Doğan Kuban

Doğan Kuban
Doğan Kuban
Kişisel bilgiler
Doğum	10 Nisan 1926; Paris, Fransa
Ölüm	22 Eylül 2021 (95 yaşında); İstanbul, Türkiye

Doğan Kuban (10 Nisan 1926 Paris^[2] - 22 Eylül 2021, İstanbul), Türk mimar ve akademisyendir. Türkiye'nin ilk ve en önemli mimarlık tarihçilerindendir.^[3]^[4]

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

1926 yılında babasının Fransız Harp Akademisi'nde öğrenci olduğu sırada Paris'te doğdu. Altı yaşında iken ailesi ile Türkiye'ye geldi.^[3] Çocukluk ve gençliği Elazığ, Eğirdir, Denizli ve Ankara gibi şehirlerde geçti. Lise öğrenimini Ankara Gazi Lisesi'nde tamamladı. Dayısı Emin Onat'ın teşvikiyle mimarlık eğitimi aldı.^[4] 1949 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi'nden Yüksek Mimar olarak mezun oldu. 1952'de aynı kurumun Mimarlık Tarihi ve Rölöve Kürsüsü'ne asistan olarak atandı. Türkiye'de ilk restorasyon dersini veren Paolo Verzone'nin çevirmenliğini yaptı.

1953'te Aspendos Tiyatrosu onarımında danışmanlık yapan Kuban, 1953-1956 arasında Kapadokya ve Pisidia'daki Antik Çağ ve Hristiyan anıtlarının araştırılmasında Verzone'nin asistanlığını yaptı. 1954'te yeterlilik tezi olarak, Türkiye'de batılılaşmayı ilk kez bir mimarlık ya da sanat tarihi sorunsalı olarak ele alan Osmanlı Barok Mimarisi Hakkında Bir Deneme adlı çalışmasını hazırladı. 1954'te İTÜ Mimarlık Fakültesi'nce Rönesans mimarlığının araştırılması amacıyla İtalya'da görevlendirildi ve Roma'da yaşadı. Yurda döndükten sonra Osmanlı Dini Mimarisi'nde İç Mekan Teşekkülü - Rönesansla Bir Mukayese (1958) adlı teziyle doçent unvanını aldı. Verzone Mimarlık Tarihi ve Rölöve Kürsüsü’nden ayrıldıktan sonra Mimarlık Tarihi ve Rölöve Kürsüsü sorumlusu olarak restorasyon dersini ve birçok başka dersi üstlendi.^[3]

1962-1963 yıllarında Fulbright doktora sonrası araştırma bursuyla ABD'de, Ann Arbor'daki Michigan Üniversitesi sanat tarihi bölümünde konuk öğretim üyesi olarak ders verdi. 1963-1964'te Washington DC'deki Dumbarton Oaks Bizans Araştırmaları Merkezi'nde Anadolu'daki Hristiyan Yapıları Kataloğu üzerinde çalıştı. 1964'te Suriye'de Oleg Grabar yönetimindeki Doğu Kasr-ül Hyr kazısının ilk mevsiminde kazı mimarlığını yürüten Kuban, yurda döndükten sonra Anadolu Türk Mimarisinin Kaynak Sorunları adlı teziyle profesör oldu (1965). 1966-1976 arasında aynı kurumun finanse ettiği İstanbul Kalenderhane Camisi kazısı ve restorasyonunda Cecil Striker'la eşbaşkan olarak proje ve kontrollük çalışmaları yaptı.

İTÜ Mimarlık Bölümü öğretim programında "Modern Mimarlık Tarihi"nin ayrıntılı olarak yer almasını sağlayan Kuban, doçentliğinden 1993 yılında emekli oluncaya kadar bu kurumda sırasıyla Mimarlık Tarihi ve Rölöve Kürsüsü, Mimarlık Tarihi ve Restorasyon Kürsüsü ile Restorasyon Ana Bilim Dalı başkanlığı yaptı, 1974-1977 arasında da İTÜ Mimarlık Fakültesi dekanlığı görevini üstlenmiştir.

1967'den başlayarak ABD ve Suudi Arabistan'da da konuk öğretim üyesi olarak İslam ve Türk Sanatı üzerine ders verdi, seminerler düzenledi. Kuban, konuk öğretim üyeliklerinin yanı sıra 1963'ten başlayarak, çeşitli ABD eyaletleri, Danimarka, Hollanda, İsviçre, İtalya, Macaristan, Kanada, Pakistan, Sudan, Suudi Arabistan, Mısır, Fas, Endonezya ve Singapur'daki üniversite, müze ve araştırma merkezi gibi pek çok bilim kurumunda konferanslar verdi.

