2023 Türkiye genel seçimleri

← 2018 14 Mayıs 2023 Bir sonraki →
← önceki üyeler seçilen üyeler →
Türkiye Büyük Millet Meclisinin 600 sandalyesi için Çoğunluk için 301 sandalye gerekli
Kamuoyu yoklamaları
Katılım	%87,05 ( 0,83)
Birinci parti İkinci parti Üçüncü parti   Lider Recep Tayyip Erdoğan Kemal Kılıçdaroğlu Devlet Bahçeli Parti Adalet ve Kalkınma Partisi Cumhuriyet Halk Partisi Milliyetçi Hareket Partisi İttifak Cumhur İttifakı Millet İttifakı Cumhur İttifakı Liderin bölgesi Cumhurbaşkanı adayı Cumhurbaşkanı adayı Osmaniye Son seçim 295 sandalye, %42,56 146 sandalye, %22,65 49 sandalye, %11,10 Sandalye 268[not 1] 169[not 2] 50 Değişim 27 23 1 Aldığı oy 19.392.462 13.802.183 5.484.820 Oran %35,62 %25,35 %10.07 Değişim %6,94 %2,7 %1,03   Dördüncü parti Beşinci parti Altıncı parti   Lider Meral Akşener Çiğdem Kılıçgün Uçar İbrahim Akın Fatih Erbakan Parti İYİ Parti Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi Yeniden Refah Partisi İttifak Millet İttifakı Emek ve Özgürlük İttifakı Cumhur İttifakı Liderin bölgesi Aday olmadı İstanbul (III) İzmir (II) İstanbul (II) Son seçim 43 sandalye, %9,96 67 sandalye, %11,70 (HDP olarak) Yeni Parti Sandalye 43 61[not 3] 5 Değişim 0 6 5 Aldığı oy 5.275.981 4.803.922 1.527.048 Oran %9.69 %8.82 %2,80 Değişim %0,27 %2,88
Seçim bölgelerine göre sonuçlar İl ve ilçelere göre en çok oy alan partiler
Önceki TBMM Başkanı Mustafa Şentop Adalet ve Kalkınma Partisi Seçilen TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş Adalet ve Kalkınma Partisi

2023 Türkiye genel seçimleri, 14 Mayıs 2023 tarihinde^[1] düzenlenen ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin 28. döneminin 600 yeni üyesini belirlemiş olan seçimlerdir.^[2][3] 2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turu ile aynı gün yapıldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bir konuşmasında 1950 seçimlerine atıfta bulunarak seçimlerin 14 Mayıs 2023'te yapılabileceğinin işaretini vermiştir^[4] ve bu tarih, bazı muhalif partiler tarafından seçim tarihi olarak kabul edilmiştir.^[5] Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 10 Mart 2023'te imzalanan bir kararnameyle seçimlerin yenilenmesine karar verildi.^[1] Aynı gün Yüksek Seçim Kurulu genel seçimlerin ve cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunun 14 Mayıs'ta ve cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turunun da 28 Mayıs'ta yapılmasına karar verdi.^[6]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

2017 referandumu ve 2018 seçimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir önceki Türkiye genel seçimleri ve cumhurbaşkanlığı seçimi, 24 Haziran 2018'de gerçekleştirildi. Bu yeni sistemin kabul edildiği 2017 anayasa değişiklik referandumu, hazırlık aşamasında ve kampanya sırasında siyaset, basın ve halk tarafından tartışıldı. 2017 referandumunda anayasa değişikliklerinin seçmenler tarafından az farkla onaylanması ve YSK tarafından mühürsüz oyların geçerli sayılmasının ardından referandum sonucu da tartışıldı.^[7] Anayasa değişikliğinin kabul edilmesiyle genel seçimlerin artık cumhurbaşkanlığı seçimleri ile aynı gün yapılmasına karar verildi. 2014'ten beri görevde olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2018'deki seçimde yeniden cumhurbaşkanı seçildi.

2018 genel seçimlerinde partilerin ittifak yapması için seçim kanunu değiştirildi.^[8] Bu seçimde Cumhur İttifakı ve Millet İttifakı kuruldu. Fakat AK Parti, 2018 genel seçimlerinde TBMM'deki salt çoğunluğunu kaybetti ve bunun sonucunda mecliste ittifak ortakları olan MHP ve BBP'nin desteğine ihtiyaç duydu.^[9] 9 Temmuz 2018'de başbakanlık makamı kaldırıldı. Son başbakan Binali Yıldırım, 12 Temmuz 2018'de yeni dönemin TBMM başkanı seçildi.^[10]

Devlet Bahçeli, muhalefetin 2023'ten önce erken seçim yapılması gerektiğine dair beklentilerine birçok konuşmasında karşı çıktı. Bahçeli, Haziran 2023'te yapılacak olan cumhurbaşkanı seçimlerinde adaylarının Erdoğan olacağını ve MHP'nin onu destekleyeceğini açıkladı.^[11]

2019 yerel seçimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Millet İttifakı'nda başı çeken CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu seçim yenilgisinden dolayı eleştirilere maruz kaldı. Bu nedenle 2019'daki yerel seçimler ana muhalefet için önem kazandı. CHP ve İYİ Parti arasında yapılan görüşmeler sonucunda Millet İttifakı yeniden kuruldu.^[12] Yapılan yerel seçimler sonrasında Millet İttifakı, oyların çoğunluğunu alamasa da İstanbul, Ankara, Antalya, Adana, Mersin gibi ülkenin büyük şehirlerini alarak uzun bir süre sonra Erdoğan'a karşı bir başarı elde etti.^[13] Ancak AK Parti ve Erdoğan hükûmeti tarafından yapılan itirazlar sonucu Millet İttifakının kazandığı İstanbul Büyükşehir Belediyesi seçimleri, Yüksek Seçim Kurulu tarafından iptal edildi^[14] ve seçimler 23 Haziran 2019 tarihinde yeniden yapıldı. Yenilenen seçimde de Millet İttifakının adayı Ekrem İmamoğlu, AK Parti adayı Binali Yıldırım'a karşı kazandı ve belediye başkanı oldu.^[15]

Ekonomik kriz[değiştir | kaynağı değiştir]

2018-23 Türkiye ekonomik krizi, Türkiye'de devam eden ve finansal bulaşma yüzünden uluslararası yansımaları olan bir ekonomik krizdir. Türk lirasının değer kaybı, yüksek enflasyon, artan borç ve karşılık gelen kredi temerrütleri, krizin öne çıkan özellikleridir.

