Pehlevî Hanedanı

Pehlevî Hanedanı
دودمان پهلوی
Pehlevî Hanedanı; دودمان پهلوی
	Pehlevi hanedanlık arması
Ülke	İran Şehinşah Devleti
Aktif bölge(ler)	Orta Doğu
Milliyet	Mazenderan
Kuruluş	15 Aralık 1925 (98 yıl önce); Tahran
Kurucu	Rıza Şah Pehlevi
Hanedan reisi	Prens Rıza Pehlevi
Ünlü üyeleri	Rıza Pehlevi; Muhammed Rıza Pehlevi
Güncel durumu	Sürgün
Devriliş	11 Şubat 1979
Son hükümdar	Muhammed Rıza Pehlevi
Unvan(lar)	Şah; Şahbanu

Pehlevî Hanedanı (Farsça: دودمان پهلوی romanize: Dudmān-e Pahlavī), İran Şahanşah Devleti'ne 54 yıl boyunca hükmetmiş Mazenderan^[1] kökenli hanedan.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

1921'de İran Kazak Tugay'nın eski bir tuğgenerali olan Rıza Han (1919 yılında Pehlevi soyadını almıştır) 3.000-4.000 kişilik güçlü müfrezesi ile Tahran'a girip Kaçar Hanedanı içinde iktidarı ele geçirmiş, 1925 yılında Ahmed Şah Kaçar'ı tahttan indirip kendini Şah ilan etmiştir.^[2] Başlangıçta, Pehlevi çağdaşı Atatürk'ün Türkiye'de yaptığı gibi cumhuriyet ilan etmeyi planlamıştı. Ancak İngiliz ve din adamlarının muhalefeti karşısında bu fikirden vazgeçti.^[3]

II. Dünya Savaşı sırasında Temmuz 1941'de güneyden İngiltere ve kuzeyden SSCB'nin İran'a saldırarak işgal etmesi üzerine, Rıza Şah Pehlevi tahtını oğlu Muhammed Rıza Pehlevi'ye bırakıp Güney Afrika'ya kaçmıştır.

Yıkılış[değiştir | kaynağı değiştir]

1970'lerin ortalarında, artan petrol gelirlerine güvenen Muhammed Rıza, ülkesinin ilerlemesi ve Beyaz Devrim reformlarınca bir dizi daha hırslı ve daha cesur planlara başladı. Ancak sosyoekonomik ilerlemeler din adamlarını rahatsız etti. İnsanlar İslami ilkelere bağlı bir ideoloji altında toplanmaya başladı. Ayetullah Humeyni de bunun lideri oldu. Pehlevi rejimi Ocak 1979'da Ayetullah Humeyni önderliğinde gerçekleştirilen İran Devrimi sonucunda hanedan yıkılmış ve Muhammed Rıza Pehlevi Enver Sedat'ın onur konuğu olarak ailesiyle Mısır'a sığınmıştır.^[4]

Muhammed Rıza Pehlevi'nin ölümünün ardından Prens Rıza Pehlevi hanedanın varisi oldu.

Hanedan Reisleri Listesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ad		Doğum	Ölüm	Reislik başlangıcı	Reislik sonu
İran Şahları
1	Rıza Şah Pehlevi	15 Mart 1878	26 Temmuz 1944	15 Aralık 1925	16 Eylül 1941
2	Muhammed Rıza Pehlevi	26 Ekim 1919	27 Temmuz 1980	16 Eylül 1941	11 Şubat 1979
Taht talipleri
1	Muhammed Rıza Pehlevi	26 Ekim 1919	27 Temmuz 1980	16 Eylül 1941	27 Temmuz 1980
—	Farah Pehlevi (Naip)^[5]	14 Ekim 1938	-	27 Temmuz 1980^[5]	31 Ekim 1980^[5]
2	Rıza Pehlevi	31 Ekim 1960	-	31 Ekim 1980^[5]	Hala görevli

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Aghaie, Kamran Scot (1 December 2011). The Martyrs of Karbala: Shi'i Symbols and Rituals in Modern Iran 27 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. University of Washington Press. ISBN 978-0-295-80078-3.
^ Mashallah Ajudani". Ajoudani
^ Curtis, Glenn E.; Hooglund, Eric. Iran: A Country Study: A Country Study. Government Printing Office. p. 27. ISBN 978-0-8444-1187-3.
^ "The Imperial Coronation of Iran". www.farahpahlavi.org (İngilizce). 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2022.
^ ^a ^b ^c ^d "Former Iranian Crown Prince Reza Pahlavi will proclaim himself the new shah of Iran", United Press International, 17 Ekim 1980, 28 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Ocak 2019, His Imperial Highness Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran, will reach his constitutional majority on the 9th of Aban, 1359 (October 31, 1980). On this date, and in conformity with the Iranian Constitution, the regency of Her Imperial Majesty Farah Pahlavi, Shahbanou of Iran, will come to an end and His Imperial Highness, who on this occasion will send a message to the people of Iran, will succeed his father, His Imperial Majesty Mohammed Reza Shah Pahlavi, deceased in Cairo on Mordad 5, 1359 (July 27, 1980).

