İran'da din

İran'da din (2011)^[1]

İslam^[2] (%99.4)

Diğer^[3] (0.3% gayri Müslim; 0.3% belirtilmeyen), (%0.6)

İran'da din (Gamaan Anketi 2020)^[4]

Şii Müslüman (%32.2)

Yok (%22.2)

Ateist (%8.8)

Zerdüşt (%7.7)

Spiritüel (%7.1)

Agnostik (%5.8)

Sünni Müslüman (%5.0)

Mistik (Sufi) (%3.2)

Hümanist (%2.7)

Diğerleri (%3.3)

Hristiyan (%1.5)

Bahai (%0.5)

Yahudi (%0.1)

İran'da din, CIA World Factbook'a göre, İranlıların yaklaşık %90-95'i^[5] kendilerini resmî devlet mezhebi olan Şiilik ile yaklaşık %5-10'u ise Sünnilik ile ilişkilendiriyor. Geri kalan %0,6'sı kendilerini Bahailik, Sâbiîlik, Ehl-i Hak, Zerdüştlük, Yahudilik ve Hristiyanlık dahil İslam dışı dinsel azınlıklarla ilişkilendirmektedir. Son üç azınlık dini resmen tanınmış ve korunmuş ve İran parlamentosunda sandalyeleri bulunmaktadır.^[6] Zerdüştlük bir zamanlar çoğunluk diniydi, oysa bugün Zerdüştler sadece on binlerce kişiden oluşmaktadırlar.^[7] İran, İslam dünyası ve Orta Doğu'daki en büyük ikinci Yahudi cemaatine ev sahipliği yapıyor.^[8] İran'ın ikinci en büyük gayrimüslim dini azınlığı olan Bahailik, resmen tanınmadı ve İran'daki varlığı boyunca zulüm gördü.^[9]^[10]^[11]^[12]

İran hükûmeti, dini olmayan İranlıların varlığını resmî olarak tanımıyor. Moğol istilalarından önce İran'da Sünnilik baskın bir mezhep idi, ancak daha sonra Safevîlerin ortaya çıkışı ile Şiilik İran'ın ve günümüz Azerbaycan'ının tamamında hâkim oldu.^[13]

İslam[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

İran'ın en önemli dini mekanlarından biri olan Meşhed'deki İmam Rıza Türbesi.

İslam, 640 dolaylarında Arap fethinden bu yana İran'ın bir parçası olmuştur. Şiilik'in güçlenip İran'da dini ve siyasi bir güç haline gelmesi birkaç yüz yıl sonra gerçekleşmiştir. Şii İslam tarihinde ilk Şii devleti 780'de kurulan kuzeybatı Afrika'nın bir bölgesi olan Mağrip'teki İdrisîler hanedanıydı. Ardından 864'te Zeydi Şii olan Alaviler hanedanı kuzey İran'da Mazenderan'da (Taberistan) kurulmuştur. Bu hanedanlar yerel idi. Ancak bunları iki büyük ve güçlü hanedan takip etti: 909'da İfrikiye'de kurulan Fâtımî Devleti ve 930'da Deyleman'da ortaya çıkan Zeydi Şii Büveyhîler ortadoğu ve batı İran'ı ve daha sonra Irak'ı egemenliği altına almıştır. Daha sonra Sünnilik, Gazneliler dönemi boyunca İran'a hakim olmuştur. İlhanlılar devrinde Müslüman olup Sünnilik mezhebinini seçen Gazan Han'dan sonra yerine geçen oğlu Olcaytu Şiilik'i seçmiştir.