Kriz, liranın dalgalanmalar halinde büyük oranda değer kaybetmesiyle 2018 yılında görünür olmaya başladı ve sonraki aşamada, ödenemeyen borçlar ve ekonomik daralma ile daha derin bir boyuta ulaştı. Süreç, kredi genişlemesi ve devlet bütçesiyle desteklenen inşaat sektörü patlamasının yarattığı, Erdoğan liderliğindeki ekonomik büyüme döneminin sonunu getirdi. 2022 yılına gelindiğinde, Cumhuriyet tarihinde ilk defa kamunun faiz borcu, anapara borcunu geçti.

Partilerdeki bölünmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Temmuz 2017'de daha önce MHP'den ihraç edilen parti içindeki muhalif liderler ve kurmaylar olan Meral Akşener, Koray Aydın ve Ümit Özdağ İYİ Parti adı altında yeni bir parti kurdular. Erdoğan'ın eski kurmaylarının da aralarında bulunduğu siyasetçiler, yeni parti kurma hazırlıkları içerisine girdi. Eski başbakan Ahmet Davutoğlu öncülüğünde Aralık 2019'da Gelecek Partisi kuruldu.^[16] AK Parti döneminde görev yapan eski ekonomi bakanı Ali Babacan öncülüğünde ise Mart 2020'de DEVA Partisi kuruldu.^[17] Bu partilerin kuruluşunda eskiden AK Parti döneminde görev alan birçok siyasetçi ve bürokrat yer aldı. Mart 2022'de BBP'den istifa eden Remzi Çayır ve arkadaşları Milli Yol Partisi adlı yeni bir siyasi partiyi kurdular.

Şubat 2021'de düzenlediği basın toplantısında Cumhuriyet Halk Partisi'nden istifa eden Muharrem İnce,^[18] daha önceden başlattığı Memleket Hareketi'ni partiye dönüştürdü ve Mayıs 2021'de Memleket Partisi kuruldu.^[19] Ayrıca daha önce CHP'den ihraç edilen Öztürk Yılmaz'da Yenilik Partisi'ni kurmuştur. Ümit Özdağ ve göçmen karşıtları Mart 2021'de İYİ Parti'den istifa ederek Zafer Partisi adlı yeni bir parti kurmuşlardır. Daha önce SAADET'ten istifa eden Fatih Erbakan ve Millî Görüşçüler 2018'de Yeniden Refah'ı kurdular. Mustafa Sarıgül ve kurmayları Mart 2020'de DSP'den istifa etti ve Türkiye Değişim Partisi adlı yeni bir parti kurdu.

COVID-19 salgını[değiştir | kaynağı değiştir]

Dünya geneline yayılan COVID-19 salgınının Türkiye'de tespit edilen ilk vakası Sağlık Bakanlığı tarafından 11 Mart 2020 günü açıklandı. Ülkedeki virüse bağlı ilk ölüm ise 15 Mart 2020'de gerçekleşti. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 1 Nisan 2020'de yaptığı açıklamada koronavirüs vakalarının tüm Türkiye'ye yayıldığını açıkladı. 7 Nisan 2023 itibarıyla Türkiye'de koronavirüs ile enfekte olmuş toplam hasta sayısının 17.232.066 olduğu ve mevcut hastalardan kişinin yoğun bakımda tedavi görmekte olduğu; şimdiye kadar iyileşen hasta sayısının ve ölen hasta sayısının toplam 102.174 kişi olduğu bildirildi. 26 Nisan 2022 itibarıyla Türkiye 193 ülke arasında vaka sayısında, Güney Kore ve İtalya'nın ardından en çok vaka görülen 10. ülke olurken, gerçekleşen ölüm sayılarında ise Güney Afrika'nın ardından 19. sırada yer almaktadır. Salgın Türkiye'de sosyal, ekonomik, siyasi, iktisadi, idari, hukuki, askerî, dinî ve kültürel alanlarda birçok önemli etkilere ve sonuçlara neden olan radikal kararlar alınmasına neden oldu.

Seçim tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Normal tarih anayasada yazdığı gibi Milletvekili Seçim Kanuna göre son genel seçimin tarihinin beş yıllık süresinin dolmasından önceki son pazar günü işaret edilerek 18 Haziran 2023 olarak belirtildi.^[20] Devlet Bahçeli, muhalefetin 2023'ten önce erken seçim yapılması gerektiğine dair beklentilerine birçok konuşmasında karşı çıktı. Bahçeli, Haziran 2023'te yapılacak olan cumhurbaşkanı seçimlerinde adaylarının Erdoğan olacağını ve MHP'nin onu destekleyeceğini açıkladı.^[21] Erdoğan 18 Ocak 2023'te seçimlerin tek partili CHP iktidarının sona erdiği 14 Mayıs 1950 seçimlerine atfen 14 Mayıs'ta yapılacağını belirtti.^[22] 26 Ocak 2023'te Altılı Masa toplantısında yayınlanan bildiride liderler, meclis tarafından seçim kararı alınmadıkça anayasanın 101. ve 116. maddesine göre Erdoğan'ın 3. defa cumhurbaşkanlığına aday olamayacağını belirtti.^[23] 10 Mart'ta Erdoğan, milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 14 Mayıs'ta yapılmasına dair karar aldı ve Resmi Gazete'de yayınlandı.^[24]

