim niteliğindeki mumyalama teknikleri cesetlerin daha uzun süre korunmasını da sağladı. Bu sadece her bir teşrih sunumu için tanınan süreyi uzatmakla kalmadı, aynı zamanda bu sunumların daha sıcak aylarda yapılmasını da mümkün kıldı.^[7]

Ruysch'un kabinesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Frederik Ruysch, kendi özel konutunda yer alan bir anatomi müzesinin hem kurucusu hem de yaratıcısıydı. Müze Amsterdam için popüler bir turistik cazibe merkeziydi ve eğitim dünyasında biliniyordu. Özel bir koleksiyondu, ancak Ruysch bunu halka açtı. Giriş ücreti alınıyordu ve bir rehber beş odayı gezdiriyordu.^[8] Koleksiyon üç farklı kategoriye ayrılmıştır. Kuru müstahzarlar arasında iskeletler ve kurutulmuş organlar, ıslak enjeksiyon müstahzarları arasında kapakları kolayca çıkarılabilen şişelerdeki konservasyonlar ve son kategori olarak da özenli süslemelere sahip testilerdeki ıslak müstahzarlar yer alıyordu. Son kategori, müstahzarın kendisine zarar verme riski olmadan kolayca taşınamazdı.^[9]

Koleksiyonlarının yaklaşık üçte birini oluşturan bebek ve cenin cesetlerini de koleksiyonlarına dahil etmiştir. Bu örneklerin çoğunu, yanında çalışan ebelerden, çocuk öldükten sonra ya da hamilelik düşükle sonuçlandığında satın almıştır. Bebeklerin bedenlerini ya da parçalarını içeren natürmortları ve sergileri tipik olarak giysiler, başlıklar ve hatta cam gözlerle birlikte sergilenmiştir. Ruysch bu unsurları ekleyerek mumyalama işleminden kalan izleri ve dikişleri kapatabiliyor ve sergilerine daha gerçekçi bir görünüm kazandırabiliyordu.^[7] Sergilediği eserlerin bazılarında anormallikler ve kusurlar olsa da, koleksiyonlarının asıl amacı insan vücudunun mükemmelliğini gösterdiğine inandığı sanat eserleri yaratmaktı.^[10] Natürmort ressamı olan kızı Rachel Ruysch, ilk yıllarında koleksiyonu çiçekler, balıklar, deniz kabukları ve dantelli narin vücut parçalarıyla süslemesine yardım etmişti.^[11]

Ruysch 24 yaşına geldiğinde kabinesi son derece popüler hale gelmiş ve birçok yabancı devlet adamının dikkatini çekmişti.^[7] 1697'de I.Petro ve Nicolaes Witsen, tüm örnekleri haftanın iki günü halka açık beş odada sergileyen Ruysch'u ziyaret etti. Bilime büyük ilgisi olan Peter'a kelebeklerin nasıl yakalanacağını ve nasıl muhafaza edileceğini anlattı. Kertenkelelere karşı da ortak bir ilgileri vardı.^[12] Birlikte hastaları görmeye gittiler. Ruysch, 1717'de ikinci ziyareti sırasında "merak deposunu" Büyük Petro 'ya 30.000 gulden karşılığı sattı, buna pıhtılaşmış domuz kanı, Prusya mavisi, cıva oksitoksit ve likörün sırrı da dahildi: .^[13] Her şeyin paketlenmesi ve etiketlenmesi gerektiğinde Ruysch yardım etmeyi reddetti. Albert Seba 'nın bir aydan fazla zamanını aldı. 100 koli hemen gönderilmedi, ancak sonraki yıl Büyük Kuzey Savaşı nedeniyle iki gemiye bölündü. Koleksiyon sağlamdı ve içki içen denizciler hakkındaki söylentiler doğru değildi.

Ruysch hemen Jordaan'da Bloemgracht'taki evinde yeniden çalışmaya başladı. Ölümünden sonra bu koleksiyon Güçlü August'a satıldı.^[14] Korunmuş koleksiyonlarından bazıları günümüze ulaşmış olsa da, sahnelerinden hiçbiri günümüze ulaşmamıştır. Sadece Cornelis Huyberts'inkiler başta olmak üzere bir dizi gravür aracılığıyla bilinmektedirler.

1715'te Royal Society Üyesi seçildi ^[15] Damadı Jurriaen Pool tarafından resmedildi. Frederik Ruysch, Herman Boerhaave ile birlikte yayınladı.

1760 yılında ölümünden 30 yıl sonra, botanikçi Nikolaus Joseph von Jacquin. Güney Amerika'dan Marcgraviaceae familyasına ait olan ve Frederik Ruysch'un onuruna verilen bir çiçekli bitki cinsi olan Ruyschia'yı yayınladı.^[16]

Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Disputatio medica inauguralis de pleuritide. Dissertation, Leiden, 1664.
• Dilucidatio valvularum in vasis lymphaticis et lacteis. Hagae-Comitiae, ex officina H. Gael, 1665; Leiden, 1667; Amsterdam, 1720. 2. Aufl. 1742.
• Museum anatomicum Ruyschianum, sive catalogus rariorum quae in Authoris aedibus asservantur. Amsterdam, 1691. 2. Aufl. 1721; 3. Aufl. 1737.
• Catalogus Musaei Ruyschiani. Praeparatorum Anatomicorum, variorum Animalium, Plantarum, aliarumque Rerum Naturalium. Amsterdam: Janssonio-Waesbergios, 1731.
• Observationum anatomico-chirurgicarum centuria. Amsterdam 1691; 2. Aufl. 1721: 3. Aufl. 1737.
• Epistolae anatomicae problematicae. 14 Bände. Amsterdam, 1696–1701.
• Het eerste Anatomisch Cabinet. Amsterdam, Johan Wolters, 1701
• Thesaurus anatomicus. 10 Delen. Amsterdam, Johan Wolters, 1701–1716.
• Adversarium anatomico-medico-chirurgicorum decas prima. Amsterdam 1717.
• Curae posteriores seu thesaurus anatomicus omnium precedentium maximus. Amsterdam, 1724.
• Thesaurus animalium primus. Amsterdam, 1728. 18: Amsterdam, 1710, 1725.
• Curae renovatae seu thesaurus anatomicus post curas posteriores novus. Amsterdam, 1728.
• Samen met Herman Boerhaave: Opusculum anatomicum de fabrica glandularum in corpore humano. Leiden, 1722; Amsterdam, 1733.
• Tractatio anatomica de musculo in fundo uteri. Amsterdam, 1723.
• Opera omnia. 4 Bände. Amsterdam, 1721.
• Opera omnia anatomico-medico-chirurgica huc usque edita. 5 Bände. Amsterdam, 1737.
• Herbarivm Rvyschianvm, in Mvsei Imperialis Petropolitani, vol. 1, pars secvnda. Petropolitanae, 1745.

Günümüzde[değiştir | kaynağı değiştir]

Ruysch'un koleksiyonu Sankt-Peterburg'daki Büyük Peter Antropoloji ve Etnografya Müzesi'nde(Kunstkamera) görülebilir. Koleksiyon, Ruysch'un orijinal koleksiyonundan 900'den fazla türü içermektedir.^[4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

1. ^ Frederik Ruysch's Anatomical Dioramas 9 Mart 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
2. ^ Kooijmans, L. (2004). De doodskunstenaar, de anatomische lessen van Frederik Ruysch. Amsterdam: Bert Bakker. 
3. ^ "Hirschsprung Disease: Background, Pathophysiology, Epidemiology". 8 Ocak 2017. 6 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2024. 
4. ^ ^{a b} Boer, Lucas; Radziun, Anna B.; Oostra, Roelof-Jan (2017). "Frederik Ruysch (1638–1731): Historical perspective and contemporary analysis of his teratological legacy". American Journal of Medical Genetics Part A. 173 (1): 16-41. doi:10.1002/ajmg.a.37663. PMC 5215407 $2. PMID 27126916. 
5. ^ Dohmen, J. (1982) Wetenschappelijke erediensten voor publiek. De anatomische lessen van Frederik Ruysch. In: 1632- 1982. 350 Jaar wetenschap in Amsterdam. Folia Civitatis, 9 januari 1982, nr. 19. p. 19.
6. ^ Israel, J.I (1995) The Dutch Republic: Its Rise, Greatness and Fall, 1477-1806, p. 907.
7. ^ ^{a b c} Hansen, Julie V. (December 1996). "Resurrecting Death: Anatomical Art in the Cabinet of Dr. Frederik Ruysch". The Art Bulletin. 78 (4): 663-679. doi:10.2307/3046214. 
8. ^ IJpma, Frank F.A.; Radziun, Anna; van Gulik, Thomas M. (September 2013). "'The anatomy lesson of Dr. Frederik Ruysch' of 1683, a milestone in knowledge about obstetrics". European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology (İngilizce). 170 (1): 50-55. doi:10.1016/j.ejogrb.2013.05.028. ISSN 0301-2115. PMID 23845171. 
9. ^ Knoeff, Rina (February 2015). "Touching anatomy: On the handling of preparations in the anatomical cabinets of Frederik Ruysch (1638–1731)". Studies in History and Philosophy of Science Part C: Studies in History and Philosophy of Biological and Biomedical Sciences (İngilizce). 49: 32-44. doi:10.1016/j.shpsc.2014.11.002. ISSN 1369-8486. PMID 25543883. 
10. ^ Kemp, Martin (1999). "Babes in bottles: the anatomical art of Frederik Ruysch". Nature. 399 (6731): 34. doi:10.1038/19906. 
11. ^ Jay, Mike (December 8, 2022). "The Melancholy of Anatomy". The New York Review of Books 69 (19): 38–40.
12. ^ Driessen, J. (1996) Tsaar Peter de Grote en zijn Amsterdamse vrienden, p. 8.
13. ^ Driessen-Van het Reve, J.J. (2006) De Kunstkamera van Peter de Grote. De Hollandse inbreng, gereconstrueerd uit brieven van Albert Seba en Johann Daniel Schumacher uit de jaren 1711-1752. English summary, p. 338.
14. ^ Kapitel 6 11 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. .
15. ^ "Fellows Details". Royal Society. 29 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2014. 
16. ^ "Ruyschia Jacq. | Plants of the World Online | Kew Science". Plants of the World Online (İngilizce). 23 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2021.