Viterbo
Komün
Comune di Viterbo
Bayrak
Viterbo
Ülke	İtalya
Bölge	Lazio
İl	Viterbo
İdare
• Belediye Başkanı	Giovanni Arena
Yüzölçümü
• Toplam	406,23 km²
Rakım	326 m
Nüfus  (2017)
• Toplam	67,804
• Yoğunluk	170/km²
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Posta kodu	01100
Alan kodu	0761
Resmî site www.comune.viterbo.it

Viterbo (Viterbo lehçesi:Veterbe), İtalya'da Lazio Bölgesi'nde, Viterbo ili'nin merkezi bir kent ve bir komün. Viterbo'nun "Şehir (Citta d'Italia)" olma statüsü kaynağı bilinmeyecek kadar geçmişlere uzanmaktadır.

Coğrafi konumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Viterbo şehri antik Roma yolu olan "Via Cassia" üzerinde Roma'nın 80 km kuzeyinde bulunan bir şehirdir. 11. ve 12. yüzyıl yapılmış olan antik San Pellugrino Orta Çağ mahallesi şehir surları içinde olup hem mahalle evleri hem de şehir surları günümüze kadar kalmışlardır. Şehir civarında "Monti Cimini" ve "Monti Volsini" tepeleri bulunur.

Viterbo ve civarında tarım üretimi önemlidir.

Şehirde büyük bir hizmet sektörü bulunmaktadır. Şehirdeki askeri ve sivil eğitim kurumları şehir ekonomisine büyük katkıda bulunurlar. Bunlar arasında askeri "Karaordusu Havagücü Komutanlığı (AVES)" ve eğitim merkezi; "Karaordusu Gedikli Subay Eğitim Merkezi" ve "Havagücü Gedikli Subay Eğitim Merkezi (SMAM)" bulunur. Sivil yüksek eğitim için "Tuscia Üniversitesi" ve "Güzel Sanatlar Akademisi" İtalya çapında önemli okullardır. Viterbo şehrinde ve civarında sıcak su kaynakları ve kaplıcalar bulunur; bu kaplıcalar özellikle merkezî İtalya'dan çok büyük kaplıca turisti çekmektedir.

Viterbo'da seramik, mermer taş işleme ve tahta yontma sanatları önemlidir. İtalya Devleti'ne ait olan altın rezervlerinin saklandığı yapılar Viterbo'da bulunmaktadır. 2007'de Viterbo'nun devlet başkenti Roma ve Lazio Bölgesi için yeni havaalanının yapılması için seçildiği ilan edilmiştir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehrin armasında bulunan FAVL sözcüğünün şehri Etrüsk kurduğuna işaret ettiği iddia edilmekle beraber şehrin bir Etrüsk yerleşimi olduğuna ait arkeolojik kalıntı bulunmamaktadır. Antik Romalılar döneminde kentin mevkiinde "Castrum Herculis" adlı bir askeri savunma mevki bulunduğu arkeolojik kazılarda bulunan bir tapınak kalıntısından bilinmektedir.

Viterbo şehrine dair ilk yazılı belge 8. yüzyılda olup kent mevkii ismi Castrum Viterbii olarak geçmektedir. 773'te Roma'yı eline geçirmek isteyen Lombardlar kralı "Desiderus" bu hedefine varmak için Viterbo yerleşimini üs seçmiş ve bu yerleşim etrafını çeviren surları yaptırmıştır; ama Roma'yı eline geçirememiştir. Katolik Kilisesi ve Papalar Franklara destek vermeye başlayınca Viterbo şehri ve kalesi Papalık Devleti'nin önemli bir savunma mevki olmuştur. Fakat Viterbo İmparatorlar tarafından ele geçirilmek istenen bir mevki olduğu için bu şehrin idareciliği için devamlı mücadeleler yapılmıştır. 1090'da şehir surları pekiştirilmiş; 1095'te Viterbo şehri bir bağımsız komün olmuş ve 1099'da bağımsız şehir için seçilmiş konsüllerle idare sistemi kabul edilmiştir.