Kahramanmaraş depremleri[değiştir | kaynağı değiştir]

2023 Kahramanmaraş depremleri ya da 2023 Türkiye-Suriye depremleri, 6 Şubat 2023'te dokuz saat arayla meydana gelen, merkez üsleri sırasıyla Kahramanmaraş'ın Pazarcık ve Ekinözü ilçesi olan, 7,8 Mw  (± 0,1) ve 7,5 Mw  büyüklüklerindeki iki depremdir. Depremler sonucunda Türkiye'de resmî rakamlara göre en az 50.500 kişi hayatını kaybetti ve 107.000'den fazla kişi ise yaralandı.

Seçim sistemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Milletvekili genel seçimleri, 5 yılda bir, 600 üyeli Türkiye Büyük Millet Meclisine üye seçmek için, D'Hondt sistemiyle 87 seçim bölgesinde parti listeli nispi temsil ile yapılır.^[25]

Seçim barajının düşürülmesi ve ittifak oyu[değiştir | kaynağı değiştir]

İktidardaki AK Parti ve siyasi müttefiki MHP'nin girişimiyle başlayan, 31 Mart 2022'de Türkiye Büyük Millet Meclisi'nden oy çokluğuyla geçen yasa neticesinde bir partinin meclise girebilmesi için gereken seçim barajı %10'dan %7'ye düşürüldü.^[26] Yeni seçim kanununda yer alan yasaların uygulanabilmesi için yasaların mecliste kabul edilmesinin üzerinden en az 1 yıl geçmesi gerekmektedir. Dolayısıyla yeni seçim barajı 31 Mart 2023'ten sonra yapılacak seçimler için geçerlidir. Bu değişiklik 1980 Darbesi'nin ardından Milli Güvenlik Konseyi tarafında uygulamaya konulan ana seçim barajıyla alakalı ilk değişikliktir.^[27]

Bağımsız adaylar için baraj uygulaması bulunmamaktadır. Siyasi partilerin meclise girebilmesi için tek başlarına ya da diğer siyasi partilerle girdiği ittifakın aldığı oy, yurt içi, yurt dışı ve gümrük kapıları birlikte toplam en az %7 olmak zorundadır.^[28]

Ayrıca, ittifaktaki partiler için bu seçimde, önceki seçimden farklı olarak, milletvekili dağılım hesabına toplam ittifak oyu değil, ittifak oyunun oransal olarak partilerin kendi oyuna eklenmesiyle oluşan son parti oyu girmektedir.^[29] Tek başına giren partiler ve bağımsız adaylar için bu durumda değişiklik yoktur.

Seçim bölgeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Milletvekili sayılarının seçim bölgelerine göre dağılımı ile seçim bölgelerinde seçime girecek olan bağımsız aday ve siyasi parti sayıları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bu seçimde Antalya, Kocaeli, Sakarya ve Tekirdağ'ın milletvekili sayısı birer artarken Denizli, Eskişehir, Muş ve Tunceli'nin ki birer azalmıştır. Seçime 24 siyasi parti katılmaktadır. 57 seçim çevresinden 151 bağımsız aday katılmaktadır.^[30] İllere tıklanarak adaylar görüntülenebilir. "MV" seçim çevresinden çıkacak olan toplam milletvekili sayısını, "B.A." seçim çevresindeki bağımsız aday sayısını, "S.P." seçim çevresinde seçime katılacak olan siyasi parti sayısını göstermektedir.

Milletvekili sayılarının seçim bölgelerine göre dağılımı ile seçim bölgelerinde seçime girecek olan bağımsız aday ve siyasi parti sayıları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bu seçimde Antalya, Kocaeli, Sakarya ve Tekirdağ'ın milletvekili sayısı birer artarken Denizli, Eskişehir, Muş ve Tunceli'ninki birer azalmıştır. Seçime 24 siyasi parti katılmaktadır. 57 seçim çevresinden 151 bağımsız aday katılmaktadır.^[31] İllere tıklanarak adaylar görüntülenebilir. "MV" seçim çevresinden çıkacak olan toplam milletvekili sayısını, "B.A." seçim çevresindeki bağımsız aday sayısını, "S.P." seçim çevresinde seçime katılacak olan siyasi parti sayısını göstermektedir.

Bölge MV B.A. S.P. Adana 15 4 19 Adıyaman 5 4 18 Afyonkarahisar 6 19 Ağrı 4 1 18 Amasya 3 22 Ankara 36 14 24 Ankara (I) 13 8 22 Ankara (II) 11 3 24 Ankara (III) 12 3 24 Antalya 17 1 24 Artvin 2 1 22 Aydın 8 1 20 Balıkesir 9 1 21 Bilecik 2 1 23 Bingöl 3 1 21 Bitlis 3 20 Bolu 3 24 Burdur 3 22 Bursa 20 5 23 Bursa (I) 10 3 23 Bursa (II) 10 2 21 Çanakkale 4 24 Çankırı 2 21

