Oya Baydar

Oya Baydar
Oya Baydar
Doğum	3 Temmuz 1940 (83 yaşında); İstanbul
Meslek	Yazar, sosyolog, köşe yazarı
Dönem	1958'den günümüze
Önemli ödülleri	Sait Faik Hikâye Armağanı (1991) ; Yunus Nadi Roman Ödülü (1992) ; Orhan Kemal Roman Armağanı (2000) ; Cevdet Kudret Edebiyat Ödülü (2004)
Resmî site
	www.oyabaydar.com

Oya Baydar (d. 3 Temmuz 1940,^[1] İstanbul), Türk yazar, gazeteci ve sosyolog.

Yakın tarihte Türkiye’de yaşanan sosyal ve siyasal olayları ele alan romanları ile tanınmış bir edebiyatçıdır. Uzun zaman sosyalist siyasetin içerisinde yer almıştır. T24 internet gazetesinde yazarlık yapmaktadır.^[2]

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ailesi, gençliği ve ilk romanları[değiştir | kaynağı değiştir]

1940 yılında İstanbul'da doğdu. Annesi cumhuriyetin ilk kuşak öğretmenlerinden ilkokul öğretmeni Behice Hanım, babası subay Ahmet Cevdet Baydar'dır. Babasının değişen görev yerleri sebebiyle, çocukluğu Anadolu’nun farklı yerlerinde geçti; Akşehir, Balıkesir, Merzifon, Eskişehir, Tayakadın Köyü gibi yerlerde bulundu. Ortaokul ve liseyi yarı burslu olarak Notre Dame de Sion Fransız Kız Lisesi'nde okudu.^[3]

Lise öğrencisi iken o sırada on sekiz- on dokuz yaşlarında olan Fransız yazar Françoise Sagan’ın Bonjour Tristesse adlı romanla tanınmasından etkilenerek ilk romanını yayımladı.^[3] Umut Yolu adını verdiği roman, Hürriyet gazetesinde "Kalbimin Aradığı Erkek" adıyla tefrika edildi. Lise son sınıf öğrencisi olduğu ertesi yıl, "Allah Çocukları Unuttu" adlı gençlik romanı hem Hürriyet gazetesinde tefrika oldu hem de kitap olarak yayımlandı. Yazar, ilk romanını yazdıktan sonra Dame de Sion’dan atılma tehlikesiyle karşı karşıya kaldı; ancak Yüksek Maarif Kurulu'ndan gelen atılma kararı, Baydar'ın mezun oluşundan sonra ulaştığı için okuldan mezun olabildi.^[3]

Lise yıllarında yazdığı ilk romanlarından sonra yazmaya ara verdi. Romanlarından kazandığı para ödülleriyle Fransa'ya giderek bir süre Paris'te yaşadı ve bu dönemde sosyalizm ile tanıştı. Annesinin isteği üzerine üniversite öğrenimi görmek üzere Türkiye'ye döndü. Paris'teki çevresinden etkilenerek sosyoloji eğitimi almaya karar verdi ve aktif olarak siyasetle uğraştı.

Akademik yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

1964'te İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nü bitirdi ve bu bölüme asistan olarak girdi. Aynı fakültede asistan olan Muzaffer Sencer ile evlendi, boşandıkları 1971 yılına kadar akademik çalışmalarında Oya Sencer adını kullandı. Sencer çifti, birlikte yaptıkları "Türkiye'de Toprak Mülkiyeti Sorunu" adlı araştırma ile 1963 Ali Naci Karacan Armağanı ikincilik ödülü kazandı.^[4]

Baydar Türkiye işçi sınıfı tarihi üzerine "Türkiye’de İşçi Sınıfı’nın Doğuşu ve Yapısı" başlıklı doktora tezini hazırladı. Tez, Üniversite Profesörler Kurulu tarafından iki kez reddedilince 26 Aralık 1968'de üniversiteden istifa etti. Baydar'ın istifası üzerine, başını Deniz Gezmiş'in çektiği öğrenciler, ret kararının akademik değil ideolojik gerekçelerle verildiği gerekçesiyle, olayı protesto için üç saat süre ile rektörlüğü işgal ettiler, fakülte dekanını istifaya çağırdılar.^[5]^[6] Okulun süresiz tatil edilmesi ile sonuçlanan bu olay, o dönemde Türkiye'deki ilk üniversite işgali eylemlerinden birisi idi.