İslam'ın ilk günlerinden beri Şiiler İran'da yaşasa da ve 10. ve 11. yüzyıllar boyunca İran'ın bazı bölgelerinde Şii hanedanları olmuş olsa da, Murtaza Mutahhari'ye göre Müslüman alimlerin ve kitlelerin büyük çoğunluğu Safevilerin vaktine kadar Sünni kaldı.^[14]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Iran Census Results 2011 United Nations
^ İslam: 74,682,938 kişi
^ Hristiyanlık: 117,704
Zerdüştlük: 25,271
Yahudilik: 8,756
Diğer: 49,101
Belirtilmeyen: 205,317
^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2020.
^ "Iran, CIA – World Factbook". 26 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.
^ Colin Brock, Lila Zia Levers. Aspects of Education in the Middle East and Africa 7 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Symposium Books Ltd, 7 mei 2007 1873927215 p 99
^ U.S. State Department (26 Ekim 2009). "Iran – International Religious Freedom Report 2009". The Office of Electronic Information, Bureau of Public Affairs. 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.
^ https://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/jewpop.html 24 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (10,200 vs 17,400 in Turkey)
^ United Nations (2005-11-02) Human rights questions: human rights situations and reports of special rapporteurs and representatives 9 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. General Assembly, Sixtieth session, Third Committee. A/C.3/60/L.45
^ Akhavi, Shahrough (1980). Religion and Politics in Contemporary Iran: clergy-state relations in the Pahlavi period. Albany, New York: SUNY Press. ISBN 0-87395-408-4.
^ Tavakoli-Targhi, Mohamed (2001). "Anti-Bahá'ísm and Islamism in Iran, 1941–1955". Iran-Nameh. 19 (1). ss. 79-124.
^ Great Britain: Parliament: House of Commons: Foreign Affairs Committee (23 Şubat 2006). Human Rights Annual Report 2005: First Report of Session 2005–06; Report, Together with Formal Minutes, Oral and Written Evidence. The Stationery Office. s. 85. ISBN 978-0-215-02759-7. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.
^ Fensham, F. Charles, "The books of Ezra and Nehemiah" (Eerdmans, 1982) 30 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. p.1
^ "Islam and Iran: A Historical Study of Mutual Services". 30 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.

[1] Iran Census Results 2011 United Nations

[2] İslam: 74,682,938 kişi

[3] Hristiyanlık: 117,704
Zerdüştlük: 25,271
Yahudilik: 8,756
Diğer: 49,101
Belirtilmeyen: 205,317

[4] "Arşivlenmiş kopya". 18 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2020.

[5] "Iran, CIA – World Factbook". 26 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.

[6] Colin Brock, Lila Zia Levers. Aspects of Education in the Middle East and Africa 7 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Symposium Books Ltd, 7 mei 2007 1873927215 p 99

[7] U.S. State Department (26 Ekim 2009). "Iran – International Religious Freedom Report 2009". The Office of Electronic Information, Bureau of Public Affairs. 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.

[8] ttps://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/jewpop.html 24 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (10,200 vs 17,400 in Turkey)

[UN11-9] United Nations (2005-11-02) Human rights questions: human rights situations and reports of special rapporteurs and representatives 9 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. General Assembly, Sixtieth session, Third Committee. A/C.3/60/L.45

[akhavi-10] Akhavi, Shahrough (1980). Religion and Politics in Contemporary Iran: clergy-state relations in the Pahlavi period. Albany, New York: SUNY Press. ISBN 0-87395-408-4.

[tavakoli-11] Tavakoli-Targhi, Mohamed (2001). "Anti-Bahá'ísm and Islamism in Iran, 1941–1955". Iran-Nameh. 19 (1). ss. 79-124.

[Committee2006-12] Great Britain: Parliament: House of Commons: Foreign Affairs Committee (23 Şubat 2006). Human Rights Annual Report 2005: First Report of Session 2005–06; Report, Together with Formal Minutes, Oral and Written Evidence. The Stationery Office. s. 85. ISBN 978-0-215-02759-7. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.