Bölge MV B.A. S.P. Çorum 4 21 Denizli 7 1 20 Diyarbakır 12 1 19 Edirne 4 1 23 Elazığ 5 5 20 Erzincan 2 1 21 Erzurum 6 1 20 Eskişehir 6 1 21 Gaziantep 14 3 22 Giresun 4 1 21 Gümüşhane 2 1 22 Hakkâri 3 1 18 Hatay 11 3 20 Isparta 4 2 22 Mersin 13 1 22 İstanbul 98 23 24 İstanbul (I) 35 5 24 İstanbul (II) 27 8 24 İstanbul (III) 36 10 22 İzmir 28 8 24 İzmir (I) 14 4 23 İzmir (II) 14 4 24 Kars 3 21

Bölge MV B.A. S.P. Kastamonu 3 1 22 Kayseri 10 5 20 Kırklareli 3 2 24 Kırşehir 2 23 Kocaeli 14 21 Konya 15 4 20 Kütahya 5 20 Malatya 6 4 19 Manisa 10 3 20 Kahramanmaraş 8 4 22 Mardin 6 2 22 Muğla 7 1 22 Muş 3 19 Nevşehir 3 21 Niğde 3 23 Ordu 6 21 Rize 3 22 Sakarya 8 22 Samsun 9 5 21 Siirt 3 2 19 Sinop 2 22 Sivas 5 3 20 Tekirdağ 8 3 20

Bölge MV B.A. S.P. Tokat 5 19 Trabzon 6 2 19 Tunceli 1 21 Şanlıurfa 14 8 19 Uşak 3 21 Van 8 4 16 Yozgat 4 19 Zonguldak 5 1 23 Aksaray 4 1 20 Bayburt 1 23 Karaman 3 1 23 Kırıkkale 3 1 21 Batman 5 17 Şırnak 4 22 Bartın 2 21 Ardahan 2 1 23 Iğdır 2 2 22 Yalova 3 24 Karabük 3 24 Kilis 2 22 Osmaniye 4 1 20 Düzce 3 2 23 Toplam 600 151 24

Yurt dışındaki seçmenler[değiştir | kaynağı değiştir]

YSK tarafından yurt dışında oy kullanma takvimi 27 Nisan 2023 ila 9 Mayıs 2023 olarak belirlendi. Gümrük kapılarında oy verme işlemi için son tarih ise 14 Mayıs olarak duyuruldu. Yurt dışında yaşayan 3 milyon 416 bin 98 seçmenin oy kullanabilmesi için 73 ülkede sandık kuruldu.^[32] YSK yurt dışında oy kullanma takviminin başladığı ilk altı günde 797 bin 841 seçmenin oy kullandığını açıkladı. 7 Mayıs 2023 tarihi ve saat 00.00 itibarıyla yurt dışındaki Türk vatandaşlarından 1 milyon 387 bin 945'i yurt dışı temsilciliklerde, 100 bin 897'si ise gümrük kapılarında oy kullandı.^[33]

Seçime katılan partiler ve adaylar[değiştir | kaynağı değiştir]

YSK, 11 Mart 2023 tarihinde seçime girebilme yeterliliğine sahip partileri açıkladı.^[34] 8 Nisan 2023 tarihinde ise partilerin ve ittifakların birleşik oy pusulasındaki yerleri belirlendi.^[35] Seçime katılma yeterliliğine sahip olan 36 partiden Hür Dava Partisi^[36] ile Demokratik Sol Parti^[37] seçime Adalet ve Kalkınma Partisi listelerinden; Demokrasi ve Atılım Partisi, Gelecek Partisi, Saadet Partisi, Demokrat Parti ile Türkiye Değişim Partisi seçime Cumhuriyet Halk Partisi listelerinden;^[38][39] Halkların Demokratik Partisi ve Emek Partisi ise seçime Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi listelerinden gireceğini açıkladı.^[40][41]

Yeni Türkiye Partisi, Türkiye Değişim Partisi, Gelecek Partisi, Demokrat Parti, Demokrasi ve Atılım Partisi ile Saadet Partisi; oy pusulası kurasında yer almasına^[42] rağmen aday listelerini 9 Nisan saat 17.00'ye kadar YSK'ye iletmediler.^[43] Bağımsız Türkiye Partisi, Millet İttifakı;^[44] Büyük Türkiye Partisi ise Cumhur İttifakı^[45] lehine aday listesini geri çekti. Toplamda 12 parti seçime katılmama kararı almış oldu.

Katılan tüm partilerin aday çıkardığı ve bağımsız adayların olduğu bir seçim bölgesindeki oy pusulasında sıralama aşağıdaki gibidir:

Sıra		İttifak	Parti			Genel başkan(lar)	Seçime girdiği	Aynı anda seçime girdiği
				Kısaltma	Ad
1	–			Millet	Millet Partisi	Cuma Nacar	87 bölge	–
2	–			HAK-PAR	Hak ve Özgürlükler Partisi	Düzgün Kaplan	87 bölge	–
3	1	Sosyalist Güç Birliği		TKP	Türkiye Komünist Partisi	Kemal Okuyan	87 bölge	87 bölge
	2			TKH	Türkiye Komünist Hareketi	Aysel Tekerek	87 bölge
	3			Sol Parti	Sol Parti	Önder İşleyen	87 bölge
4	–			GENÇPARTİ	Genç Parti	Hakan Uzan	72 bölge	–
5	–			Memleket	Memleket Partisi	Muharrem İnce	87 bölge	–
6	1	Cumhur İttifakı		Büyük Birlik	Büyük Birlik Partisi	Mustafa Destici	87 bölge	87 bölge
	2			AK Parti	Adalet ve Kalkınma Partisi	Recep Tayyip Erdoğan	87 bölge
	3			Yeniden Refah	Yeniden Refah Partisi	Fatih Erbakan	87 bölge
	4			MHP	Milliyetçi Hareket Partisi	Devlet Bahçeli	87 bölge
7	1	Emek ve Özgürlük İttifakı		Yeşil Sol Parti	Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi	İbrahim Akın & Çiğdem Kılıçgün Uçar	87 bölge	54 bölge
	2			TİP	Türkiye İşçi Partisi	Erkan Baş	54 bölge
8	–			AB Parti	Adalet Birlik Partisi	İrfan Uzun	47 bölge	–
9	–			Anavatan	Anavatan Partisi	İbrahim Çelebi	63 bölge	–
10	–			YP	Yenilik Partisi	Öztürk Yılmaz	74 bölge	–
11	–			HKP	Halkın Kurtuluş Partisi	Nurullah Ankut	87 bölge	–
12	–			Milli Yol	Milli Yol Partisi	Remzi Çayır	49 bölge	–
13	–			Vatan	Vatan Partisi	Doğu Perinçek	87 bölge	–
14	–			GBP	Güç Birliği Partisi	Ali Karnap	59 bölge	–
15	1	Millet İttifakı		CHP	Cumhuriyet Halk Partisi	Kemal Kılıçdaroğlu	80 bölge	71 bölge
	2			İYİ Parti	İYİ Parti	Meral Akşener	78 bölge
16	1	Ata İttifakı		AP	Adalet Partisi	Vecdet Öz	67 bölge	57 bölge
	2			ZAFER	Zafer Partisi	Ümit Özdağ	75 bölge
17+	–			Bağımsız aday(lar)			57 bölge	–