Baydar, bir süre ABD'de Columbia Üniversitesi'nde, sosyal bilimlerde istatistik yöntemleri konusunda çalıştı.^[7] Akademik yaşamına 1969-1970 arasından Ankara Hacettepe Üniversitesi'nde asistan olarak devam etti. Tekrar doktora yapmaya başlayan Baydar, "Türkiye’de Kırsal Kesimde Bir Tipoloji Denemesi” adlı tezi hazırladı. Bu çalışma ile TRT'nin açtığı bir yarışmada sosyal araştırma dalında ödül aldı.^[8]

1971'deki 12 Mart Darbesi sırasında, Türkiye İşçi Partisi ve Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) üyesi olarak, sosyalist kimliği nedeniyle tutuklandı ve üniversiteden ayrıldı.

Köşe yazarlığı[değiştir | kaynağı değiştir]

1972-1974 arasında Yeni Ortam, 1976-1979 arasında Politika gazetelerinde köşe yazarlığı yaptı. 1974 yılında Aydın Engin ve Yusuf Ziya Bahadınlı ile birlikte İlke dergisini kurdu. Sosyalist yazar, araştırmacı ve eylem kadını olarak tanındı. 1977 yılında gazeteci Aydın Engin ile evlendi; çiftin Ekim adında bir oğlu oldu (d. 1979).^[9] Yazıları yüzünden hakkında çeşitli davalar açılan Baydar, 1979 yılında Politika gazetesinden ayrıldı.

Sürgün yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Baydar, 12 Eylül Darbesi'nden birkaç gün önce bir toplantıya katılmak için yurt dışına çıktı, Türkiye'de darbe olması nedeniyle geri dönemedi ve 12 yıl boyunca Almanya'da sürgünde kaldı. Burada, sosyalist sistemin çöküş sürecini yakından yaşadı. Bu süreci 1991’de yayımladığı Elveda Alyoşa adlı öykü kitabında anlattı.

Sürgün yılları sırasında bir dönem Marksist-Leninist eğitim için Türkiye Komünist Partisi (TKP) tarafından Moskova'ya gönderildi.^[10]

Türkiye'ye dönüşü ve romancılığı[değiştir | kaynağı değiştir]

Yazar, 1992’de çıkan bir aftan yararlanarak Türkiye’ye döndü. Tarih Vakfı ve Kültür Bakanlığı'nın ortak yayınları olan Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi'nde redaktör ve Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi'nde Genel Yayın Yönetmeni olarak çalıştı. 1962 yılında yazdığı Savaş Çağı Umut Çağı romanından sonra 1990'lara kadar edebiyat alanında eser vermeyen Baydar, özellikle Berlin Duvarı’nın yıkımına şahit olmanın onda yaratığı karamsarlığı edebiyata dönerek atlatmaya çalıştı. 1990’lı yıllardan itibaren ardı ardına yayınladığı öykü ve romanları ile çok sayıda ödül kazandı ve sevilen bir yazar oldu.

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Elveda Alyoşa ile 1991 Sait Faik Hikâye Armağanı
Kedi Mektupları ile 1992 Yunus Nadi Roman Ödülü
Sıcak Külleri Kaldı ile 2001 Orhan Kemal Roman Ödülü
Erguvan Kapısı ile 2004 Cevdet Kudret Edebiyat Ödülü
Hiçbir Yere Dönüş ile 2011 Akdeniz Kültür Ödülü

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Roman

Kedi Mektupları (1992)
Hiçbiryer’e Dönüş (1998)
Sıcak Külleri Kaldı (2000)
Erguvan Kapısı (2004)
Kayıp Söz (2007)
Çöplüğün Generali (2009)
Savaş Çağı Umut Çağı (2010)
O Muhteşem Hayatınız (2012)
Köpekli Çocuklar Gecesi (2019)

Öykü

Elveda Alyoşa (1991)

