Süryani Katliamı

Süryani Katliamı
Bölge	Osmanlı İmparatorluğu; Kaçar Hanedanı
Tarih	1914–1924
Hedef	Süryaniler
Saldırı türü	Katliam, tehcir ve soykırım
Ölü	150.000–300.000
İşleyen	Osmanlı İmparatorluğu ve bazı Kürt aşiretleri
Sebep	Türkleştirme, Süryani karşıtlığı ve Hristiyan karşıtlığı

Süryani Katliamı veya Süryani Soykırımı (ayrıca "kılıç" anlamına gelen Sayfo olarak da bilinir; Süryanice: ܩܛܠܥܡܐ ܣܘܪܝܝܐ),^[1] I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu ordusunun güneydoğu Anadolu ve İran'ın tarihi Azerbaycan bölgesinde, bazı Kürt aşiretlerinin yardımıyla Süryani Hristiyan azınlıklara karşı işlediği sürgün etme ve katliamdır.

Süryanilerin aralarında bölündüğü, birbirlerine düşman olan kiliseler arasında Süryani Ortodoks Kilisesi, Doğu Kilisesi ve Keldani Katolik Kilisesi vardı. I. Dünya Savaşı öncesinde Osmanlı İmparatorluğu'nun dağlık ve ulaşılması zor olan yerlerinde yaşıyorlardı ve bu sebeple devletsiz sayılabilecek bölgede Kürt aşireler ve Süryaniler arasında şiddetli çatışma yaygındı. 19. yüzyılda İmparatorluğun merkezleşme çabalarının artması durumun Süryaniler için daha tehlikeli bir hal almasına sebep oldu.

Süryani sivillerin toplu katliamı 1915 yılının Ocak ve Mayıs ayları arasında İran Cephesi sırasında başladı. Bu dönemde katliamlar Osmanlı askerleri ve onları destekleyen Kürtler tarafından gerçekleştirilmişti. Bitlis vilayetinde, İran'dan dönen Osmanlı askerleri yerli Kürt aşiretlerle, Süryaniler de dahil Hristiyan toplumunun katliamı için iş birliği yaptı. 1915 yılının ortasında, Osmanlı güçleri ve Kürtler birlikte tarihi Hakkari bölgesinin Süryani toplumuna saldırdı ve Ekim ayı geldiğinde Süryaniler bölgeden atılmıştı. Vali Mehmed Reşid Diyarbekir vilayetinde Süryaniler de dahil bütün Hristiyanları kapsayan bir katliam başlattı. Bugün Suriye ve Irak içinde kalan bölgelerde yaşayan Osmanlı Süryaniler bu katliama dahil değildi.

Sayfo daha az sistematik sayılsa da Ermeni Kırımı ile aynı zamanda yaşandı ve ikisinin arasında yakın bir bağlantı vardı. Yerli güçlerin rolü Sayfo'da daha büyüktü, ama Osmanlı ordusu bazı Süryanilere karşı saldırıların emrini direkt olarak verdi. Bu katliamın nedenleri arasında Süryanilerin Osmanlı İmparatorluğu'na sadık olmadıkları düşüncesi ve sahip oldukları topraklara el koyma isteği vardı. Süryani-Keldani delegeleri 1919 Paris Barış Konferansı'nda kayıplarının savaş öncesi popülasyonun yarısı olan 250.000 olduğunu belirtti; bu figürün doğruluğu bilinmiyor. Sayfo Ermeni Kırımı'na nispeten daha az araştırma konusu olmuştur. Sayfo'nun resmi bir soykırım olarak tanımlanması için çalışmalar 1990'lı yıllarda Süryani diasporası tarafından başlatıldı. Türkiye Cumhuriyeti bunu reddetmesine rağmen, bazı ülkeler Osmanlı İmparatorluğu'nda Süryanilerin soykırıma uğradığını kabul etmiştir.

