Guyana

Guyana
*Co-operative Republic of Guyana*
Guyana Kooperatif Cumhuriyeti
Guyana Co-operative Republic of Guyana; Guyana Kooperatif Cumhuriyeti
	Bayrak Arma
	Slogan; "Bir insan, bir millet, bir kader"
	Millî marş; "Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains";
Başkent; ve en büyük şehir	Georgetown; 6°46′K 58°10′B / 6.767°K 58.167°B
Resmî dil(ler)	İngilizce
Tanınan bölgesel dil(ler)	Guyanese Creole, Portekizce, İspanyolca, Akawaio, Macushi, Wai Wai, Arawakan
Etnik gruplar	%43,5 Doğu Hint; %30,2 Siyah Afrikalı; %17 Karışık; %9,1 Guyana Kızılderilileri;
Demonim	Guyanalı
Hükûmet	Üniter, başkanlı, anayasal cumhuriyet
• Devlet Başkanı
• Devlet Başkanı	Irfaan Ali
• Başbakan	Mark Phillips
Tarihçe
• Hollanda Guyanası
• Hollanda Guyanası	1667-1814
• Britanya Guyanası	1814-1966
• Birleşik Krallık'tan	26 May 1966
• Cumhuriyet	23 Şubat 1970
Yüzölçümü
• Toplam	214.970 km2 (84.)
• Su (%)	8.4
Nüfus
• 2018 tahminî	786.391 (164..)
• 2012 sayımı	747.884
• Yoğunluk	3,502/km2 (232.)
GSYİH (SAGP)	2020 tahminî
• Toplam	13,661 milyar $ (145.)
• Kişi başına	17.360 $ (72..)
GSYİH (nominal)	2020 tahminî
• Toplam	6,806 milyar $ (151.)
• Kişi başına	8.073 $ (70.)
İGE (2019)	0.682; orta · 122.
Para birimi	Guyana doları (GYD)
Zaman dilimi	UTC-4
Trafik akışı	sol
Telefon kodu	592
İnternet alan adı	.gy

Guyana veya resmî adıyla Guyana Kooperatif Cumhuriyeti (İngilizce: Co-operative Republic of Guyana), Karayipler'de yer alan bir ülkedir. Kıtanın kuzeyinde yer alan ülkenin batısında Venezuela, doğusunda Surinam, güneyinde Brezilya yer alırken; kuzey taraflarının Karayip Denizi'ne kıyısı vardır. Ülkenin en büyük şehri ve aynı zamanda da başkenti Georgetown'dur.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Guyana tarafından kontrol edilen bölge, 1 ° ve 9 ° K enlemleri ile 56 ° ve 62 ° W boylamları ile dünyanın en seyrek nüfuslu ülkelerinden biri arasında yer almaktadır.

Ülke beş doğal bölgeye ayrılabilir; nüfusun çoğunun yaşadığı Atlantik sahili boyunca (düşük kıyı ovası) dar ve verimli bir bataklık ovası; Guyana'nın maden yataklarının çoğunu içeren daha beyaz bir kum kuşak (engebeli kum ve kil bölgesi); ülkenin güneyindeki yoğun yağmur ormanları (Ormanlık Yayla Bölgesi); güneybatıdaki daha kuru savana alanları; ve çoğunlukla Brezilya sınırına yükselen dağlardan oluşan en küçük iç ovalar (iç savana).

En uzun dört nehir 1.010 kilometre uzunluğunda Essequibo, 724 kilometre uzunluğunda Courentyne Nehri, 595 kilometre (370 mil) Berbice ve 346 kilometre (215 mi) Demerara'dır. Courentyne nehri Surinam ile sınırı oluşturur.

Guyana, Güney Amerika'daki bazı bölgelere insanlar tarafından erişilemeyen en büyük bozulmamış yağmur ormanlarından birine sahiptir. Guyana'nın zengin doğal tarihi, ilk kaşifler Sir Walter Raleigh ve Charles Waterton ve daha sonra doğa bilimci Sir David Attenborough ve Gerald Durrell tarafından tanımlandı. 2008'de BBC, keşfedilmemiş türler ve dev su samuru ve harpy kartal gibi nadir türler de dahil olmak üzere, büyük yaban hayatı çeşitliliğini vurgulayan Jaguar'ın Kayıp Ülkesi adlı üç bölümlü bir program yayınladı.

Guyana, 2012 yılında yağmur ormanlarını koruma çabaları nedeniyle Norveç'ten 45 milyon dolar ödül aldı. Bu, doğal yaşam alanını korumak ve sürdürmek için uluslararasında toplam 250 milyon dolarlık bir 2009 anlaşmasından kaynaklanıyor. Ülke şimdiye kadar toplam hibenin 115 milyon dolarını aldı.

İdari yapılanma[değiştir | kaynağı değiştir]

Guyana idari açıdan on bölgeye ayrılmıştır.