1162'de Kutsal Roma Germen İmparatoru I. Friederich Viterbo'nun bağımsızlığını kabul etmiştir ve bu da şehrin alanının genişletilmesine bir neden olmuştur. Papalarının Roma'yı idareleri çok zorlaşınca Papa III. Eugenius'un korunaklı kalesi dolayısıyla yaşadıkları yer olmuştur. III. Eugenius Viterbo'da bir kuşatma geçirmiştir. 1164'te İmparator Friedrich Barbarossa kendi seçtiği anti-papa III. Paschal'in merkezini Viterbo yapmıştır. 1167'de kente "Şehir" olma statüsü tanıdı ve şehrin askerlerini papalık Roma'sına karşı kullanmaya başladı. 1172'de bir kuşatma sonucu kale kuşatmacıların eline geçip büyük hasar görmüştür. Bu tarihten sonra bağımsız Viterbo etrafındaki bağımsız şehirleri hücumla ele geçirme politikasına geçmiştir. Ferentum şehrini eline geçiren Viterbo bu şehrin yıkılmasına neden olmuştur. 1190'da Viterbo şehri güçleri Corneto (modern Tarquinia) şehrini kuşatmışlardır. Fakat Roma ile birlikte Viterbo bu dönemde İmparator ordularının hücumuna da hedef olmuştur. Bu dönemde Viterbo zenginliği ile yaklaşık 60.000 kişilik nüfusu ile orta İtalya'nın en önemli şehirlerinden biri olmuştur.

Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya Türkçe dilbilgisi ve kuralları doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir. Bu maddedeki yazım ve noktalama yanlışları ya da anlatım bozuklukları giderilmelidir. (Yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarının kullanılması, karakter hatalarının düzeltilmesi, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi vs.) Düzenleme yapıldıktan sonra bu şablon kaldırılmalıdır.

1207'de Papa III. İnnocentius Viterbo Katedrali'nde bir konsey toplamıştır. Fakat daha sonra Kilise ve papanın dinsizlikle suçladığı "Patarı"nın yaşadığı şehrin kendisini papaya teslim etmemesinden dolayı için Viterbo Papa tarafından aforoz edilmiştir. 1210'da Viterbo İmparator III. Otto'yu karşı hücuma geçip galibiyetler kazanmıştır. Hemen sonra Viterbo aleyhinde askeri harekat yapmıştır. Bu yüzyılda sonra şehir sıra ile "Gatti sülalesi" ve "Di Vico sülalesi" tarafından çok diktatörce idare edilmiştir. 1254'te İmparator, Viterbo'yu kendi taraftarları olan Ghibellinolar safına çekmiştir. Ama 1243'te şehir sakinleri disiplinsiz Alman askerleri şehirden atınca, İmparator şehri sonuç vermeyen bir kuşatmaya almıştır. Bu tarihten sonra Viterbo devamlı Guelfolar safında olmuştur. 1256-1261 döneminde Viterbo imparator taraftarlarına karşı büyük mücadele veren Papa IV. Alexander'in ikametgâhı olmuştur. Papa bu şehirden ordusu ile Via Cassia antik yolundan geçen Swabia Dükü Conradin'i aforoz etmiştir. Sonraki papalar, X. Gregory (1271), XXI. Giovanni (1276), III. Nicholas ve Fransız asıllı IV. Martin Viterbo'da toplanan papa seçimi kardinallar kurulu tarafından seçilmişlerdir. Papa XXI. Giovanni Viterbo'da sarayında yatak odasının tavanının çökmesi dolayısıyla ölmüştür. İtalyan olmayan IV. Martin'in seçilmesinden hoşlanmayan Viterbolular Napoli Kralı Anju'lu I. Şarlo idaresinde kardinallerin toplandığı Viterbo Katedrali'ne girip bu papanın taraftarı iki katedrali tutuklamışlardır. Bu nedenle Viterbo şehri papa tarafından aforoz edilmiştir. Bundan sonra 86 yıl papalar Viterbo'ya uğramamışlardır.