Katliam[değiştir | kaynağı değiştir]

1914-1920 yılları arasında Kuzey Mezopotamya ve kısmen Güneydoğu Anadolu'daki Asuri nüfusu Osmanlı birlikleri tarafından zorla göç ettirildi ve öldürüldüler.^[2] Toplam ölü sayısı 270 bin ila 300 bin arasındadır.^[2]^[3]

Ermeni ve (Rum) kırımlarıyla benzer kontekst ve döneminde gerçekleştirildi.^[4] Fakat Süryani Kırımı hakkındaki modern bilim çevresi nispeten yeni oluşturuldu ve büyük ölçüde Ermeni Kırımı araştırmalarının gölgesinde kaldı.^[2]

2007 yılında Uluslararası Soykırım Alimler Cemiyeti Osmanlı Devleti'nin 1914 - 1923 yılları arasında vuku bulan Hristiyan azınlıklarına yönelik harekâtının^[2] Ermeniler, Süryaniler, Pontuslular ve Rumlara yönelik soykırım olduğu konusunda fikirbirliğine ulaştı.^[5] Genocide Watch'in başkanı ise Türkiye hükûmetinin 1990'lı yıllarda Osmanlı Devleti'nin Süryaniler, Rumlar ve Ermenileri dahil olmak üzere Hristiyan nüfusuna yönelik soykırımı reddinin dünyanın önde gelen soykırım bilim insanları tarafından tanınmamayışını onayladı.^[5]

Demografik değişiklikler[değiştir | kaynağı değiştir]

	Mezhep	I. Dünya Savaşı öncesi	Eksilen Nüfus	I. Dünya Savaşı sonrası
1915 - 1916 yılında Diyarbakır vilayeti'nde Asur ve Ermeni nüfusu^[6]
Ermeniler	Gregoryen (Apostolik)	60.000	58.000 (97%)	2.000
Ermeniler	Ermeni Katolik	12.500	11.500 (92%)	1.000
Asurlar	Keldani Katolik	11.120	10.010 (90%)	1.110
	Süryani Katolik	5.600	3.450 (62%)	2.150
	Süryani Yakubi	84.725	60.725 (72%)	24.000
	Protestanlar	725	500 (69%)	225
	Toplam	174,670	144,185 (83%)	30,485

	Sect	I. Dünya Savaşı öncesi	Eksilen Nüfus	I. Dünya Savaşı sonrası
1915 - 1916 yılında Mardin Vilayeti'nde Asur ve Ermeni nüfusu^[6]
Ermeniler	Ermeni Katolik	10.500	10.200 (97.1%)	300
Asurlar	Keldani Katolik	7.870	6.800 (86%)	1.070
	Süryani Katolik	3.850	700 (18%)	3.150
	Süryani Yakubi	51.725	29.725 (58%)	22.000
	Protestanlar	525	250 (48%)	275
	Toplam	74,470	47,675 (64%)	26,795

Tarihyazımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Karşıt görüş, temelde kayıpların var olduğunu ama bahsedilen kadar çok olmadığını, yaşananların devletle ilişkili sistematik bir hareket sonucu ortaya çıkmadığını ve ayrıca kayıpların iki taraftan da gerçekleştiği görüşü üzerinde durur. Balıkesir Üniversitesi Tarih Bölümü'nden Profesör Bülent Özdemir, Osmanlı döneminde Ermeniler için bir göç ettirme kararı olmasına karşın ilgili dönemde özel olarak Süryanileri içeren hiçbir karar alınmamasının, yaşanan kayıpların devlet temelli sistematik bir yaklaşım sonucu olmadığını gösterdiğini iddia eder.^[7]

O dönemdeki Süryanilerin askeri olarak örgütlendiği ve Osmanlı dışındaki devletlerin yanında çarpıştığına ilişkin çeşitli kaynak vardır. Hakkâri civarında Ruslarca silahlandırılmış olan 25.000 Doğu Asuri savaşçı tespiti bunlardan biridir.^[8] Aynı kaynaklar, Süryanilerin Müslümanlara yönelik yaptığı katliamlar olduğunu öne sürer. İngiliz İstihbarat Servisininde görevli Binbaşı E.W.C. Noel'in 1916 yılında olaylar hakkında yazdığı rapor şu şekildedir:

