Georgios Amartolos

Georgios Amartolos
Georgios Amartolos
Kişisel bilgiler
Doğum	IXe siècle
Ölüm	IXe siècle
Mesleği	Keşiş ve Tarihçi

Georgios Amartolos ya da Amartolus (Yunanca: Grekçe: Γεώργιος Ἁμαρτωλός), III. Mihail (842–867 arası hükümdar) hükümdarlığı altında Konstantinopolis'te yaşamış bir keşiş ve vakanüvis.

Amartolos ismi değildir, çalışmasının başlığında kendisini tanıtırken kullandığı lakaptır: "çeşitli vakanüvislerin ve yorumculardan özet bir vakainame toparlayan ve düzenleyen Georgios, bir günahkar (Grekçe: ὐπὸ Γεωργίου ἁμαρτωλοῦ)". Bizans keşişleri arasında yaygındır. Krumbacher bu lakabın kullanılmasına karşı çıkar ve Georgios Monachos (Γεώργιος Μοναχός "Keşiş Georgios") formunu önerir ve kullanır.^[1]

Çalışmasında kendisini birçok kez keşiş olarak adlandırması dışında hayatı hakkında hiçbir şey bilinmemektedir.

Vakainame[değiştir | kaynağı değiştir]

Vakainame dört kitaptan oluşur. İlk kitap Adem'den Büyük İskender'e kadar din dışı tarihi işler; ikincisi Eski Ahit tarihini, üçüncüsü Jül Sezar'dan I. Konstantin'e kadar Roma tarihini anlatır ve dördüncüsü ise önceki kitabın kaldığı yerden yazarın kendi dönemi olan imparator Theofilos'un 842 yılında ölüp dul eşi Theodora'nın aynı yıl ikonalara tekrar saygı gösterilmesini sağladığı tarihe kadarki kısmı anlatır. Vakanüvis, sadece 813 ile 842 yılları arası yazarın kendi yaşadığı dönem için orijinal bir kaynaktır. Bu çeşit Orta Çağ vakanüvislerinin genellikle kendi dönemlerinde anlattıkları olaylar ciddi bir şekilde dikkate alınır, geri kalan çok ilgili bir Bizans keşişinin konulara ve sorulara getirdiği Bizans fikirlerine örnekler olarak ilgi çekici sayılabilir.

Georgios ideal ve prensiplerini giriş kısmında anlatır. Burada antik ve modern Yunan kaynakları kullandığını, ahlaken yüksek çalışmaları başvurduğunu, artistik yazı ya da edebi stil öngörerek okuyucuyu mutlu etmek yerine gerçeklere sıkıca bağlı kalmayı tercih ettiğini belirtir. Ayrıca çok büyük malzeme kütlesi içinde yararlı ve gerekli şeyleri nakletmeye gayret ettiğini söyler. Bu yazdıklarına karşılık 9. yüzyılda Konstantinopolis'te bir kilise adamı için yararlı ve gerekli şeylerin ne olduğu sorusu ortaya çıkar. Birçok dindar yansımalar ya da ilahiyatla ilgili ek bölümler görülür. Nasıl putların icat edildiğini, keşişlerin kökenlerini, Sarazenlerin dinini ve özellikle henüz bitmiş İkonoklazm ihtilafı hakkında yazmıştır. Diğer tüm keşişler gibi iconoclast ("Putkırıcı") kişilerden nefret eder. Henüz bitmiş fırtınanın şiddetinden, hafızalarda hala taze olan iconoclast zulmünden bahseder. Ayrıca kitaplarında Yunan Kilise babalarından uzun özetler yer alır.

İlk kitabında Adem, Nemrut, Persler, Keldaniler, Brahmalar gibi şaşırtıcı şekilde farklı kişileri işler. İkinci kitapta da yalnızca İncil tarihinden bahsettiğini iddia etmesine rağmen, Plato ve diğer felsefeciler hakkında genel olarak birçok şey söylemiştir. Amartolos, vakanüvisini el yazmasının kolofonunda beyan ettiği üzere 842 yılında bitirir. 10. yüzyılda azizlerin hayatlarını yazan Simeon Metafrastis başla olmak üzere birçok insan, onun tarihini daha ileri tarihlere taşımışlardır. Taşınan en uzun tarih 948 yılıdır. Bunlara eklerde, dini konular arka plana atılarak daha çok siyasi tarih öne çıkmıştır, daha günlük bir dil kullanılmıştır. Daha az kıymet içeren, 1143 yılana uzanan devamlar da mevcuttur. İconoclast kişiler hakkınca zalim fikirleri ve şiddetli nefreti onu bu kişilere karşı taraflı kılsa da, çalışması I. Fotios dönemi Ortodoks Kilisesinin, Katolik Kilisesinden ayrılmasından önceki son yılların tarihi açısından önemli bir değer taşır. Eser hemen Bulgarca ve Sırpça gibi Slav dillerine çevrilmiş, İkaltolu Arsen tarafından Gürcüceye kazandırılmıştır.