Diğer eserleri

Cumhuriyetin Aile Albümleri
75 Yılda Köylerden Şehirlere
75 Yılda Çarklardan Chip'lere
75 Yılda Çarkları Döndürenler
75 Yılda Değişen Yaşam Değişen İnsan-Cumhuriyet Modaları
Cumhuriyet Modaları
Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi
Bir Dönem İki Kadın (2011)

https://nasil-olunur.simplecast.com/episodes/93-oya-baydar-r0X1bvvL

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2021.
^ "Oya Baydar". T24. 20 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2013.
^ ^a ^b ^c "Oya Baydar'ın eserlerinin roman unsurları ve anlatım teknikleri bakımından incelenmesi". Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Edebiyatı Bölümü yüksek lisans tezi. 2009.
^ İkinciliği Kazanan Araştırma: Türkiye'de Toprak Mülkiyeti Sorunu, Milliyet gazetesi, 5 Ağustos 1964, Sayfa 5
^ Yusufoğlu, Yalçın (25 Mayıs 2009). "Mini İşgal ve Deniz". Simurg.info. 18 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ odatv4.com (23 Mayıs 2009). "Deniz Gezmiş, Oya Baydar için ne yapmıştı?". Odatv4.com. Erişim tarihi: 22 Haziran 2022. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Dünyayla, insanla, yaşadığı çağla meselesi var: Oya Baydar 80 yaşında". T24. 3 Temmuz 2020. 20 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2022.
^ Baydar, Oya; Ulagay, Melek (2 Ekim 2016). Bir Dönem İki Kadın / Birbirimizin Aynasında. Can Yayınları. ISBN 978-975-07-3777-0. 22 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2022.
^ "Sürgün ve hapisle geçen bir ömür: Aydın Engin". Dw.com. 24 Mart 2022. 24 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2022.
^ Karaca, Ekin (5 Mart 2011). "Birbirlerinin Aynasında Bir Dönem İki Kadın". Bianet. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[1] "Arşivlenmiş kopya". 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2021.

[t24-2] "Oya Baydar". T24. 20 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2013.

[:0-3] "Oya Baydar'ın eserlerinin roman unsurları ve anlatım teknikleri bakımından incelenmesi". Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Edebiyatı Bölümü yüksek lisans tezi. 2009.

[4] İkinciliği Kazanan Araştırma: Türkiye'de Toprak Mülkiyeti Sorunu, Milliyet gazetesi, 5 Ağustos 1964, Sayfa 5

[5] Yusufoğlu, Yalçın (25 Mayıs 2009). "Mini İşgal ve Deniz". Simurg.info. 18 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[6] tv4.com (23 Mayıs 2009). "Deniz Gezmiş, Oya Baydar için ne yapmıştı?". Odatv4.com. Erişim tarihi: 22 Haziran 2022. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[7] "Dünyayla, insanla, yaşadığı çağla meselesi var: Oya Baydar 80 yaşında". T24. 3 Temmuz 2020. 20 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2022.

[8] Baydar, Oya; Ulagay, Melek (2 Ekim 2016). Bir Dönem İki Kadın / Birbirimizin Aynasında. Can Yayınları. ISBN 978-975-07-3777-0. 22 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2022.

[9] "Sürgün ve hapisle geçen bir ömür: Aydın Engin". Dw.com. 24 Mart 2022. 24 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2022.

[10] Karaca, Ekin (5 Mart 2011). "Birbirlerinin Aynasında Bir Dönem İki Kadın". Bianet. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

g t d Sait Faik Hikâye Armağanı sahipleri
1955'ler	Haldun Taner ve Sabahattin Kudret Aksal (1955) Tahsin Yücel (1956) Necati Cumalı (1957) Orhan Kemal (1958) Oktay Akbal (1959)
1960'lar	Adnan Özyalçıner ve Mehmet Seyda (1964) Mahmut Özay ve Kâmuran Şipal (1965) Cengiz Yörük (1966) Tarık Dursun K. (1967) Muzaffer Buyrukçu (1968) Faik Baysal ve Orhan Kemal (1969)
1970'ler	Zeyyat Selimoğlu (1970) Bilge Karasu ve Bekir Yıldız (1971) Füruzan (1972) Demirtaş Ceyhun (1973) Fakir Baykurt (1974) Adalet Ağaoğlu (1975) Selim İleri (1976) Necati Cumalı (1977) Adnan Özyalçıner ve Selçuk Baran (1978) Ferit Edgü (1979)
1980'ler	Tomris Uyar (1980) Nursel Duruel (1983) Pınar Kür (1984) Tarık Dursun K. (1985) Feyza Hepçilingirler (1986) Tomris Uyar (1987) Gülderen Bilgili ve Mahir Öztaş (1988) Demir Özlü (1989)
1990'lar	Nezihe Meriç (1990) Ayla Kutlu (1991) Oya Baydar (1992) Osman Şahin (1994) Mehmet Zaman Saçlıoğlu (1995) Cemil Kavukçu (1996) Ayşe Kulin (1997) Orhan Duru ve Erdal Öz (1998) Necati Tosuner (1999)
2000'ler	Faruk Duman (2000) Murat Gülsoy (2001) Yekta Kopan (2002) Mehmet Günsür (2003) Başar Başarır (2004) Ayşe Sarısayın (2005) Refik Algan (2006) Selma Fındıklı (2007) Behçet Çelik (2008) Feryal Tilmaç (2009)
2010'lar	Aslı Erdoğan (2010) Ahmet Büke (2011) Yalçın Tosun (2012) Sine Ergün (2013) Mahir Ünsal Eriş (2014) Bora Abdo (2015) Muzaffer Kale (2016) Pelin Buzluk (2017) Kemal Varol (2018) Melisa Kesmez (2019)
2020'ler	Ethem Baran (2020) Şermin Yaşar (2021) Kâmil Erdem (2022) Ayşegül Devecioğlu (2023)