“	1916 yılının ilkbahar ve yazında, Rus ordusunun ve ona eşlik eden Hristiyan öç ordusunun işgal ederek tahrip ettiği bölgede yapmış olduğum ve 3 ay süren gezi sonunda, Albay Ağa Petros'un mektubunda Türkler aleyhine yapmış olduğu şikâyetler kadar, Türklerin de kendi düşmanlarına karşı güçlü şikâyetleri olduğunu söylemekte zerre kadar kuşkum yoktur. Yerel sakinlerin ve görgü tanıklarının genel ifadelerine göre, Ruslar, kendilerine eşlik eden Nesturi ve Ermenilerin önerileri ve kışkırtmalarıyla, ellerine düşen Müslüman sivil halkı, hiç ayrım yapmadan kesip öldürmüşlerdir. Revandız kentinin tahribi ve ora halkının toptan kırıma tabi tutulmuş olması bunun tipik bir örneğini oluşturur. Revandız ve Neri ilçelerinden geçen bir gezginci, orada, Hristiyanların Müslümanlara karşı genel ve toptan yapmış oldukları vahşetin belirtilerini bulacaktır. Bundan daha korkunç ve daha yaygın bir olay düşlemek güç olacaktır.	„

2005 yılında, İstanbul da yapılan Süryani Göçü adlı sempozyumda konuşmacı olan İsveç Upsala Üniversitesi Öğretim Üyesi Sait Yıldız, "Biz bu olaylar yaşandı derken, ne Türkleri ne de Kürtleri sorumlu tuttuk. Biz Kürt, Türk halkıyla ve diğer halklarla kardeşçe bir arada ortak bir yaşam istiyoruz. Türkler bizim kardeşimizdir; Kürt'ü de, Çerkes'i, Laz'ı, Ermeni'si, Rum'u da öyle. Bu olayı yapanlar o dönemin İttihatçı liderleridir, o dönemin Kürt feodal ağalarıdır. Bazıları bir yandan bizi öldürürken diğerleri savunmuştur. Türk'ü de Kürt'ü de korumuştur. Bunu kimse inkâr edemez." demiştir.^[9]

Soykırım olarak tanınması[değiştir | kaynağı değiştir]

İsveç parlamentosu 2010 yılında 130'a karşı 131 oyla aldığı bir kararla Asuri Katliamı'nı Ermeni Kırımı ve Rum Kırımı ile birlikte "soykırım" olarak tanımıştır.^[10]

Süryani Soykırımı, Avustralya'daki Yeni Güney Galler parlamentosu tarafından soykırım olarak tanınmıştır.^[11]^[12] Ayrıca New York'un son üç valisi^[hangileri?] tarafından da soykırım olarak adlandırılmıştır.^[13]^[14]

Ermeni Cemaati'nin aksine Süryani Cemaati, Süryani soykırımını dünya çapında tanıtma konusunda güçlük çekmektedir. Bunun nedenlerinden biri, katliamlardan pek fazla sağ kalan olmamasıdır ve sağ kalan lideri Mar Benyamin Şimun XXI 1918'de öldürülmüştür.^[3] Ayrıca, zaman zaman Süryani Katliamları da Ermeni Soykırımı'na dahil edilmektedir.

Aralık 2007'de, Uluslararası Soykırım Araştırmaları Birliği, Rum Kırımı ile birlikte Süryani Kırımını da tanımıştır.^[15] Parlamentolararası Ortodoks Meclisi Haziran 2011'de Süryani Soykırımı'nı tanıyan bir karar almıştır.^[16]

Görüntüler[değiştir | kaynağı değiştir]

Süryani Soykırım Anıtı, California
250.000 ölen Süryani kurbanlar için dikelen anıt, Paris