Başka parti listelerinden giren ittifak adayları[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçimlerde ittifak içinde olan partiler arasında veya ittifak dışında yer alan ancak ittifaka dışarıdan destek veren partilerin adayları da yer almıştır. Bu yolla milletvekili olan adaylar kalın olarak yazılmıştır.

Adalet ve Kalkınma Partisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhur İttifakı bileşeni olan Adalet ve Kalkınma Partisi listelerinin 3 sırası Demokratik Sol Partiye,^[46] 4 sırası ise Hür Dava Partisine ayrıldı.^[47] Söz konusu kontenjanlarda Demokratik Sol Parti Genel Başkanı Önder Aksakal ve Hür Dava Partisi Genel Başkanı Zekeriya Yapıcıoğlu da yer aldı. Ak Parti listelerinden DSP 1 milletvekili, HÜDA PAR ise 4 milletvekili kazanmıştır.

Şehir	Sıra	Parti	Şehir	Sıra	Parti	Şehir	Sıra	Parti
Ankara 1. Bölge	9. sıra	Demokratik Sol Parti	Batman	2. sıra	Hür Dava Partisi	Mersin	4. sıra	Hür Dava Partisi
Ankara 2. Bölge	9. sıra	Demokratik Sol Parti	Gaziantep	6. sıra	Hür Dava Partisi
İstanbul 2. Bölge	4. sıra	Demokratik Sol Parti	İstanbul 3. Bölge	4. sıra	Hür Dava Partisi

Cumhuriyet Halk Partisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Millet İttifakı bileşeni olan Cumhuriyet Halk Partisi listelerinin 12 sırası İYİ Parti'ye,^[48][49][50] 24 sırası Demokrasi ve Atılım Partisi'ne,^[51] 3 sırası Demokrat Parti'ye,^[52] 19 sırası Gelecek Partisi'ne,^[53] 24 sırası ise Saadet Partisi'ne ayrıldı.^[54] Seçim sonuçlarında Demokrasi ve Atılım Partisi 15 vekil, Demokrat Parti 3 vekil, İYİ Parti 1 vekil, Gelecek Partisi 10 vekil, Saadet Partisi 10 vekil kazanmıştır. Erzincan milletvekili seçilen Türkiye Değişim Partisi genel başkanı Mustafa Sarıgül ise seçimden kısa bir süre sonra partisi ile beraber Cumhuriyet Halk Partisi'ne katılmıştır. Bolu Belediye Başkanı Tanju Özcan, Rifat Hisarcıklıoğlu'a 4 kişilik yer verildiğini söylemiştir.[1] 29 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Şehir	Sıra	Parti	Şehir	Sıra	Parti	Şehir	Sıra	Parti
Adana	4. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	Ankara 2. Bölge	4. sıra	İYİ Parti	Şanlıurfa	4. sıra	Gelecek Partisi
Ankara 1. Bölge	4. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	Bartın	2. sıra	İYİ Parti	Şırnak	1. sıra	Gelecek Partisi
Ankara 2. Bölge	2. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	Batman	2. sıra	İYİ Parti	Afyonkarahisar	2. sıra	Saadet Partisi
Balıkesir	3. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	Çorum	2. sıra	İYİ Parti	Ankara 3. Bölge	3. sıra	Saadet Partisi
Diyarbakır	2. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	Düzce	2. sıra	İYİ Parti	Antalya	5. sıra	Saadet Partisi
Elazığ	3. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	Erzincan	2. sıra	İYİ Parti	Bingöl	1. sıra	Saadet Partisi
Erzurum	3. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	İstanbul 1. Bölge	6. sıra	İYİ Parti	Bursa 1.Bölge	3. sıra	Saadet Partisi
Gaziantep	3. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	İstanbul 2. Bölge	9. sıra	İYİ Parti	Çorum	4. sıra	Saadet Partisi
Iğdır	1. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	İstanbul 2. Bölge	11. sıra	İYİ Parti	Diyarbakır	3. sıra	Saadet Partisi
İstanbul 1. Bölge	7. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	Rize	2. sıra	İYİ Parti	Elazığ	2. sıra	Saadet Partisi
İstanbul 1. Bölge	8. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	Van	2. sıra	İYİ Parti	Erzurum	2. sıra	Saadet Partisi
İstanbul 2. Bölge	8. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	Ankara 1. Bölge	5. sıra	Gelecek Partisi	Gaziantep	10. sıra	Saadet Partisi
İstanbul 3. Bölge	6. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	Antalya	4. sıra	Gelecek Partisi	Hatay	4. sıra	Saadet Partisi
İstanbul 3. Bölge	10. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	Bursa 1.Bölge	6. sıra	Gelecek Partisi	Isparta	3. sıra	Saadet Partisi
İzmir 1. Bölge	6. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	Bursa 2.Bölge	2. sıra	Gelecek Partisi	İstanbul 1. Bölge	5. sıra	Saadet Partisi
Kahramanmaraş	2. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	Çanakkale	3. sıra	Gelecek Partisi	İstanbul 2. Bölge	5. sıra	Saadet Partisi
Kayseri	3. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	Denizli	3. sıra	Gelecek Partisi	İstanbul 3. Bölge	7. sıra	Saadet Partisi
Manisa	4. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	İstanbul 1. Bölge	10. sıra	Gelecek Partisi	Kastamonu	2. sıra	Saadet Partisi
Mersin	3. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	İstanbul 2. Bölge	7. sıra	Gelecek Partisi	Kayseri	2. sıra	Saadet Partisi
Siirt	1. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	İstanbul 3. Bölge	8. sıra	Gelecek Partisi	Kocaeli	3. sıra	Saadet Partisi
Sivas	2. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	İstanbul 3. Bölge	15. sıra	Gelecek Partisi	Kütahya	2. sıra	Saadet Partisi
Şanlıurfa	3. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	İzmir 2. Bölge	7. sıra	Gelecek Partisi	Ordu	3. sıra	Saadet Partisi
Tekirdağ	3. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	Kayseri	4. sıra	Gelecek Partisi	Rize	3. sıra	Saadet Partisi
Zonguldak	3. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	Kocaeli	5. sıra	Gelecek Partisi	Sakarya	7. sıra	Saadet Partisi
İstanbul 1. Bölge	9. sıra	Demokrat Parti	Konya	2. sıra	Gelecek Partisi	Samsun	2. sıra	Saadet Partisi
İzmir 1. Bölge	7. sıra	Demokrat Parti	Konya	4. sıra	Gelecek Partisi	Şanlıurfa	8. sıra	Saadet Partisi
İzmir 2. Bölge	5. sıra	Demokrat Parti	Muğla	4. sıra	Gelecek Partisi	Erzincan	1. sıra	Türkiye Değişim Partisi
Adıyaman	2. sıra	İYİ Parti	Samsun	3. sıra	Gelecek Partisi