Papaların bulunmadığı bu dönemde şehir "Di Vico sülalesi" eline geçmiştir. 14. yüzyılda Giovanni Di Vicco Civitavecchia, Tarquinia, Bolşena, Orvieto, Todi, Narnı ve Amelia şehirlerini de içinde bulunduran bir dükalık idare etmekteydi. Fakat 1354'te Avignon'da bulunan papalar kendilerini eski arazilerini ele geçirmek için Kardinal Gil de Albornoz'u görevlendirip bu devleti yıkmışlardır. 1376'da şehir yine Francesco Di Vico"'nun eline geçmiştir. Fakat 13 yıl sonra 1389'da isyan eden Viterbo'lular Francesca Di Vico'yu öldürüp şehrin idaresini önce Papa V. Urban'a; ve sonra da Francesca'nın kuzeni Giovanni di Sciarra di Vico'ya vermişlerdir. 1396'da papa Boniface IX ordusuyla hücum edip Viterbo'yu Papalık Devleti'ne en son olarak dahil etmiştir. 1431'de Viterbo'da idareyi 1421'de eline geçiren Giacomo Di Vico Papalık Devleti orduları tarafında hemen elemine edilmiştir.

Bundan sonra Viterbo önemini kaybetmiş ve Papalık Devleti'nin bir parçası olarak bu devletin geçirdiği evrelerden geçmiştir.

16. yüzyılda Viterbo çok ünlü Rönesans dönemi klasik filoloji bilgin adamı ve hümanist "Latino Latini"'nin doğup yetiştiği kent olarak ün yaptı.

1871'de İtalya Krallığı'na bağlandı.

Nüfus gelişimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Viterbo'nun belediye sınırları içinde nüfusu (10.2010 itibarıyla) 63.395 kişidir. 19. yüzyıl ve 20. yüzyılda Viterbo'nun nüfusunun gelişmesi şu gösterimde görülebilir:^[1]

Kişi

Görülebilecek turistik yerler[değiştir | kaynağı değiştir]

Viterbo'da görülebilecek turistik yerler şunlardır:

• Papalık Sarayı: yapımı 1255-1266. Papa'yı savunmak üzere San Lorenzo tepesi üzerinde bir kale şekilde yapılmıştır. Bir tarafında iki ince sütunla desteklenen yedi ince süslü kemeri bulunan ünlü "loggia (balkon)" bulunmaktadır. Bu balkondan "Salle del Conclavo (Buyuk Toplantı Salonu" na girilir. Bu salon 1670'te X. Clemente'nin "Ben Papa olmak istemiyorum" şeklindeki itirazlarına rağmen, papa seçildiği mevkiidir.
• San Lorenzo Katedrali: Eski bir Romalı Herkül tapınağı üzerinde Lombard mimarlar tarafından Romensk mimari stilinde yapılmıştır. 16. yüzyıldan sonra birkaç defa renovasyondan geçmiştir. II. Dunya Savasi sırasında 1944'te mütteffiklerin bombardımanından büyük hasar görüp yeniden yapılmıştır. Çan kulesi 14. yüzyıl ilk yarısından kalma Gotik mimari stilinin ünlü örneklerinden biridir. Tek Portekiz asıllı ve doktor meslekli 1276-1277'de Papa olan XXI. Giovanni lathi bulunur.
• San Pellegrino Ortacağlar mahallesi: Bu mahalle Katedral Meydanı'nın hemen yanında bulunup Orta Çağ'dan beri hiç değişmeden korunmuştur. Antik Viterbo için tipik olan birçok özel ev bulunmaktadır. Eski şehrin merkezi olan "Plebicit Meydanı"nın etrafında hem komun merkezi Belediye Sarayını hem de il merkezi Hukumet Sarayı bulunur. Bunun kenarından bir kücük tepeye çıkan yol sonunda Piazza Verdi ve Viterbo'nin patron azizi anısına "Santa Rosa Kilisesi" bulunur. "Piazza della Rocca" ve şehir staosu ve "Piazza Fontana Grande" bu mahalle içindedir.

1080'de yapılmaya başlanan "Santa Maria Nuova Kilisesi" Lombard yapımı avlusu ile ünlüdur. Bu eski mahalleye günümüze kadar gelen 11. ve 12. yüzyılda yapılmış şehir surlar ile çevrilidir; bu surlar üzerindeki "Torre Branca" (veya "Bella Galliana" ilgi çekicidir. Mahalleye surlardan giriş eski şehir kapılarından ("Porta Faul", "Porta Romana" ve "Porta Fiorentina") yapılır.