1968-1972 arasında İTÜ tarafından finanse edilen "Edirne Anıtları Monografik Çalışması ve Alan Araştırmaları" konulu proje ile Edirne sarayı kazısını yürüttü. 1968-78 arasında Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS) Türkiye kolunun kurulması için çalıştı. 1974'te İTÜ Mimarlık Fakültesi'ne bağlı Mimarlık Tarihi ve Restorasyon Enstitüsü'nü (MTRE) kurdu ve başkanlığını üstlendi.

Kuban, 1979-1980'de Uluslararası İslam Tarihi Sanatı ve Kültürü Araştırmaları Merkezi (IRCICA) başkanı seçilmiş ve merkezin İstanbul'da kurulması çalışmalarını gerçekleştirdi.

Taç Vakfı (1976), Tarihi Evleri Koruma Vakfı (1977) ve Türkiye Sosyal ve Ekonomik Tarih Vakfı'nın (1991) kurucuları arasında yer aldı. Kuban, 1968-1981 arasında Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu üyeliği, sonra da aynı kurumda başkanlık yapmış, 1978-1979'da Kültür Bakanlığı Yüksek Kültür Kurulu üyeliğinde bulunmuştur.

Mimarlık ve Sanat (1960-1961), Mimarlık (1967-1970) dergileri, İTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Tarihi Bölümü'nün yayımladığı Anadolu Sanatı Araştırmaları (1968-1970), İTÜ Mimarlık Fakültesi ve Restorasyon Enstitüsü'nün yayımladığı MTRE Bülteni (1975-1981), İstanbul dergisi (1991'den beri), Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi (1993-1995) yayın kurulu eş-başkanlığını yaptı. Grabar'ın yayın yönetmenliğini yaptığı, İslam sanatı ve mimarlığı alanındaki Muqarnas dergisinin danışma kurulu üyesi oldu.

1979-1983 arasında, merkezi Cenevre'de bulunan Ağa Han Mimarlık Ödülü'nde yönetim komitesi üyesi idi. 1980'de Pakistan'ın Lahor kentinde düzenlenen "İslam Ülkeleri Koruma" konulu uluslararası kongreye UNESCO uzmanı olarak katılan Kuban, 1986'da Ankara'da düzenlenen 1. Uluslararası Asya-Avrupa Sanat Bienali'nde Türkiye Grubu başkanlığı ve sergi düzenleyiciliği görevlerini üstlendi.

Hatırası[değiştir | kaynağı değiştir]

Şubat 2021'de Doğan Kuban, Doğan Tekeli ve Doğan Hasol'la bir nehir söyleyişi Mimar Doğan'lar… adıyla kitaplaştı.^[5] Ölümü sonrasında, Toplumsal Tarih dergisi Eylül 2022'de çıkan 345. sayısını Doğan Kuban'a ayırdı.^[6] 21 Eylül 2022'de ise İstanbul Üniversitesi Mimarlık Fakültesi'nde Kuban'ı anma programı düzenleneceği açıklandı.^[7]