Bu versiyonlar Nestor başta olmak üzere erken dönem Slav tarihçiler için bir çeşit pınar başı olmuştur. Çok tanınmış, geniş şekilde dolaşımda olup en yaygın başvuru kitabı olarak anonim yazarlar tarafından devamlı yeniden derlenmiş, düzeltilmiş ve düzenlemiş; böylece orijinal çalışmayı ortaya çıkarmak "Bizans filolojisinin en zor problemlerinden biri" olmuştur.^[2]

Baskılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Combefis, François (ed.). "Bioi ton neon Basileon (βίοι τῶν νέων βασιλέων)." In Maxima bibliotheca (Scriptores post Theophanem) Paris, 1685; yeniden basım, Venedik, 1729. Vakainamenin dördüncü kitabının son bölüm ve devamları (813–948).
Muralt, E. de (ed). Georgii monachi, dicti Hamartoli, Chronicon ab orbe condito ad annum p. chr. 842 et a diversis scriptoribus usq. ad ann. 1143 continuatum. St. Petersburg, 1859. Tüm çalışmanın ilk baskısı. Orijinal yazıyı temsil etmez fakat birçok değiştirilmiş versiyonlardan (Moscova 20. yüzyıl El yazmasından) biridir ve eksiklikler ile yanlış yönlendirmeler içerir (bakınız: Krumbacher'in Byz. Litt., p. 357 eleştirisi).
Migne, Jacques Paul. Patrologia Graeca 110. Latince çevirisi ile önceki baskının yeni basımı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu madde şu anda kamu malı olan yayından metin içerir: Herbermann, Charles, (Ed.) (1913). "makale adı gerekli". Katolik Ansiklopedi (İngilizce). New York: Robert Appleton Company.
Bu madde artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "madde adı gerekli". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press.

^ Byz. Litt., 358, Krumbacher
^ Byz. Litt., 355, Krumbacher

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Afinogenov, D." The Date of Georgios Monachos Reconsidered." BZ 92 (1999). pp. 437–47.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Opera Omnia by Migne Patrologia Graeca with analytical indexes 23 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Bir Bizanslı ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Bir tarihçi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Byz. Litt., 358, Krumbacher

[2] Byz. Litt., 355, Krumbacher

[1]

[2]

g t d Bizanslı tarihçiler
5. yüzyıl	İskenderiye'li Annianus Sardes'li Eunapius İoannes Rufus Malhus Thebes'li Olimpiodorus İskenderiye'li Panodorus Philostorgius Priskos Heraclea'lı Sabinus Sokrates Skolastikos Sozomenos Kirroslu Theodoretus
6. yüzyıl	Agathias Evagrius Skolastikos Miletuslu Hesychius Efesli İoannes Epifanyalı İoannes Jordanes İoannis Malalas Kartacalı Liberatus Marcellinus Comes Menander Protektor Nonnosus Patrisyen Petrus Prokopius Theodorus Lector Theophanes Bizantiumlu Zaharias Retor Zosimus
7. yüzyıl	Chronicon Paschale Antakyalı İoannis Trajan Patrisiyen Teofilakt Simokata
8. yüzyıl	Tebli Hippolitus
9. yüzyıl	Günah Çıkartıcı Theofanis Georgios Sinkellos I. Nikiforos (patrik) Georgios Amartolos
10. yüzyıl	Konstantinos Porfirogennetos İosif Genesios İoannis Kaminiatis Diyakoz Leon Simeon Metafrastis Simeon Logothetis Oi meta Theofanin
11. yüzyıl	Mihail Attaleiates Georgios Kedrenos Mihail Psellos İoannis Skilicis İoannis Ksifilinus Antakyalı Yahya
12. yüzyıl	Nikiforos Briennios Nikitas Honiatis Selanikli Eustatius Mihael Glikas Anna Komnini İoannis Kinnamos Konstantinos Manasses İoannis Zonaras
13. yüzyıl	Georgios Akropolitis
14. yüzyıl	Nikiforos Grigoras Nikeforos Kallistos Ksantopulos Yeoryos Pahimeris Mihail Panaretos
15. yüzyıl	İoannis Anagnostis İoannis Kananos Laonikos Halkokondilis Mihail Kritobolos Dukas Georgios Francis

Georgios Amartolos Kimdir?