İYİ Parti[değiştir | kaynağı değiştir]

Millet İttifakı üyesi olan İYİ Partinin bir sıra adayı Demokrasi ve Atılım Partisine, 4 sıra adayı ise Cumhuriyet Halk Partisi'ne ayrıldı.^[51]

Şehir	Sıra	Parti	Şehir	Sıra	Parti
Yozgat	3. sıra	Demokrasi ve Atılım Partisi	Aksaray	4. sıra	Cumhuriyet Halk Partisi
Gümüşhane	2. sıra	Cumhuriyet Halk Partisi	Yozgat	2. sıra	Cumhuriyet Halk Partisi
Aksaray	2. sıra	Cumhuriyet Halk Partisi

Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Emek ve Özgürlük İttifakı üyesi olan Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi listelerinin 2 sırası Demokratik Bölgeler Partisi eş genel başkanlarına, 2 sırası Halkların Demokratik Partisi eş genel başkanlarına, 58 sırası Emek Partisine ayrıldı.^[55] 1 sırası Emekçi Hareket Partisine^[56] ayrılırken 8 sırası ise Toplumsal Özgürlük Partisine^[57] ayrıldı. Emekçi Hareket Partisi genel başkanı Hakan Öztürk milletvekili adayı olarak listelerde yer aldı.^[58] Seçim sonucunda Demokratik Bölgeler Partisi, Emek Partisi ve Halkların Demokratik Partisi ikişer vekil çıkarırken, Toplumsal Özgürlük Partisi bir vekil kazanmıştır.