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Gabriele Yonan, Çev. Erol Sever, Asur soykırımı: Unutulan bir holocaust, Pencele Yay., İstanbul, 1999.
^ ^a ^b ^c ^d Khosoreva, Anahit. "The Assyrian/Syriac Genocide in the Ottoman Empire and Adjacent Territories" in The Armenian Genocide: Cultural and Ethical Legacies. Ed. Richard G. Hovannisian. New Brunswick, NJ: Transaction Publishers, 2007, s. 267-274. ISBN 1-4128-0619-4.
^ ^a ^b Travis, Hannibal. "Native Christians Massacred: The Ottoman Genocide of the Assyrians During World War I 28 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Genocide Studies and Prevention, Vol. 1, No. 3, December 2006. Retrieved 2010-02-02.
^ Schaller, Dominik J. and Zimmerer, Jürgen (2008) "Late Ottoman Genocides: The Dissolution of the Ottoman Empire and Young Turkish population and extermination policies." Journal of Genocide Research, 10:1, s. 7-14.
^ ^a ^b "Genocide Scholars Association Officially Recognizes Assyrian Greek Genocides 18 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." 16 December 2007. Retrieved 2010-02-02.
^ ^a ^b De Courtois, Sébastien. The Forgotten Genocide: Eastern Christians, the Last Arameans. Piscataway, N.J.: Gorgias Press, s. 194-195.
^ "Prof. Bülent Özdemire ait radyo söyleşisi". 10 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2011.
^ Salâhi R. Sonyel, Gizli Belgelerde Osmanlı Devleti'nin Son Dönemi ve Türkiye'yi Bölme Çabaları, İstanbul
^ "suryaniler.com-haberler". 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2011.
^ "İsveç de Ermeni tasarısını kabul etti, elçi çağrıldı". Zaman. 12 Mart 2010. 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2010.
^ "NSW Parliament formally recognises Assyrian genocide as Smithfield MP Andrew Rohan shares tale of parents' survival". The Daily Telegraph. 14 Mayıs 2013. 25 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2015.
^ "Consultation Paper for Proposed Memorial Dedicated to the Victims of the Assyrian Genocide 12 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Fairfield City Council.
^ State of New York, Gov. David Paterson, Proclamation 8 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 24 April 2008. Retrieved 2010-02-02.
^ Governor Pataki Commemorates Armenian Genocide; Wayback Machine, Proclamation, 05 May, 2004. Retrieved 2010-02-02.
^ Jones, Adam (15 Aralık 2007). "International Genocide Scholars Association Officially Recognizes Assyrian, Greek Genocides". AINA. 28 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2008.
^ "Seyfocenter". Seyfocenter. 10 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2016.

^ Sınırın ötesine ilerlemiş durumdaki Osmanlı askerleri sebebiyle.

[erol_sever-2] Gabriele Yonan, Çev. Erol Sever, Asur soykırımı: Unutulan bir holocaust, Pencele Yay., İstanbul, 1999.

[Anahit-3] Khosoreva, Anahit. "The Assyrian/Syriac Genocide in the Ottoman Empire and Adjacent Territories" in The Armenian Genocide: Cultural and Ethical Legacies. Ed. Richard G. Hovannisian. New Brunswick, NJ: Transaction Publishers, 2007, s. 267-274. ISBN 1-4128-0619-4.

[Travis-4] Travis, Hannibal. "Native Christians Massacred: The Ottoman Genocide of the Assyrians During World War I 28 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Genocide Studies and Prevention, Vol. 1, No. 3, December 2006. Retrieved 2010-02-02.

[5] Schaller, Dominik J. and Zimmerer, Jürgen (2008) "Late Ottoman Genocides: The Dissolution of the Ottoman Empire and Young Turkish population and extermination policies." Journal of Genocide Research, 10:1, s. 7-14.

[genocidescholars.org-6] "Genocide Scholars Association Officially Recognizes Assyrian Greek Genocides 18 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." 16 December 2007. Retrieved 2010-02-02.

[Courtois-7] De Courtois, Sébastien. The Forgotten Genocide: Eastern Christians, the Last Arameans. Piscataway, N.J.: Gorgias Press, s. 194-195.

[8] "Prof. Bülent Özdemire ait radyo söyleşisi". 10 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2011.

[9] Salâhi R. Sonyel, Gizli Belgelerde Osmanlı Devleti'nin Son Dönemi ve Türkiye'yi Bölme Çabaları, İstanbul

[10] "suryaniler.com-haberler". 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2011.

[:0-11] "İsveç de Ermeni tasarısını kabul etti, elçi çağrıldı". Zaman. 12 Mart 2010. 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2010.