[books.google.com.au-13] Fensham, F. Charles, "The books of Ezra and Nehemiah" (Eerdmans, 1982) 30 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. p.1

[14] "Islam and Iran: A Historical Study of Mutual Services". 30 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

g t d İran konuları
Tarih	Antik İran Hint-İranlılar diller Ciruft kültürü Aryanlar Pers İmparatorluğu Monarşi Safevî Devleti Afşar Hanedanı Kaçar Hanedanı Pehlevî Hanedanı İran İslam Devrimi Askerî tarih Ekonomi tarihi
Siyaset	Anayasa Başkent Seçimler Dinî Lider Cumhurbaşkanı Yargı sistemi Uzmanlar Meclisi İslamî Şûra Meclisi Anayasa Koruma Konseyi Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi Ulusal Yüksek Güvenlik Konseyi İdari yapılanma Şehir ve köy konseyleri İnsan hakları Sansür Dış ilişkiler İstihbarat Bakanlığı Silahlı Kuvvetler İran Ordusu Devrim Muhafızları
Coğrafya	Şehir Adalar Dağlar Göller Nehirler İran platosu Depremler
Demografi	Dil Etnik gruplar Din LGBT hakları Kadın hakları
Ekonomi	Tarım Sanayi Su temini ve sanitasyon Sağlık hizmeti Merkez Bankası Şirketler Otomobil üretim şirketleri Bankalar Araştırma merkezleri Beyin göçü İran Elektronik Sanayi (IEI) Askeri teçhizat IDRO İran Milli Petrol Şirketi (NIOC) İran Havacılık Endüstrileri Örgütü (IAIO) Uzay Milad Tower ve Kompleksi Askeri ihracat Riyal Tümen Tahran Menkul Kıymetler Borsası Elektronik bankacılık Fikri mülkiyet Uluslararası Petrol Borsası Bonyad Asalouyeh sanayi koridoru Kiş Adası Serbest Ticaret Bölgesi Çabahar Serbest Ticaret-Sanayi Bölgesi Çalışma ve vergi kanunları Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) Madencilik İnşaat Özelleştirme Doğrudan Yabancı Yatırım Yüksek Denetim Mahkemesi İletişim İran Telekomünikasyon Şirketi (TCI) Ulaşım Demiryolları Metro Havayolları Denizyolları Enerji Petrol endüstrisi Nükleer Program Turizm Çevre konuları Ekonomik Reform Planı Ortadoğu ekonomisi Ekonomi yasaları İran ve DTÖ İran ekonomi tarihi İmam Humeyni Fermanı İcra Kurulu
Kültür	İran vatandaşı İranoloji Education Yükseköğretim Bilim Bilim adamları ve öğretmenler üniversiteler Felsefe İranlılar listesi Edebiyat Medya Haber ajansları öğrenci gazete Mimari mimarlar Sanatı modern/çağdaş Pers biteyi Sinema Mutfak Resmi tatil günleri Ulusal semboller Bayrak Arma Ulusal marş Afyon üretimi Müzik Ey İran Selâm-i Şah Heavy Metal İran geleneksel müziği Halk Pop Rap ve hip-hop Rock ve alternatif Blog Mitoloji Folklor İslam İslamlaşma İzcilik Spor Futbol
Diğer konular	Takvim Kraliyet mücevherleri Farsça isimler Tehrangeles İran'ın uluslararası sıralamaları
İran portalı

g t d Asya'da din
Egemen devletler	Afganistan Azerbaycan Bahreyn Bangladeş Bhutan Birleşik Arap Emirlikleri Brunei Çin Doğu Timor Endonezya Ermenistan Filipinler Güney Kore Gürcistan Hindistan Irak İran İsrail Japonya Kamboçya Katar Kazakistan Kıbrıs Cumhuriyeti Kırgızistan Kuveyt Kuzey Kore Laos Lübnan Maldivler Malezya Mısır Moğolistan Myanmar Nepal Özbekistan Pakistan Rusya Singapur Sri Lanka Suriye Suudi Arabistan Tacikistan Tayland Türkiye Türkmenistan Umman Ürdün Vietnam Yemen
Sınırlı tanınmış olan devletler	Abhazya Filistin Güney Osetya Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Tayvan
Bağımlı ve diğer bölgeler	Ağrotur ve Dikelya Britanya Hint Okyanusu Toprakları Christmas Adası Cocos Adaları Hong Kong Makao
Kategori

İran'da din nedir?, İran'da din anlamı nedir?, İran'da din ne demektir?

İran'da din nedir?, İran'da din anlamı nedir?, İran'da din ne demektir?

İran'da din

İslam[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]