Şehir	Sıra	Parti	Şehir	Sıra	Parti	Şehir	Sıra	Parti
Batman	1. sıra	Demokratik Bölgeler Partisi	Edirne	4. sıra	Emek Partisi	Kayseri	3. sıra	Emek Partisi
Mardin	1. sıra	Demokratik Bölgeler Partisi	Tokat	4. sıra	Emek Partisi	Kayseri	9. sıra	Emek Partisi
Adana	9. sıra	Emek Partisi	Trabzon	3. sıra	Emek Partisi	Kırklareli	2. sıra	Emek Partisi
Adana	15. sıra	Emek Partisi	Mersin	11. sıra	Emek Partisi	Kocaeli	3. sıra	Emek Partisi
Amasya	3. sıra	Emek Partisi	Niğde	2. sıra	Emek Partisi	Kocaeli	11. sıra	Emek Partisi
Ankara 1. Bölge	2. sıra	Emek Partisi	Ordu	6. sıra	Emek Partisi	Manisa	3. sıra	Emek Partisi
Ankara 1. Bölge	6. sıra	Emek Partisi	Samsun	7. sıra	Emek Partisi	Uşak	3. sıra	Emek Partisi
Ankara 1. Bölge	12. sıra	Emek Partisi	Erzincan	1. sıra	Emek Partisi	Zonguldak	4. sıra	Emek Partisi
Ankara 3. Bölge	3. sıra	Emek Partisi	Eskişehir	1. sıra	Emek Partisi	Muğla	7. sıra	Emek Partisi
Antalya	4. sıra	Emek Partisi	Eskişehir	6. sıra	Emek Partisi	Osmaniye	3. sıra	Emek Partisi
Antalya	15. sıra	Emek Partisi	Gaziantep	1. sıra	Emek Partisi	Sakarya	6. sıra	Emek Partisi
Aydın	5. sıra	Emek Partisi	Giresun	4. sıra	Emek Partisi	Sivas	2. sıra	Emek Partisi
Aydın	7. sıra	Emek Partisi	Hatay	9. sıra	Emek Partisi	İstanbul 1. Bölge	3. sıra	Emekçi Hareket Partisi
Balıkesir	7. sıra	Emek Partisi	İstanbul 1. Bölge	24. sıra	Emek Partisi	Şanlıurfa	1. sıra	Halkların Demokratik Partisi
Balıkesir	8. sıra	Emek Partisi	İstanbul 1. Bölge	29. sıra	Emek Partisi	Van	1. sıra	Halkların Demokratik Partisi
Bartın	2. sıra	Emek Partisi	İstanbul 2. Bölge	16. sıra	Emek Partisi	Ankara 1. Bölge	10. sıra	Toplumsal Özgürlük Partisi
Bolu	1. sıra	Emek Partisi	İstanbul 2. Bölge	26. sıra	Emek Partisi	Denizli	6. sıra	Toplumsal Özgürlük Partisi
Bursa 1.Bölge	9. sıra	Emek Partisi	İstanbul 3. Bölge	2. sıra	Emek Partisi	İstanbul 1. Bölge	9. sıra	Toplumsal Özgürlük Partisi
Bursa 2.Bölge	4. sıra	Emek Partisi	İstanbul 3. Bölge	29. sıra	Emek Partisi	İstanbul 2. Bölge	7. sıra	Toplumsal Özgürlük Partisi
Bursa 2.Bölge	10. sıra	Emek Partisi	İzmir 1. Bölge	6. sıra	Emek Partisi	İzmir 2. Bölge	5. sıra	Toplumsal Özgürlük Partisi
Çanakkale	4. sıra	Emek Partisi	İzmir 2. Bölge	4. sıra	Emek Partisi	Mersin	2. sıra	Toplumsal Özgürlük Partisi
Çorum	4. sıra	Emek Partisi	İzmir 2. Bölge	13. sıra	Emek Partisi	Mersin	7. sıra	Toplumsal Özgürlük Partisi
Denizli	7. sıra	Emek Partisi	Kahramanmaraş	7. sıra	Emek Partisi	Muğla	3. sıra	Toplumsal Özgürlük Partisi
Düzce	2. sıra	Emek Partisi	Kastamonu	2. sıra	Emek Partisi

Tartışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

5 Mayıs 2023 tarihinde Avustralya‘da bir sandıkta henüz açılmamış oy pusulalarında Adalet ve Kalkınma Partisine mühür basılı pusulalar bulundu. Cumhuriyet Halk Partisi yaşanan bu olaydan dolayı itirazda bulundu ve Yüksek Seçim Kurulu da soruşturma başlattığını duyurdu.^[59]

Seçim sonrasında 16 Mayıs 2023 tarihinde Türkiye genelinde Kemal Kılıçdaroğlu'nun ve muhalefet partilerinin önde olduğu bazı sandıklarda oy çalındığına dair iddialar sunuldu.^[60]

Kampanyalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor.

AK Parti[değiştir | kaynağı değiştir]

AK Parti Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, seçim programında kendi deyimi ile şarkılı türkülü seçim kampanyası yürütülmeyeceğini beyan etti. Miting alanları dışında bu tarz bir kampanyaya depremde kaybedilen ve mağdur olan vatandaşlara saygı gereği böyle bir karar aldıklarını belirtti.^[61] Seçim kampanyası döneminde "Türkiye Yüzyılı" ve "Türkiye için hemen şimdi" sloganıyla seçim kampanyasını tamamladı.^[61]

CHP[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyet Halk Partisi, cumhurbaşkanı adayı ve genel seçimler için ortak reklam politikası izledi. Genel seçimlerde Cumhuriyet Halk Partisi "Sana söz yine baharlar gelecek, Bay Kemal sözünden dönmeyecek..." adı altında reklam politikası izledi. Ondan sonraki reklamlarında "Haydi Kazanalım" ve "Haydi Türkiye Haydi" reklam politikalarını izledi. İlk reklamlarında cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu ön planda olsa da ikinci reklam politikasında Millet ittifakı liderleri: Gültekin Uysal, Temel Karamollaoğlu, Ali Babacan, Ahmet Davutoğlu ve Meral Akşener'i ve İBB ve ABB başkanları: Ekrem İmamoğlu ile Mansur Yavaş da barınmaktaydı. İki reklam politikasında da şarkı bulunmaktaydı. Cumhuriyet Halk Partisi, genel olarak cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu'nu barındıran reklamlarında bir parti logosu bulundurmayarak Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'e atıfta bulunmaktaydı. Cumhuriyet Halk Partisi, reklamlarında iktidarı eleştirmektense vaatlerini sıraladı. İkinci Tur seçimlerinde ise "Türkiye için Karar Ver" sloganları atıldı.

Yeşil Sol Parti[değiştir | kaynağı değiştir]

MHP[değiştir | kaynağı değiştir]

İYİ Parti[değiştir | kaynağı değiştir]

Meral Akşener, 16 Nisan 2023'te Congresium Ankara'da seçim beyannamesini açıkladı. Beyannamede adalet, eşitlik ve kadın hakları öne çıkarıldı. Ardından Ümit Özlale kişiye özel seçim beyannamesi projesini tanıttı.^[62] Daha sonra 600 milletvekili adaylarının isimleri tanıtıldı.