[12] "NSW Parliament formally recognises Assyrian genocide as Smithfield MP Andrew Rohan shares tale of parents' survival". The Daily Telegraph. 14 Mayıs 2013. 25 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2015.

[13] "Consultation Paper for Proposed Memorial Dedicated to the Victims of the Assyrian Genocide 12 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Fairfield City Council.

[14] State of New York, Gov. David Paterson, Proclamation 8 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 24 April 2008. Retrieved 2010-02-02.

[15] Governor Pataki Commemorates Armenian Genocide; Wayback Machine, Proclamation, 05 May, 2004. Retrieved 2010-02-02.

[16] Jones, Adam (15 Aralık 2007). "International Genocide Scholars Association Officially Recognizes Assyrian, Greek Genocides". AINA. 28 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2008.

[17] "Seyfocenter". Seyfocenter. 10 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2016.

[1] Sınırın ötesine ilerlemiş durumdaki Osmanlı askerleri sebebiyle.

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

g t d Türk milliyetçiliği
İdeoloji	Atatürk kişi kültü Anadoluculuk Irkçılık Kıbrıs Türk milliyetçiliği Turancılık Türkçülük Güneş-Dil Teorisi Türkleştirme Türk-İslam sentezi Ulusalcılık Ülkücülük İttihatçılık Atatürkçülük Altı Ok Taksim
Oluşumlar	Türk Ocakları Ülkü Ocakları Kuvâ-yi Milliye Müdâfaa-i hukuk cemiyetleri Türkiye Gençlik Birliği 9 Eylül Cephesi Türk İntikam Tugayı Türk Mukavemet Teşkilatı Kara Çete Rüzgâr Birliği
Düşünürler	Namık Kemal Ziya Gökalp Yusuf Akçura Ömer Seyfettin Mehmet Emin Yurdakul Orhan Seyfi Orhon Ahmet Ağaoğlu Zeki Velidi Togan Mustafa Kemal Atatürk Necip Asım Yazıksız Nihal Atsız Munis Tekinalp Reha Oğuz Türkkan Alparslan Türkeş Oktay Sinanoğlu Muhsin Yazıcıoğlu Şükrü Saracoğlu Yusuf Halaçoğlu Talat Paşa Enver Paşa Ali Suavi Numan Çelebicihan Rıza Nur I. Eftim Nejdet Sançar Peyami Safa Mahmut Esat Bozkurt Attilâ İlhan Gökçe Fırat
Olaylar	Ermeni mallarına el konması Bâb-ı li Baskını Adana Katliamı Yerleşim isimlerinin değiştirilmesi Başka dillerden alınan sözcüklerin değiştirilmesi Rum Kırımı Samsun tehcirleri Ermeni Kırımı ve Reddi Süryani Katliamı Türk Kurtuluş Savaşı Elza Niyego Olayı Vatandaş Türkçe konuş! Vagon-Li Olayı Öğrenci andı 1934 Trakya Olayları 1934 İskân Kanunu Soyadı Kanunu Zilan Katliamı Dersim Katliamı Yirmi Kur'a Nafıa Askerleri Varlık Vergisi Irkçılık-Turancılık Davası Sabahattin Ali suikastı 6-7 Eylül Olayları Erenköy Direnişi Kıbrıs Harekâtı Sağ-sol çatışması Kanlı 1 Mayıs 16 Mart Katliamı Malatya Katliamı Piyangotepe Katliamı Bahçelievler Katliamı Maraş Katliamı Çorum Olayları Balgat Katliamı Kemal Türkler suikastı 1995 Azerbaycan darbe girişimi Türk Ceza Kanunu'nun 301. maddesi Hayvan isimlerinin değiştirilmesi Hrant Dink suikastı
Mottolar	"Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" "Her Türk asker doğar" "Ne mutlu Türk'üm diyene" "Türkiye Türklerindir" "Şehitler ölmez vatan bölünmez" "Ya istiklâl ya ölüm" "Ya Taksim Ya Ölüm" "Vatandaş Türkçe konuş!"
Diğer	Atatürk Devrimleri Öz Türkçe Soyadı Kanunu Türk Tarih Tezi

Süryani Katliamı nedir?, Süryani Katliamı anlamı nedir?, Süryani Katliamı ne demektir?