Francesco Redi

Francesco Redi
Francesco Redi
	Jacob Ferdinand Voet tarafından yapılmış portresi
Doğum	18 Şubat 1626; Arezzo, İtalya
Ölüm	1 Mart 1697 (71 yaşında); Pisa, İtalya
Milliyet	Tuscan
Mezun olduğu okul(lar)	Pisa Üniversitesi
Tanınma nedeni	Deneysel biyoloji; Parazitoloji; Kendiliğinden oluşumun eleştirilmesi
Kariyeri
Dalları	Tıp, entomoloji, parazitoloji, dilbilim

Francesco Redi (18 Şubat 1626 - 1 Mart 1697), İtalyan doktor, doğa bilimci, biyolog ve şairdir. Deneysel biyoloji'nin kurucusu ve modern parazitolojinin babası olarak anılır. Kurtçukların sinek yumurtalarından geldiğini göstererek spontan nesil teorisine meydan okuyan ilk kişiydi.^[1]

21 yaşında Pisa Üniversitesi'nden Tıp ve Felsefe alanında doktora derecesi alarak İtalya'nın çeşitli şehirlerinde çalıştı. Zamanında, bir rasyonalist olarak -Aristotelesçi abiogenesis kuramı olarak da bilinen- kendiliğinden oluşum gibi mitlerin sıkı bir eleştirmeniydi. En ünlü deneyleri, 1668'de yayınlanan Esperienze intorno alla generazione degl'insetti (Böceklerin Üretimi Üzerine Deneyler) adlı eserde anlatılmıştır.

Yazdığı şiirlerden oluşan en ünlü eseri “Bacco in Toscana”dır. 17. yüzyıl İtalyan şiirinin en iyi eserleri arasında kabul edilir ve bu eser için dönemin Medici hanedanı üyesi Grand Dük Cosimo III kendisine bir onur madalyası vermiştir

1 Mart 1697 yılında Pisa'da uykusunda hayatını kaybetmiştir. Mars'ta anısına ismi bir kratere verilmiştir.

Deneyleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Redi, engereklerin şarap içtiğini ve bardakları kırabileceğini ve yutulduğunda zehirlerinin zehirli olduğunu ispatlamıştır. Yılan zehirlerinin, inanıldığı gibi safra kesesinden değil, dişlerden üretildiğini doğru bir şekilde gözlemledi. Fasciola hepatica ve Ascaris lumbricoides dahil olmak üzere yaklaşık 180 parazitin ayrıntılarını tanıyan ve doğru şekilde tanımlayan ilk kişiydi. Ayrıca solucanları helmintlerden ayırt etti. Bazı iddialara göre modern biyolojide deneysel tasarımın temeli olan kontrolün kullanımını başlatmıştır.

Kendiliğinden oluş deneyi[değiştir | kaynağı değiştir]

O zaman akılcı düşünceye göre sinek kurtçukları bozulmuş etten oluşuyordu. Bir deneyde Francesco Redi iki dörtlü gruba ayırdığı sekiz tane kavanoz aldı: ilk kavanoz grubuna bilinmeyen bir madde koydu; ikinci gruba ise ölü balık koydu ve ilk grup kavanozun ağzını içine sadece hava girebilecek şekilde bir bez ile kapattı. İkinci grubun ise ağzını açık bıraktı. Birkaç gün sonra ağzı açık olan kavanozlardaki et üzerinde sinek kurtçuklarının oluştuğu gözlendi; ağzı bez ile kapatılmış olan kavanozlarda ise sinek kurtçukları oluşmadı.

Deneyine sinek kurtçuklarını gözlem altına alıp değişim geçirip sineğe dönüşmelerini takip ederek devam etti. Aynı zamanda ölü sinek ve kurtçukları ölü hayvanlarla aynı kavanoza koyduğunda yeni kurtçuk oluşmadığını ancak aynı durum canlı sineklerle gerçekleştirildiğinde sinek kurtçuklarının oluştuğunu gösterdi.