• Palazzo Comunale (Belediye Sarayı): Yapıma başlangıç 1460 ve tekrar yapımı 1771. 1264'te Palazzo del Podestà sonra Palazzo della Prefettura. Şehir merkezi olan "Piazza del Plebiscito Meydanı"'nda bulunur. İçinde birkaç 16. yüzyıl Barok stilinde duvar fresko tabloları vardır.
• Santa Maria della Salute: Gotik mimari stilde küçük bir kilise. Çok süslü bir ana giriş kapısı vardır.
• Chiesa del Gesù Kilisesi: Yapımı 11. yüzyıl. Romenesk stilinde.
• Palazzo Farnese: Yapımı 14. ve 15. yüzyıl. Sonradan Pope Paulus III Alessandro Farnese ve güzelliği ile ünlü olan kızkardeşi "Giulia Farnese" 16. yüzyılda bu sarayda yaşamışlardır.
• Rocca (Kale).
• Santa Maria Nuova (yapımı 11. yüzyıl), San Sisto (yapımı 9. yüzyıl ikinci yarısı), San Giovanni in Zoccoli (yapımı 11. yüzyıl). Romanesque mimari stilinde kiliseler.
• Palazzo degli Alessandri: Orta Çağ mahallesinde Orta Çağ'dan kalma zengin soylu evi
• Fontana Grande (Büyük Çesme): Yapıma başlangıç 1206.
• San Francesco Kilisesi: Lombard'lardan kalma bir kale üzerine Gotik mimari stilinde yapılmıştır. 1276da Viterbo'da olen Papa Adriano V'in süslü lathi içindedir.
• Museo Civico (Şehir Müzesi): Şehirde kazilarda çıkarılan birçok arkeolojik kalıntı sergilenir. Güzel sanatlar kısmında Sebastiano del Piombo, Antoniazzo Romano, Salvator Rosa, Antiveduto Grammatica vb ressamların eserleri sergilenmektedir.
• Tuscia Üniversitesi Botanik Bahçesi: Şehirdeki Tuscia Üniversitesi idaresi altındadır.

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehirde 1979 yılında kurulan Tuscia Üniversitesi ev sahipliği yapmaktadır.

Komşu komünler[değiştir | kaynağı değiştir]

Viterbo komünü şu komünlerle sınır komşusudur: Bagnoregio, Bomarzo, Canepina, Caprarola, Celleno, Civitella d'Agliano, Graffignano, Marta, Monte Romano, Montefiascone, Ronciglione, Soriano nel Cimino, Tuscania, Vetralla, Vitorchiano

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Viterbo'nun şu kentlerle kardeş şehir bağlantıları bulunmaktadır:

• Binghamton, New York, Amerika Birleşik Devletleri
• Albany, New York, Amerika Birleşik Devletleri
• Santa Rosa de Viterbo, Brezilya
• Gubbio, İtalya
• Palmi, İtalya
• Nola, İtalya
• Sassari, İtalya
• Campobasso, İtalya

Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Viterbo

• 
  Viterbo - San Lorenzo Katedrali
• 
  Viterbo - Papalik Sarayı balkonu
• 
  Viterbo - Ortacaglar mahallesi
• 
  Viterbo - "Piazza della Rocca Meydani" - Porta Fiorentina şehir kapısı
• 
  Viterbo - "Piazza delle Erbe Meydani" ve "Leoni Havuzu"
• 
  Viterbo - "Fontana Grande (Buyuk Havuz)"
• 
  Viterbo - "Santa Maria Nuova Kilisesi"nde Lombardlardan kalma avlu
• 
  Viterbo - Gradi'de Üniversite Kampüsü

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• İtalyanca Wikipedia "Viterbo" maddesi 19 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İtalyanca)

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Viterbo ili
• Lazio

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Viterbo ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Viterbo Belediyesi resmi websitesi 25 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İtalyanca)
• Curlie'de Viterbo (DMOZ tabanlı)
• Wikituscia'da Viterbo sanal turlari 3 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• ViterboLive.it
• Viterbo Viterbo turist promosyonu 5 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• ViterboOnline.Com 15 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.