Petrus
İmparator I. Justinianus (527-565 arası hükümdar) ve maiyeti, San Vitale Kilisesi'nden bir mozaik, Ravenna
Doğu Roma İmparatorluğu'nun Magister officiorum'u
Görev süresi 539-565
Hükümdar	I. Justinianus
Yerine geldiği	Basilides[1]
Yerine gelen	Anastasius[1]
Kişisel bilgiler
Doğum	y. 500
Ölüm	565

Patrisyen Petrus (Latince: Petrus Patricius, Yunanca: Grekçe: Πέτρος ὁ Πατρίκιος, Petros ho Patrikios;y. 500-565), kıdemli Doğu Roma (Bizans İmparatorluğu) bürokrat, diplomat ve tarihçisi. İyi eğitimli ve başarılı bir avukattı, defalarca Ostrogot İtalya'ya 535-554 arası Gotlar Savaşı öncesi elçi olarak gönderilmiştir. Diplomatik yeteneklerine rağmen, savaşı engelleyememiş ve birkaç yıl Ravenna'da Gotlar tarafından hapsedilmiştir. Serbest bırakıldıktan sonra, imparatorluk bakanlarının başı olan magister officiorum makamına atanmış, bu makamı 26 yıl elinde tutmuştur. Yetenekleriyle, I. Justinianus'un (527-565 arası hükümdar) önde gelen bakanlarından biri olmuş, Bizans imparatorunun din siyasetinde ve en önemlisi 20 yıl süren Lazika Savaşı'nı sona erdiren barış anlaşması görüşmelerine başkanlık etmek olan Sasani İmparatorluğu ile ilişkilerde önemli rol oynamıştır.^[2] Tarih yazımlarının sadece parçaları günümüze ulaşmıştır fakat erken dönem Bizans merasimleri ve Bizans ile Sasani arasındaki diplomatik konular üzerine eşsiz bir kaynak sunar.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Erken dönem kariyeri: İtalya elçiliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Petrus, yaklaşık 500 yılında Selanik'te doğdu ve Prokopius'a göre İlirya kökenlidir, fakat Teofilakt Simokata'ya göre kökeni Mezopotamya'da Dara yakınlarında Solachon'dır.^[3] Hukuk eğitiminden sonra, Konstantinopolis'te başarılı bir avukatlık kariyerine başlamış, bu İmparatoriçe Theodora'nın dikkatini çekmiştir.^[2] 534 yılında, retorik yetenekleri nedeniyle, Ravenna'da bulunan Ostrogot sarayına giden imparatorluk elçilik heyetine atanmıştır. O zamanlar, genç kral Athalarik'in naibesi kraliçe Amalasuntha ile Theodahad arasında bir güç savaşı yükseliyordu. Athalarik'in ölümünden sonra Theodahad tahtı gasp etti, Amalasuntha'yı hapsetti ve imparator Justinianus'a kendisini tanımasını arzu ettiği bir mesaj yolladı.^[4] Petrus, elçi heyeti ile İtalya yolunda Avlonya'da buluştu ve yeni talimatlar için Konstantinopolis'i bilgilendirdi. İmparator Justinianus, Theodahad'a Amalasuntha'nın kendi korumasında olduğu ve zarar verirmesi şeklinde bir mesaj götürülmesi şeklinde bir emir gönderdi. Ancak Petrus İtalya'ya vardığında Amalasuntha öldürülmüştü; Prokopius'un Gotlar Savaşı anlatımında burası muğlaktır fakat Gizli Tarih kitabında açık şekilde Justinianus'un dikkatini çekecek potansiyel bir rakipten çekinen Theodora'nın talimatlarıyla Petrus'un Amalasuntha'nın öldürülmesini ayarladığını iddia eder.^[2][5] Theodora tarafından Theodahad'a özel olarak ne güvenceler verilmiş olsa da, Petrus açık şekilde bu eylemi güçlü bir şekilde lanetledi ve sonuçta "imparator ile kendileri arasında mütakere olmadan savaş" olabileceğini ilan etti.^[6]