g t d Orhan Kemal Roman Armağanı
1972 - 1989	Yılmaz Güney (1972) · Çetin Altan (1973) · Sevgi Soysal (1974) · Erdal Öz (1975) · Vedat Türkali (1976) · Hasan İzzettin Dinamo (1977) · Fakir Baykurt (1978) · Mehmet Başaran (1979) · Adalet Ağaoğlu (1980) · verilmedi (1981) · Rıfat Ilgaz (1982) · Orhan Pamuk (1983) · Tarık Dursun K. (1984) · Mehmet Eroğlu (1985) · Yaşar Kemal (1986) · Şemsettin Ünlü (1987) · Ahmet Yurdakul (1988) · Samim Kocagöz (1989)
1990 - 2009	Demir Özlü (1990) · Peride Celal (1991) · Talip Apaydın (1992) · Tahsin Yücel (1993) · Faik Baysal (1994) · Necati Cumalı (1995) · Erendiz Atasü (1996) · Yıldırım Keskin (1997) · Kemal Bekir (1998) · Ahmet Karcılılar (1999) · Oktay Akbal (2000) · Oya Baydar (2001) · Selim İleri (2002) · Erhan Bener (2003) · İnci Aral (2004) · Adnan Binyazar (2005) · Hasan Ali Toptaş (2006) · Hıfzı Topuz (2007) · Ayşegül Devecioğlu (2008) · Zülfü Livaneli (2009)
2010 -	Hidayet Karakuş (2010) · Kâmuran Şipal (2011) · Yiğit Bener (2012) · Hasan Özkılıç (2013) · Hamdi Koç (2014) · Hüsnü Arkan (2015) · İbrahim Yıldırım (2016) · Gürsel Korat (2017) · Seray Şahiner (2018) · Faruk Duman (2019) · Ayhan Geçgin (2020) · Herkül Millas (2021) · Burhan Sönmez (2022) · Kemal Varol (2023)

g t d Yunus Nadi Roman Ödülleri
1958-1990	Fakir Baykurt (1958) Attilâ İlhan (1974) Emel Ebcioğlu (1988) Yılmaz Karakoyunlu (1989) Tarık Dursun K. (1990)
1991-2000	İnci Aral (1991) Oya Baydar, Ahmet Yurdakul (1992) Hasan Ali Toptaş (1993) Necati Cumalı (1994) Mahir Öztaş (1995) Burhan Günel (1996) Hakan Akdoğan (1997) Ahmet Altan (1998) Mario Levi (1999) Zülfü Livaneli (2000)
2001-2010	Nazlı Eray (2001) Tahsin Yücel (2002) Murat Gülsoy (2003) Burhan Günel (2004) Yiğit Okur (2005) Enver Aysever (2006) Mehmet Anıl (2007) Özcan Karabulut, Hakan Yaman (2008) Adnan Gerger (2009)
2011-2020	Faruk Duman (2011) Irmak Zileli (2012) Sibel K. Türker (2013) Mehmet Zaman Saçlıoğlu (2014) Eren Aysan (2015) Sema Kaygusuz (2016) Başar Başarır (2017) Enis Batur (2018) Zeynep Göğüş (2019) Ömer F. Oyal (2020)
2021-2030	Gökçer Tahincioğlu (2021) Belgin Bıyıkoğlu (2022) Hikmet Hükümenoğlu (2023)

Oya Baydar nedir?, Oya Baydar anlamı nedir?, Oya Baydar ne demektir?