Nr.	Bölge	Yüzölçümü (km²)	Nüfus	Nüfus yoğunluğu (kişi/km²)
1	Barima-Waini	20.339	24.275	1,19
2	Cuyuni-Mazaruni	47.213	17.597	0,37
3	Demerara-Mahaica	2.232	310.320	139,03
4	East Berbice-Corentyne	36.234	123.695	3,41
5	Essequibo Islands-West Demerara	3.755	103.061	27,45
6	Mahaica-Berbice	4.190	52.428	12,51
7	Pomeroon-Supenaam	6.195	49.253	7,95
8	Potaro-Siparuni	20.051	10.095	0,50
9	Upper Demerara-Berbice	17.040	41.112	2,41
10	Upper Takutu-Upper Essequibo	57.750	19.387	0,34
	Guyana	214.999	751.223	3,49

Nüfusun % 57'sini Hristiyanlar, % 28'ini Hindular ve % 10'undan fazlasını müslümanlar oluşturur.

Salgın hastalıklar[değiştir | kaynağı değiştir]

2013 yılında başlayan Batı Afrikadaki Ebola salgını,Guyana'ya da sıçraması soncu birçok insan hayatını kaybetmiştir.Tahminlere göre 5740 Guyana vatandaşı yaşamını yitirmiştir. Salgında dünya genelinde ise 20,000 kişi yaşamını yitirmiştir.^[4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Guyana 2012 Census 6 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. GeoHive– Guyana. Retrieved 2 August 2012.
^ ^a ^b "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021.
^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Atlas'da Guyana

[2012Census-1] Guyana 2012 Census 6 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. GeoHive– Guyana. Retrieved 2 August 2012.

[auto-2] "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021.

[HDI-3] Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.

[4] "Arşivlenmiş kopya". 28 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d İslam İşbirliği Teşkilatı
Üyeler	Afganistan Arnavutluk Azerbaycan Bahreyn Bangladeş Benin Birleşik Arap Emirlikleri Brunei Burkina Faso Cezayir Cibuti Çad Endonezya Fas Fildişi Sahili Filistin Gabon Gambiya Gana Gine-Bissau Guyana Irak İran Kamerun Katar Kazakistan Komorlar Kuveyt Kırgızistan Libya Lübnan Malezya Maldivler Mali Mısır Moritanya Mozambik Nijer Nijerya Özbekistan Pakistan Senegal Sierra Leone Somali Sudan Surinam Suriye Suudi Arabistan Tacikistan Togo Tunus Türkiye Türkmenistan Uganda Umman Ürdün Yemen
Gözlemci ülkeler	Bosna-Hersek Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ¹ Rusya Orta Afrika Cumhuriyeti Tayland
Gözlemci kuruluşlar	Afrika Birliği Arap Birliği Bağlantısızlar Hareketi Birleşmiş Milletler Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi
¹ Kıbrıs Türk Devleti olarak.

g t d Güney Amerika Uluslar Birliği
Üyeler	Arjantin Bolivya Brezilya Ekvador Guyana Kolombiya Paraguay Peru Surinam Şili Uruguay Venezuela	UNASUR amblemi
Zirveler	2004 Güney Amerika Zirvesi 2008 Güney Amerika Zirvesi 2009 Güney Amerika Zirvesi 2010 Güney Amerika Zirvesi 2011 Güney Amerika Zirvesi 2012 Güney Amerika Zirvesi
Konular	Cuzco Deklarasyonu Bünye Antlaşması Geçici Başkanlık Genel Sekreter Bank of the South Güney Amerika Parlamentosu Güney Amerika'daki Bölgesel Altyapının Entegrasyonu İnsiyatifi MERCOSUR And Ulusları Birliği Güney Amerika Enerji Zirvesi

g t d Trafik Akışının Sol Olduğu Ülkeler
Avrupa	Ağrotur ve Dikelya Guernsey Birleşik Krallık İrlanda ² Malta ² Man Adası Jersey
Amerika	Anguilla Antigua ve Barbuda Bahamalar Barbados Bermuda Britanya Virjin Adaları Cayman Adaları Dominika Falkland Adaları Grenada Guyana Jamaika Montserrat Saint Kitts ve Nevis Saint Lucia Saint Vincent ve Grenadinler Surinam Trinidad ve Tobago Turks ve Caicos Adaları Virjin Adaları
Asya	Bangladeş Bhutan Brunei Endonezya Hong Kong Hindistan Japonya Kıbrıs Cumhuriyeti¹ ² Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti¹ ³ Makao Malezya Maldivler Nepal Pakistan Singapur Sri Lanka Tayland
Afrika	Botsvana Esvatini Güney Afrika Cumhuriyeti Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları Kenya Lesotho Malavi Mauritius Namibya Saint Helena Seyşeller Tanzanya Uganda Zambiya Zimbabve
Okyanusya	Avustralya Doğu Timor Fiji Kiribati Nauru Niue Papua Yeni Gine Pitcairn Adaları Samoa Solomon Adaları Tonga Tuvalu Yeni Zelanda
Bağımlı ülkeler italik yazılmıştır. ¹Tamamı Asya'da olmasına rağmen kültürel özellikleri Avrupa'ya benzediğinden Avrupa Birliği'ne üyedir. ²Avrupa Birliği'ne üye. ³Sınırlı tanınmış olan devlet.

İngiliz Guyanası nedir?, İngiliz Guyanası anlamı nedir?, İngiliz Guyanası ne demektir?