Mehmet Genç (d. 4 Mayıs 1934, Arhavi, Artvin - ö. 18 Mart 2021, İstanbul), Türk tarihçi. Osmanlı iktisat tarihi üzerine yaptığı çalışmalar ile tanınmaktadır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Mehmet Genç, 4 Mayıs 1934 tarihinde Artvin'in Arhavi ilçesinde Laz kökenli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.^[2] Ortaokul ve liseyi İstanbul'da okudu ve 1953 yılında Haydarpaşa Lisesi'nden mezun oldu. 1958 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nin maliye ve iktisat bölümünden mezun oldu. Kısa bir süre Ankara Valiliği'nde mâiyet memurluğu ve Şereflikoçhisar'da kaymakam vekilliği yaptı. 1960 yılında girdiği İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nde İktisat tarihi kürsüsünde Ömer Lütfi Barkan'ın asistanlığını yaptı. Sanayi Devrimi'nin Osmanlı Sanayiine Etkisi başlıklı tezi ile iktisat doktoru oldu. Aynı enstitüde 1965'ten 1982 yılına kadar iktisat tarihi uzmanı olarak çalıştı. 1966 yılında araştırmalarını detaylandırmak için Başbakanlık Arşivi’nde çalışmaya başladı. Bu tarihten sonra araştırmalarının temel kaynağı Osmanlı arşiv belgeleri oldu.

1983 yılında Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi'nde iktisat tarihi ve tarih metodolojisi dersleri vermeye başladı. Konsolide bütçe üzerine çalışmalar yaptı.

1973'ten itibaren Osmanlı iktisat tarihi alanında birçok yerli ve yabancı birçok seminere ve toplantıya katıldı.1985-1988 yılları arasında TRT'de danışman olarak çalıştı ve burada birçok kültür ve bilim konusunda sohbet programlarına katıldı. 1985 yılında İstanbul Üniversitesi sosyoloji bölümünde yüksek lisans ve doktora öğrencilerine tarih ve sosyal bilimler dersleri veren Genç, 2002 yılında bu okuldan emekli oldu.

1996 yılında İstanbul Üniversitesi genel sosyoloji ve metodoloji alanında Doktora Şeref Unvanı'na layık görüldü. Uzun süre boyunca İstanbul Şehir Üniversitesi tarih bölümünde^[3] ve İstanbul Teknik Üniversitesi toplum bilimleri bölümünde Osmanlı iktisat tarihi dersleri verdi.

Evli ve iki çocuk babası olan Genç, Türkçe, İngilizce, Fransızca ve Yunanca yayımlanmış çok sayıda makale yazdı. 2000 yılında, tebliğ ve makalelerinin önemli bir bölümü bazı ilavelerle Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi başlıklı bir kitapta yayımlandı ve bu kitap ile Türkiye Yazarlar Birliği tarafından fikir dalında ödüle layık görüldü. 2001 yılında aynı kitap ile Aydın Doğan Vakfı özel ödülünü almaya hak kazandı.

Genç, American Research Institute in Turkey (ARIT) yönetim kurulu üyesiydi. 2015 yılında Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri kapsamında, sosyal bilimler ve tarih alanında ödüllendirildi.

Mehmet Genç, 2015 yılında sosyal ve beşerî bilimler kategorisinde Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Uluslararası Akademi Ödülü almış,^[4] 2019 yılında da akademi genel kurulunca TÜBA Şeref üyeliğine seçilmişti.^[5]

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Mehmet Genç'in Fatih Camii haziresindeki mezarı

18 Mart 2021 tarihinde akciğer kanseri nedeniyle öldü.^[6] Mezarı Fatih Camii haziresinde Kemal Karpat ve Halil İnalcık ile aynı sıradadır.

Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

Araştırma Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Osmanlı İmparatorluğu'nda Devlet ve Ekonomi (2000)

Kitap Bölümleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• “A Study of the Feasibility of Using Eihteenth Century Ottoman Fiscal Records as an Indicator of Economic Activity“ in The Ottoman Empire and the World-Economy, (ed.) Huri İslamoğlu-İnan, Cambridge University Press, 1987, p. 345-373.
• “Ottoman Industry in the Eighteenth Century: General Framework, Characteristics and Main Trends”, Manucacturing in the Ottoman Empire and Turkey (1500-1950), (ed.) Donald Quataert, State University of New York Press, 1994, p. 59-86.
• “Aya Mavra in the Beginning of the Eighteenth Century”, From the Local to Global History. The Xemple of Lefkada, 15-19th centuries, Proceedings of IV Conference of Ionian IslandsCivilization (Aya Mavra 8-12 Sept. 1993), Conference dedicated to Panos G. Rontoyannis, Athens 1996. p. 65-74. (Published in Greek).
• “State and The Economy in the Age of Reforms: Continuity and Change” in Ottoman Past and Today’s Turkey, (ed.)Kemal H. Karpat, Brill, Leiden, Boston, Köln 2000, p. 180-187.
• “Controle et Taxation du Commerce du Cafe dans l’Empire ottoman fin XVIIe – Premiere moitie du XVIIIe Siecle”, Le Commerce du Cafe avant l’ere des Plantation Coloniales, Edite par Michel Tuchscherer. Institut frençais d’Archeologie Orientale, le Caire, 2001. pp. 161–179. 6-“Economy and Economic Policy” Encyclopedia of the Otoman Empire, (ed.) Gabor Agoston and Bruce Masters, Facts on File, Inc, New York 2008, pp. 192–195.

Maddeler[değiştir | kaynağı değiştir]

• “Esham”, DİA, cilt 11, Ankara 1995, s. 376-380.
• “İltizam”, DİA, cilt. 22, Ankara 2000, s. 154-158.
• “Malikâne”, DİA, cilt. 27, Ankara 2003, s. 516-518.
• “Malikâne-Divanî”, DİA, cilt. 27, Ankara 2003, s. 518-519.
• “Nâzır”, DİA, cilt 32, Ankara 2006, s. 449-450.
• “Osmanlılar: İktisadî ve Ticarî Yapı”, DİA, cilt 33, Ankara 2007, s. 525-532.

Hakkında Yazılanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Türk Tarihçiliğinde Dört Sima, İBB Yay., İstanbul 2006.
• Dr. Mehmet Genç ile Söyleşi, Ayşe Böhürler, Tvnet Türk Kahvesi Programı, 6 Şubat 2019, (Transkripsiyon ve düzenleme: Muhammet Negiz) https://archive.org/details/dr-mehmet-genc-ile-bir-soylesi-ayse-turk-kahvesi-programi-pdf-kitapcik
• "Bir İmparatorluğun İktisat Tarihçisi" Mehmet Genç (Derleme: Muhammet Negiz), 23 Nisan 2021.

PDF erişim: https://archive.org/details/bir-imparatorlugun-iktisat-tarihcisi-mehmet-genc-derleyen-muhammet-negiz-ekitap/page/1/mode/2up

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

• 2015: Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Vikisöz'de Mehmet Genç ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.