Anketler[değiştir | kaynağı değiştir]

Sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

YSK tarafından 30 Mayıs 2023 tarihinde açıklanan kesin sonuçlar aşağıdaki gibidir.^[63]

	Yurt içi	Yurt dışı ve gümrük kapıları	Toplam
Kayıtlı seçmen sayısı	60.721.745	3.423.759	64.145.504
Kullanılan oy	53.994.049	1.841.846	55.835.895
Geçerli oy	52.628.182	1.814.406	54.442.588
Geçersiz oy	1.365.867	27.440	1.393.307
Katılım oranı (%)	88,92	53,80	87,05

28. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi

Parti		Genel başkan	Yurt İçi	%	Yurt Dışı	%	Toplam	%	+/–	Sandalye	+/–
	Adalet ve Kalkınma Partisi	Recep Tayyip Erdoğan	18.586.137	35,32	806.325	44,44	19.392.462	35,62	6,94	268	27
	Cumhuriyet Halk Partisi	Kemal Kılıçdaroğlu	13.374.463	25,41	427.720	23,57	13.802.183	25,35	2,70	169	23
	Milliyetçi Hareket Partisi	Devlet Bahçeli	5.283.345	10,04	201.475	11,10	5.484.820	10,07	1,03	50	1
	İYİ Parti	Meral Akşener	5.211.632	9,90	64.349	3,55	5.275.981	9,69	0,27	43
	Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi	Çiğdem Kılıçgün Uçar İbrahim Akın	4.624.094	8,79	179.828	9,91	4.803.922	8,82	2,88	61	6[a]
	Yeniden Refah Partisi	Fatih Erbakan	1.505.736	2,86	21.312	1,17	1.527.048	2,80	Yok	5	Yok
	Zafer Partisi	Ümit Özdağ	1.198.647	2,28	17.752	0,98	1.216.399	2,23	Yok	0	Yok
	Türkiye İşçi Partisi	Erkan Baş	903.742	1,72	52.315	2,88	956.057	1,76	Yok	4	[b]
	Büyük Birlik Partisi	Mustafa Destici	522.470	0,99	8.300	0,46	530.770	0,97	Yok	0	1[c]
	Memleket Partisi	Muharrem İnce	487.910	0,93	14.759	0,81	502.669	0,92	Yok	0	Yok
	Genç Parti	Hakan Uzan	110.998	0,21	1.974	0,11	112.972	0,21	Yok	0	Yok
	Adalet Partisi	Vecdet Öz	105.737	0,20	3.499	0,19	109.236	0,20	Yok	0	Yok
	Sol Parti	Önder İşleyen	75.196	0,14	2.796	0,15	77.992	0,14	Yok	0	Yok
	Anavatan Partisi	İbrahim Çelebi	64.593	0,12	1.509	0,08	66.102	0,12	Yok	0	Yok
	Türkiye Komünist Partisi	Kemal Okuyan	62.104	0,12	1.705	0,09	63.809	0,12	Yok	0	Yok
	Vatan Partisi	Doğu Perinçek	51.502	0,10	1.218	0,07	52.720	0,10	0,13	0
	Millet Partisi	Cuma Nacar	51.121	0,10	1.194	0,07	52.315	0,10	Yok	0	Yok
	Hak ve Özgürlükler Partisi	Düzgün Kaplan	41.207	0,08	1.302	0,07	42.509	0,08	Yok	0	Yok
	Adalet Birlik Partisi	İrfan Uzun	38.778	0,07	2.418	0,13	41.196	0,08	Yok	0	Yok
	Halkın Kurtuluş Partisi	Nurullah Efe Ankut	31.024	0,06	807	0,03	31.831	0,06	Yok	0	Yok
	Güç Birliği Partisi	Ali Karnap	25.497	0,05	862	0,05	26.359	0,05	Yok	0	Yok
	Türkiye Komünist Hareketi	Aysel Tekerek	16.933	0,03	543	0,03	17.476	0,03	Yok	0	Yok
	Milli Yol Partisi	Remzi Çayır	17.477	0,03	281	0,02	17.758	0,03	Yok	0	Yok
	Yenilik Partisi	Öztürk Yılmaz	11.008	0,02	163	0,01	11.171	0,02	Yok	0	Yok
	Bağımsızlar		226.831	0,43			226.831	0,42	0,27	0	0
Toplam			52.628.182	100	1.814.406	100	54.442.588	87,05		600

İllere göre sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1. ^ Hür Dava Partisinden 4 vekil ve Demokratik Sol Partiden 1 vekil AK Parti listelerinden seçime girerek seçildi. Vekiller seçimden sonra partilerine geri döndükten sonra AK Partili olarak seçilen vekil sayısı 263 oldu.
2. ^ Demokrasi ve Atılım Partisinden 15 vekil, Gelecek Partisinden 10 vekil, Saadet Partisinden 10 vekil, Demokrat Partiden 3 vekil ve İYİ Partiden 1 vekil CHP listelerinden seçime girerek seçildi. Vekiller seçimden sonra partilerine geri döndükten sonra CHP'li olarak seçilen vekil sayısı 129 oldu. Türkiye Değişim Partisi genel başkanı Mustafa Sarıgül de CHP listelerinden seçime girdi fakat partisine geri dönmedi.
3. ^ Demokratik Bölgeler Partisinden 2 vekil, Emek Partisinden 2 vekil, Halkların Demokratik Partisinden 2 vekil Yeşil Sol Parti listelerinden seçime girerek seçildi. Vekiller seçimden sonra partilerine geri döndükten sonra Yeşil Sol Partili olarak seçilen vekil sayısı 55 oldu. Toplumsal Özgürlük Partisi kurucularından Perihan Koca de Yeşil Sol Parti listelerinden seçime girdi fakat partisine geri dönmedi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]