[1] Aghaie, Kamran Scot (1 December 2011). The Martyrs of Karbala: Shi'i Symbols and Rituals in Modern Iran 27 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. University of Washington Press. ISBN 978-0-295-80078-3.

[2] Mashallah Ajudani". Ajoudani

[3] Curtis, Glenn E.; Hooglund, Eric. Iran: A Country Study: A Country Study. Government Printing Office. p. 27. ISBN 978-0-8444-1187-3.

[4] "The Imperial Coronation of Iran". www.farahpahlavi.org (İngilizce). 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2022.

[UPI-5] "Former Iranian Crown Prince Reza Pahlavi will proclaim himself the new shah of Iran", United Press International, 17 Ekim 1980, 28 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Ocak 2019, His Imperial Highness Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran, will reach his constitutional majority on the 9th of Aban, 1359 (October 31, 1980). On this date, and in conformity with the Iranian Constitution, the regency of Her Imperial Majesty Farah Pahlavi, Shahbanou of Iran, will come to an end and His Imperial Highness, who on this occasion will send a message to the people of Iran, will succeed his father, His Imperial Majesty Mohammed Reza Shah Pahlavi, deceased in Cairo on Mordad 5, 1359 (July 27, 1980).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d İran konuları
Tarih	Antik İran Hint-İranlılar diller Ciruft kültürü Aryanlar Pers İmparatorluğu Monarşi Safevî Devleti Afşar Hanedanı Kaçar Hanedanı Pehlevî Hanedanı İran İslam Devrimi Askerî tarih Ekonomi tarihi
Siyaset	Anayasa Başkent Seçimler Dinî Lider Cumhurbaşkanı Yargı sistemi Uzmanlar Meclisi İslamî Şûra Meclisi Anayasa Koruma Konseyi Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi Ulusal Yüksek Güvenlik Konseyi İdari yapılanma Şehir ve köy konseyleri İnsan hakları Sansür Dış ilişkiler İstihbarat Bakanlığı Silahlı Kuvvetler İran Ordusu Devrim Muhafızları
Coğrafya	Şehir Adalar Dağlar Göller Nehirler İran platosu Depremler
Demografi	Dil Etnik gruplar Din LGBT hakları Kadın hakları
Ekonomi	Tarım Sanayi Su temini ve sanitasyon Sağlık hizmeti Merkez Bankası Şirketler Otomobil üretim şirketleri Bankalar Araştırma merkezleri Beyin göçü İran Elektronik Sanayi (IEI) Askeri teçhizat IDRO İran Milli Petrol Şirketi (NIOC) İran Havacılık Endüstrileri Örgütü (IAIO) Uzay Milad Tower ve Kompleksi Askeri ihracat Riyal Tümen Tahran Menkul Kıymetler Borsası Elektronik bankacılık Fikri mülkiyet Uluslararası Petrol Borsası Bonyad Asalouyeh sanayi koridoru Kiş Adası Serbest Ticaret Bölgesi Çabahar Serbest Ticaret-Sanayi Bölgesi Çalışma ve vergi kanunları Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) Madencilik İnşaat Özelleştirme Doğrudan Yabancı Yatırım Yüksek Denetim Mahkemesi İletişim İran Telekomünikasyon Şirketi (TCI) Ulaşım Demiryolları Metro Havayolları Denizyolları Enerji Petrol endüstrisi Nükleer Program Turizm Çevre konuları Ekonomik Reform Planı Ortadoğu ekonomisi Ekonomi yasaları İran ve DTÖ İran ekonomi tarihi İmam Humeyni Fermanı İcra Kurulu
Kültür	İran vatandaşı İranoloji Education Yükseköğretim Bilim Bilim adamları ve öğretmenler üniversiteler Felsefe İranlılar listesi Edebiyat Medya Haber ajansları öğrenci gazete Mimari mimarlar Sanatı modern/çağdaş Pers biteyi Sinema Mutfak Resmi tatil günleri Ulusal semboller Bayrak Arma Ulusal marş Afyon üretimi Müzik Ey İran Selâm-i Şah Heavy Metal İran geleneksel müziği Halk Pop Rap ve hip-hop Rock ve alternatif Blog Mitoloji Folklor İslam İslamlaşma İzcilik Spor Futbol
Diğer konular	Takvim Kraliyet mücevherleri Farsça isimler Tehrangeles İran'ın uluslararası sıralamaları
İran portalı

Pehlevî Hanedanı nedir?, Pehlevî Hanedanı anlamı nedir?, Pehlevî Hanedanı ne demektir?