Petrus, Theodahad ve Roma Senatosu imparatorluk çiftine tarafından barışçıl bir çözüm öneren mektuplar ile Konstantinopolis'e döndü ancak imparatorluk başkentine ulaştığı zaman, İmparator Justinianus savaşa karar vermiş ve güçlerini hazırlıyordu. Sonuç olarak, Petrus 535 yazında bir ültimatom iletmek için İtalya'ya geri döndü: ancak Theodahad tahttan çekilir ve İtalya'yı imparatorluk egemenliğe geri verirse savaşın önüne geçilebilirdi.^[7] Bundan kısa bir süre sonra, iki uçlu bir Bizans taarruzunun ardından Ostrogotlar Krallığı'nın ana yurduna saldırıldı: Belisarius, Sicilya'yı alırken; Mundus, Dalmaçya'yı işgal etti. Bu haberleri duyduktan sonra Theodahad umutsuzluğa kapıldı ve Petrus ondan geniş kapsamlı tavizler elde etmeyi başardı: Sicilya Bizans İmparatorluğu'na verilecek; Got kralın İtalya içindeki yetkisi ciddi şekilde kısıtlanacak; yıllık bir haraç olarak altın bir taç gönderilecek ve imparatorluk ordusu için 3.000 kişiye kadar asker sağlayacaktı, Theodahad'ın kulluğunun altı çiziliyordu.^[8] Theodahad bu ilk teklifinin red edileceği korkusuyla, yemin altında Petrus'a tüm İtalya'yı, eğer ilk teklifteki ödünler Justinianus tarafında ret edilirse, verebileceğini beyan etti. Sunumda, Justinianus ilk teklifi reddetti ve ikincisini öğrendiğinde çok memnun oldu. Petrus İtalya'ya Athanasius ile Theodahad ve Got aristokratlarına verilmek üzere mektuplar ile geri döndü, Bir süre için Roma İmparatorluğu'nun doğduru yer barışçıl bir şekilde aile ocağına geri döndü. Ancak öyle değildi: Ravenna'ya vardıklarında Bizans elçileri Theodahad'u fikrini değiştirmiş şekilde buldular. Got aristokratlarının desteği ve Dalmaçya'daki Mundus'a karşı kazandığı başarı ile moral bulan, Theodahad, büyükelçileri direnmeye karar verdi ve onları hapse attı.^[9]

Magister officiorum[değiştir | kaynağı değiştir]

Petrus üç yıl Ravenna'da tutuklu kaldı, Bizans tarafından Sasani İmparatorluğu'na giden elçileri ele geçiren elçilere karşılık olarak yeni Got Kralı Vitiges tarafından Haziran/Temmuz 539'da serbest bırakıldılar.^[10] Bu hizmetinin karşılığı olarak İmparator Justinianus tarafından devletin en yüksek makamlarından biri olan magister officiorum makamına atandı, böylece saray sekreterlerinin, imparatorluk muhafızlarının (Scholae Palatinae) ve muhteşem agentes in rebus ile Kamu postasının başı oldu.^[11] Bu görevi kesintisiz 26 yıl elinde tuttu, ondan önce ve sonra kimse bu görevde bu uzunlukta kalmadı.^[2][12] Yaklaşık aynı zamanlarda ya da kısa süre sonra en yüksek unvan olan patrici ve en yüksek senatöryal derece gloriosissimus ("en şanlı olan") ile ödüllendirildi. Ayrıca onursal konsül oldu.^[13] Magister olarak, 548 yılında Üç Metin İhtilafı üzerine Batılı piskoposlar ile tartışmalarda yer aldı ve 551 ile 553 yılları arası defalarca, bu konu üzerie imparatora muhalefet eden Papa Vigilius'a elçi olarak yollanmıştır. Petrus'un 553 Mayıs'ında İkinci Konstantinopolis Konsili'ne katıldığı kaydedilmiştir.^[14]