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Barok Mimarisi Hakkında Bir Deneme, İstanbul, 1954 (An Easy on the Turkish Baroque Arhitecture)
Osmanlı Dini Mimarisinde İç Mekan Teşekkülü. Rönesansla Bir Mukayese, İstanbul, 1958 (Space Formation in the Ottoman religious Architecture.
A Comparison with Renaissance Architecture)
Bir Batı Anadolu Gezisi İzlenimleri, İstanbul, 1961
Anadolu-Türk Mimarisinin Kaynak ve Sorunları, İstanbul, 1965 (The Source and Problems of the Anatolian-Turkish Architecture)
Türkiye Sanatı Tarihi, İstanbul, 1970; 7. Baskı 1996 (Gerçek Yayınları, 100 Soruda Serisi) (Çağdaş Yayınları) (A History of Art in Turkey)
Mimarlık Kavramları, İstanbul, 1973; 4. Baskı 1998 (YEM) (Concepts of Architecture)
Muslim Religious Architecture, Part I, Leiden, 1974; Par II, Leiden, 1985 (Iconography of Religions, XXII, 2, 3) (BRILL)
Sanat Tarihimizin Sorunlan, İstanbul, 1975; Genişletilerek Türk ve İslam Sanatı Üzerinde Denemeler, İstanbul, 1982; 2. Baskı, 1995 (Arkeoloji ve Sanat) (Essays on Turkish and Islamic Arts)
Turkish Culture and Arts, İstanbul, 1985 (BBA)
Batıya Göçün Sanatsal Evreleri. Anadolu'dan Önce Türklerin Sanat Ortaklıkları, İstanbul, 1993 (CEM) (Artistic Etapes of the Migration to the West)
İzmir ve Ege'den Mimari İzlenimler, (D. Goffman'la birlikte; Çizimler Kaya Dinçer, İzmir, 1994 (Çimentaş, İzmir) (Architectural Impressions from the Aegan and İzmir)
The Turkish Hayat House, İstanbul, 1995; Türkçe Çevirisi: Türk Hayatlı Evi, İstanbul, 1995 (Eren, şimdiki hak Eren'de)
İstanbul, An Urban History. Byzantion, Constantinopolis, İstanbul, İstanbul, 1996; Türkçe Çevirisi: İstanbul, Bir Kent Tarihi. Bizantion, Konstantinopolis, İstanbul, İstanbul, 1996; İkinci Türkçe Baskısı, İstanbul, 2000 (Tarih Vakfı)
Sinan'ın Sanatı ve Selimiye, İstanbul, 1997; 2. Baskı 1998; İngilizce Çevirisi: Sinan's Art and Selimiye, İstanbul, 1997 (Aydın Doğan Vakfı Sosyal Bilimler 1997 Ödülü) (Tarih Vakfı)
Kalenderhane in İstanbul. The Building, Mainz, 1997 (With C.L. Striker) (Verlag Philip Von Zaben Gmbh, Mainz)
Mimarlık ve Kent Üzerine İstanbul Yazıları, İstanbul, 1998 (YEM) (Architectural and Urban Essays on İstanbul)
Divriği Mucizesi, Orta Çağ İslam Bezemesi Üzerine Yorumlar, İstanbul, 1999 (The Miracle of Divrigi, htanbul, 2001) (2nd ed. 2002)
Sinan, An Architectural Genius, (Photographs Ahmet Ertuğ), Bern, 1999 (Ertuğ, Borusan)
Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu, Kuram ve Uygulama, İstanbul, 2000 (The Architectural Dimensions of Historical Environment, Theory and Practice)
Ahşap Saraylar (Kaybolan Kent Hayalleri); Wooden Palaces of the Ottomans, İstanbul, 2001 (YEM)
Türkiye'de Kentsel Koruma, Kent Tarihleri ve Koruma Yöntemleri, İstanbul, 2001 (Tarih Vakfı) (Urban Conservation in Turkey, City Histories and Methods of Conservation)
Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı, İstanbul, 2002 (YKY) (Anatolian Art in the Seljuk Period)
Osmanlı Mimarisi, İstanbul, 2007, YEM Yayınları

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

2019: Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021.
^ "Cumhuriyet - Doğan Kuban 91 yaşına bastı - 11 Nisan 2016". 31 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2016.
^ ^a ^b ^c Ceyhan (Kasım 2006). "Söyleşi:Doğan Kuban". Yalıtım dergisi. 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.
^ ^a ^b Öztürk, Yaşar (Nisan 2016). "Doğan Kuban 90 Yaşında". Bütün Dünya Dergisi. 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.
^ Hızlan, Doğan. "Mimarimizin 'üç Doğan'ı". 6 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2022.
^ @@ToplumsalTarih (2 Eylül 2022). "Toplumsal Tarih'in 345. Sayısı Çıktı! Bu ayki dosyamız "Doğan Kuban: Mimarlıkta Tarihyazımına ve Korumaya Adanmış Bir Ömür" adını taşıyor" (Tweet) – Twitter vasıtasıyla.
^ "Prof. Dr. Doğan Kuban'ı Anma Programı". Arkitera. 6 Eylül 2022. 6 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2020.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı Mimarisi https://web.archive.org/web/20160121015930/http://www.turkishairlines.com/tr-cy/skylife/makaleler/2007/temmuz/dogan-kuban
Osmanlı Mimarisi, Hazır Beton Dergisi, Mayıs-Haziran 2007, s.76-79 (Doğan Kuban'la röportaj) 14 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
İlk Ayrıntılı Osmanlı Mimarisi Tarihi'ni Yazan Dünyaca Ünlü Mimarlık Tarihçimiz Doğan Kuban, Mimari Bakış Dergisi, Ocak-Mart 2008, sayı 24^{[ölü/kırık bağlantı]}
İstanbul Nasıl Bir Kültür Başkenti?, Haytap Hayvan Hakları Federasyonu 7 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "Arşivlenmiş kopya". 11 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021.

