Adaptif beklentiler diğer bir ifadeyle "Uyarlayıcı bekleyişler" Ekonomi'de, insanların geçmişte olanlara dayanarak gelecekte ne olacağına dair beklentilerini oluşturdukları varsayılan bir süreçtir. Örneğin, insanlar gelecekteki enflasyon oranına ilişkin bir beklenti oluşturmak istiyorlarsa, bazı tutarlılıklar çıkarmak için geçmiş enflasyon oranlarına başvurabilirler ve daha fazla yılı dikkate aldıkça daha doğru bir beklenti elde edebilirler.

Uyarlanabilir beklentilerin basit bir versiyonu aşağıdaki denklemde belirtilmiştir, burada ${\displaystyle p^{e}}$ bir sonraki yılın beklenen enflasyon oranını ${\displaystyle p_{-1}^{e}}$ geçen yıl beklenen enflasyonun bu yılki oranıdır; ve ${\displaystyle p}$ bu yılın gerçek enflasyon oranıdır:

${\displaystyle p^{e}=p_{-1}^{e}+\lambda (p-p_{-1}^{e})}$

burada ${\displaystyle \lambda }$ 0 ile 1 arasındadır.^[1] Bu, gelecekteki enflasyona ilişkin mevcut beklentilerin geçmiş beklentileri ve mevcut beklentilerin gerçekleşen enflasyon ile önceki beklentiler arasındaki farka göre yükseltildiği (veya düşürüldüğü) bir "hata-ayarlama" terimini yansıttığını söyler. "Kısmi düzeltme" olarak da adlandırılan hata düzeltme terimi, özellikle anormal derecede yüksek veya düşük oranlara sahip yıllar olmak üzere, önceki yıllardaki enflasyon oranlarındaki değişikliklere izin verir.

${\displaystyle \lambda (p-p_{-1}^{e})}$

Yukarıdaki terim "kısmi düzeltme" hata terimidir, bu terim gerçek değerler ile beklenen değerler arasında meydana gelen varyanslara izin verir. Hatayı dikkate almanın önemi, yukarıdaki örnekte enflasyon oranlarının aşırı veya eksik beklenmesini önler. Düzeltme, beklentinin gelecekteki beklenen değerin gerçek değere daha yakın olacağı yönüne doğru eğilebileceği anlamına gelir, bu da bir tahminde bulunulmasına ve gelecekteki beklentinin doğru olması için dikkate alınmasına veya çıkarılmasına olanak tanır. Bu değerlendirme veya hata terimi, tahmin edilen değerin uyarlanabilir olmasını sağlayan şeydir, böylece çıkarılan beklentiye uyarlanabilir bir denklem yaratır.

Uyarlanabilir beklentiler teorisi, mevcut enflasyonist beklentilerin eşit olması için önceki tüm dönemlere uygulanabilir:

${\displaystyle p_{t}^{e}=\lambda \sum _{j=0}^{\infty }(1-\lambda )^{j}p_{t-j}}$

burada ${\displaystyle p_{t-j}}$ geçmişteki ${\displaystyle j}$ yıllık gerçek enflasyona eşittir.^[2] Beklenti denklemlerine bir Zaman serisi kısmının eklenmesi, gelecekteki enflasyon oranının yukarıdaki örneğinde olduğu gibi tahminlerde birden fazla geçmiş yılı ve ilgili oranları hesaba katar. Böylece, mevcut beklenen enflasyon geçmişteki tüm enflasyon oranlarının ağırlıklı ortalamasını yansıtır ve geçmişe doğru gidildikçe ağırlıklar gittikçe azalır. İlk önceki yıl en yüksek ağırlığa sahiptir ve sonraki yıllar denklem ne kadar geriye giderse o kadar az ağırlık alır.

Bir temsilci bir tahmin hatası yaptığında (bir değeri yanlış kaydetmek veya yanlış yazmak gibi), stokastik şok, fiyat seviyesi başka şoklar yaşamasa bile, önceki beklentiler hatalarının yalnızca bir kısmını içerdiğinden, temsilcinin fiyat beklenti seviyesini tekrar yanlış tahmin etmesine neden olacaktır. Beklenti formülasyonunun geriye dönük doğası ve bunun sonucunda temsilciler tarafından yapılan sistematik hatalar beklentilerin nasıl oluştuğuna dair Rasyonel bekleyişler adı verilen alternatif bir modelin geliştirilmesinde önemli rol oynayan John Muth gibi ekonomistleri tatmin etmemiştir. Rasyonel beklentilerin kullanımı, varsayımlarının ekonomik teori ile tutarlı bir optimal beklentiler yaklaşımına dayanması nedeniyle makroekonomik teoride büyük ölçüde uyarlanabilir beklentilerin yerini almıştır. Bununla birlikte, uyarlanabilir beklentiler ile rasyonel beklentilerin karşı karşıya gelmesinin her iki kullanım tarafından da haklı gösterilmesi gerekmediği, başka bir deyişle, uyarlanabilir şemayı izlemenin rasyonel bir yanıt olduğu durumlar olduğu vurgulanmalıdır.

Uyarlanabilir beklentiler hipotezinin ilk kullanımı Irving Fisher (1911) tarafından yazılan The Purchasing Power of Money (Paranın Satın Alma Gücü) adlı eserde ajan davranışını tanımlamak için olmuş, daha sonra Philip Cagan (1956) tarafından Hiperenflasyon gibi modelleri tanımlamak için kullanılmıştır.^[3] Uyarlanabilir beklentiler, Milton Friedman tarafından ana hatları çizilen tüketim fonksiyonu (1957) ve Phillips eğrisi'nde etkili olmuştur. Friedman, işçilerin enflasyon oranına ilişkin uyarlanabilir beklentiler oluşturduğunu, hükûmetin beklenmedik para politikası değişiklikleri yoluyla onları kolayca şaşırtabileceğini öne sürmektedir. İşçiler para illüzyonu tarafından tuzağa düşürüldükleri için fiyat ve ücret dinamiklerini doğru algılayamazlar, bu nedenle Friedman'ın teorisine göre işsizlik her zaman parasal genişlemeler yoluyla azaltılabilir. Hükûmet düşük bir işsizlik oranını sabitlemeyi seçerse, sonuç uzun bir süre boyunca artan bir enflasyon seviyesidir. Ancak bu çerçevede, uyarlanabilir beklentilerin neden ve nasıl sorunlu olduğu açıktır. Temsilcilerin, aksi takdirde beklentilerini etkileyecek bilgi kaynaklarını keyfi olarak görmezden gelmeleri beklenir. Örneğin, hükûmet duyuruları bu tür kaynaklardır. Ekonomi politikasındaki değişiklikler bunu gerektirdiğinde, aktörlerin beklentilerini değiştirmeleri ve eski eğilimlerinden kopmaları beklenir. Uyarlanabilir beklentiler teorisinin genellikle rasyonel iktisat geleneğinden bir sapma olarak görülmesinin nedeni budur.^[4]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Arz Esnekliği
• Rasyonel bekleyişler
• Beklenti etkisi
• Phillips eğrisi

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• George W. Evans and Seppo Honkapohja (2001), Learning and Expectations in Macroeconomics. Princeton University Press, ISBN 978-0-691-04921-2.

Ekonomi veya finans ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]