Lazika Savaşı'nı sona erdirmek için, 550'de Justinianus tarafından, Sasaniler ile Barış antlaşması görüşmelerine elçi olarak gönderildi, 561'de yeniden Sasani elçisi Izedh Gushnap ile Dara'da gene elçi olarak buluştu.^[14] Sasnilerin Lazika'yı boşaltması ve Ermenistan'da sınırın tasfiyesi konusunda bir anlaşmaya varan iki elçi, iki imparatorluk ile müttefikleri arasında elli yıllık bir barış kararı verdi. Sasanilere verilen yıllık Bizans ödemelri devam edecek, ancak bu miktar 500’den 420 altın poudsa indirildi. Diğer hükümler, Dara ve Nisibis kentleri, kaçakların iadesi ve ilgili dini azınlıkların korunması (Sasani İmparatorluğu'ndaki Hristiyanlar ve Bizans'taki Zerdüştler) ile sınırlandırılacak olan sınır ötesi ticareti düzenlemiştir. İlk olarak kısa bir savaşı başlatan Dara'nın varlığının Sasaniler tarafından tanınması karşılığında, Bizanslılar askerlerini orada sınırlamayı ve magister militum per Orientem karargahını şehirden çıkarmayı kabul ettiler.^[15][16] Svaneti ve Ambros'da iki sınır bölgesinde uyuşmazlıklar devam ederken, 562 ilkbaharında, Petrus, doğrudan Sasani Şahı I. Hüsrev ile pazarlık etmek üzere İran'a gitti ancak sonunda bir netice elde edemedi.^[17] Sonra Konstantinopolis'e döndü ve orada 565 yılının Mart ayından sonra bir zaman öldü.^[18]

Quaestor sacri palatii ("Mukaddes Sarayın Quaestor'u") Anastasius'un kısa bir süre bulunmasından sonra, Kontocheres ya da Zetonoumios lakaplı oğlu Theodore onun yerine 556 yılında, magister officiorum oldu. Bu makamı 576'dan önce bir zaman kadar elinde tuttu ve sonra comes sacrarum largitionum ("Mukaddes Cömertliğin Kontu") olarak atandı; aynı yıl, Sasanilere Kafkasya'da devam eden savaş için başarısızlıkla sonuçlanan elçilik göreviyle gönderildi.^[19]

Değerlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Petrus, döneminin önde gelen görevlilerinden biri olarak, çağdaşlarından oldukça farklı değerlendirmeler alan tartışmalı bir şahsiyettir. Doğu praetoria idaresinde orta kademe bir bürokrat olan Lidyalı İoannis'e göre, Petrus bir erdem örneği, entelektüel ve katı ancak adil bir yöneticiydi.^[17] Prokopius halka açık tarih kitaplarında ona karşı sert bir tavır sergilemez ve hakaret etmekten kaçınır,^[6] fakat özel Gizli Tarih kitabında "scholares'leri soymakla" (Scholae üyeleri) ve Amalasuntha'nın cinayetinden sorumlu olması yanında "dünyanın en büyük hırsızı ve kesinlikle utanç verici açgözlülük" ile itham eder.^[20] Petrus, kariyerinin başından beri öğrenmesi, okuma tutkusu ve bilginlerle yaptığı tartışmalarla ünlendi.^[21] Hatip olarak, o belagatli ve ikna ediciydi; Prokopius onu "insanları doğal olarak ikna eden" olarak tanımlarken,^[22] Ostrogot sarayına elçi olarak yaptığı ziyarete tanık olan Cassiodorus, onu vir eloquentissimus ile disertissimus ("en belagatli olan") ve sapientissimus ("en bilge") olarak över.^[3] Diğer taraftan, kendi tarih çalışması için Petrus'un çalışmasına güvenen 6. yüzyıl sonlarının tarihçisi Menander Protektor, Sasaniler ile yapılan müzakerelerde kendi rolünü ve çalışmasını övmek için abarttığı ve kayıtları yeniden yazıldığı şeklinde suçlar.^[23]

Yazıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Petrus üç kitap yazmıştır, hepsinden sadece bazı parçalar günümüze ulaşmıştır:

1. MÖ 44'te Jül Sezar'ın ölümünden 361 yılında II. Constantius'un ölümüne kadar Roma İmparatorluğu'nun ilk dört yüzyılının tarihinden 20 parça mevcuttur (Buradaki üçüncü yüzyıl malzemesinin Philostratus'dan aldığı düşünülür.^[24]);
2. I. Konstantin (306-337 arası hükümdar) hükümdarlığında yapılanmasından Justinianus zamanına magister officiorum makamında görev yapanların listesi ile imparator VII. Konstantinos'un (913-959 arası hükümdar) 10. yüzyıl De Ceremoniis'in ilk cildinin 84 ile 95 arası bölümleride yeniden kullanılan çeşitli imparatorluk törenlerinin tanımı ile makamının tarihi ve
3. Menander Protektor tarafından kaynak olarak kullanılan 561 ile 562 yılları arası Sasani İmparatorluğu'na yaptığı diplomatik görevlerin anlatımı.^[21][23][25]

Petrus, yakın zamana kadar,siyaset bilimini tartışan, Plato'nun Cumhuriyet ve Cicero'nun De re publica gibi kalsik metinleri kullanan, altı ciltlik 6.Yüzyıl Peri Politikes Epistemes'in ("Siyaset Bilimi üzerine") yazarlığına atfedildir. Onun da sadece parçalar günümüze ulaşmıştır.^[26]

Petrus, 14. yüzyıla kadar süren geleneği başlatan imparatorluk törenleri üzerine yazan ilk Romalı/Bizanslı yazardır.^[2] Tarih kitapları önemli tarih kaynakalrıdır; örneğin; Galerius ile Narseh arasındaki 298 tarihli Roma-Pers anlaşmasının müzakere ve hükümlerini içeren tek çalışmadır.^[27]

2015 yılında Routledge tarafından basılanPatrisyen Petrus'un kayıp Tarih'i Anonymous Continuer olarak da bilinen Romalı tarihçi Cassius Dio'nun eseri olarak kabul edilen ek parçalar da dahil olmak üzere Petrus'un Tarih'inin parçalarından Thomas M. Banchich tarafından Yunancadan açıklamalı bir çevirisidir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

Genel

• Bury, John Bagnell (1923) [1889]. History of the Later Roman Empire: From Arcadius to Irene (395 A.D. to 800 A.D.), Volume II. New York and London: Macmillan & Company Limited. 9 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2019. 
• Dignas, Beate; Winter, Engelbert (2007). Rome and Persia in Late Antiquity: Neighbours and Rivals. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-61407-8. 5 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2019. 
• Evans, James Allan Stewart (1996). The Age of Justinian: The Circumstances of Imperial Power. New York: Routledge. ISBN 0-415-02209-6. 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2019. 
• Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8. 
• Lee, A. D. (1993). Information and Frontiers: Roman Foreign Relations in Late Antiquity. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-39256-3. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2019. 
• Maas, Michael (2005). The Cambridge Companion to the Age of Justinian. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-81746-3. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2019. 
• Martindale, John R., (Ed.) (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire: Volume III, AD 527–641 (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-20160-8. 

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Antonopoulos, Panagiotis T. (1985). "Petrus Patricius. Some Aspects of his Life and Career". Vavřínek, Vladimiŕ (Ed.). From Late Antiquity to Early Byzantium: Proceedings of the Byzantinological Symposium in the 16th International Eirene Conference. Prag. ss. 49-53.