[2] "Cumhuriyet - Doğan Kuban 91 yaşına bastı - 11 Nisan 2016". 31 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2016.

[:0-3] Ceyhan (Kasım 2006). "Söyleşi:Doğan Kuban". Yalıtım dergisi. 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.

[:1-4] Öztürk, Yaşar (Nisan 2016). "Doğan Kuban 90 Yaşında". Bütün Dünya Dergisi. 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.

[5] Hızlan, Doğan. "Mimarimizin 'üç Doğan'ı". 6 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2022.

[6] @@ToplumsalTarih (2 Eylül 2022). "Toplumsal Tarih'in 345. Sayısı Çıktı! Bu ayki dosyamız "Doğan Kuban: Mimarlıkta Tarihyazımına ve Korumaya Adanmış Bir Ömür" adını taşıyor" (Tweet) – Twitter vasıtasıyla.

[7] "Prof. Dr. Doğan Kuban'ı Anma Programı". Arkitera. 6 Eylül 2022. 6 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

g t d Türkiye Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü sahipleri
1995-2009	Adalet Ağaoğlu, Burhan Doğançay, Şefika Kutluer (1995) Yekta Kara, Cahit Külebi, Arif Sağ (1996) Lütfi Ömer Akad, Hayrettin Karaca, Turhan Selçuk (1997) İstanbul Kültür Sanat Vakfı, Yıldız Kenter, Fikret Otyam (1998) Nevzad Atlığ, Turgut Özakman, Rengim Gökmen (1999) Halil İnalcık, Oktay Akbal, Ferruh Başağa, Ara Güler, Sevda - Cenap And Müzik Vakfı (2005) Turgut Cansever, Yaşar Kemal, Alâeddin Yavaşca (2008) Uğur Derman, Nuri Bilge Ceylan, Sakıp Sabancı Müzesi (2009)
2010-2014	Cemal Kafadar, Ergin İnan & İstanbul Modern Sanat Müzesi (2010) Semavi Eyice, Sezai Karakoç, Doğan Hızlan, Hasan Çelebi (2011) Zeugma Antik Kenti ve Zeugma Mozaik Müzesi, Selim İleri, Şükrü Hanioğlu, Ahmet Hatipoğlu (2012) Fuat Sezgin, Daron Acemoğlu, İskender Pala, Bekir Karlığa, Tarihi Kentler Birliği, Ahmet Kaya (2013) Hülya Koçyiğit, Niyazi Sayın, Alev Alatlı, Engin Akarlı, TDV İslâm Ansiklopedisi (2014)
2015-2020	Münir Özkul, Rasim Özdenören, Orhan Gencebay, Mehmet Genç, Hüseyin Kutlu, Cemil Meriç (2015) Mustafa Kutlu, Kemal Karpat, Erol Parlak, Şener Şen, Feridun Özgören, Süheyl Ünver (2016) İlber Ortaylı, Göksel Baktagir, Yavuz Turgul, Ali Toy, Selahattin Kara, Nurettin Topçu (2017) Mehmet İpşirli, Türker İnanoğlu, Erol Sayan, İzzet Keribar, Mehmet kif Ersoy (2018) Nuri Pakdil, MFÖ, Mesut Uçakan, Devrim Erbil, Fuat Başar, Doğan Kuban, Ahmet Yaşar Ocak, Ahmet Halûk Dursun (2019) Mehmet Çebi, Necmeddin Okyay, Sadettin Ökten, İsmail Kara, İbrahim Tenekeci, Derviş Zaim, Özdemir Erdoğan (2020)
2021-günümüz	Teoman Duralı, İdil Biret, Alev Ebuzziya, Cüneyt Arkın, Gürbüz Azak, Etem Çalışkan, İbrahim Manav, Kemal Tahir (2021) şık Veysel, Ajda Pekkan, Süleyman Saim Tekcan, Yılmaz Erdoğan, Ayla Algan, Hayrettin Karaman, Yavuz Bülent Bâkiler, Varol Yaşaroğlu, Ömür & Yunus Emre Akkor, Tan Sağtürk, Hilmi Şenalp, Sevan Bıçakçı, Gülbün Mesara (2022) Süleyman Uludağ, Ali Birinci, Emel Sayın, İlhami Atalay, Hasan Aycın, Sami Şekeroğlu, Refik Anadol, Sinan Genim, Nazan Bekiroğlu, Attilâ İlhan, Sâmiha Ayverdi, Barış Manço, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Muhsin Ertuğrul (2023)

Doğan Kuban nedir?, Doğan Kuban anlamı nedir?, Doğan Kuban ne demektir?