Paraguay República del Paraguay Tetã Paraguái Paraguay Cumhuriyeti
Bayrak Arma
Slogan Paz y justicia "Barış ve adalet"
Millî marş Paraguayos, República o Muerte "Paraguaylı, Cumhuriyet veya Ölüm"
Başkent ve en büyük şehir	Asunción 25°16′G 57°40′B / 25.267°G 57.667°B / -25.267; -57.667
Resmî dil(ler)	İspanyolca, Guarani
Etnik gruplar	%95 Mestizo %5 diğer
Demonim	Paraguaylı
Hükûmet	Üniter başkanlık cumhuriyeti
• Devlet Başkanı Santiago Peña • Başkan Yardımcısı Pedro Alliana
Tarihçe
• İlan 14 Mayıs 1811 • Tanınma 25 Kasım 1842
Yüzölçümü
• Toplam	406.752 km2 (60.)
• Su (%)	2,3
Nüfus
• 2021 tahminî	7.303.000[1] (104..)
• Yoğunluk	17,96/km2 (210.)
GSYİH (SAGP)	2020 tahminî
• Toplam	101,075 milyar[1] (90.)
• Kişi başına	15.030 $ (96..)
GSYİH (nominal)	2020 tahminî
• Toplam	44,557 milyar[1] (94.)
• Kişi başına	6.230 $[1] (94.)
Gini (2018)	46.2[2] yüksek
İGE (2019)	0.728[3] yüksek · 103.
Para birimi	Paraguay guaranisi (PYG)
Zaman dilimi	UTC-4
• Yaz (YSU)	UTC-3
Trafik akışı	sağ
Telefon kodu	595
ISO 3166 kodu	PY
İnternet alan adı	.py

Paraguay Cumhuriyeti, Güney Amerika'da bir ülkedir.^[4] Denize kıyısı olmayan ülke, güneyi ile güneybatısında Arjantin, kuzeyi ile kuzeydoğusunda Brezilya, kuzeybatısında ise Bolivya ile çevrelenmiştir.^[5]

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Paraguay adı, Guarani dilindeki "para" (bu yaka) ile "guay" (ırmak) sözcüklerinin birleşiminden gelir. Her ne kadar Guarani'ler "Paraguay" adını, bugünkü başkent Asuncion için kullanmışlarsa da, bölgeyi ele geçiren İspanyollar, bu adı bütün bölgeyi tanımlamak için kullanmışlardır.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaklaşık 300 yıl boyunca İspanyol İmparatorluğu'nun bir parçası olan ülke, 19. yüzyılın başlarında Bask kökenli soylu bir İspanyol aileden gelen Simón Bolívar'ın başlattığı devrim hareketi ile 1811 yılında bağımsızlığına kavuştu.

1862'de Carlos Antonio Lopez'in ölümü üzerine iktidara gelen oğlu Francisco Solano López, Güney Amerika halklarının makus bir talihi olsa gerek, ordunun da desteği ile ülkede tam bir diktatörlük kurdu.

Paraguay, 1864 yılında "Üçlü İttifak Savaşı" olarak adlandırılan Brezilya, Arjantin ve Uruguay koalisyonuyla çok kanlı ve uzun bir süre devam edecek olan bir savaşa girdi. Savaş diktatör López'in öldürülmesi ile 1870 yılında sona erdiğinde Paraguay'ın toprak ve insan kaybı sayıları inanılmaz boyutlara ulaşmıştı. Yapılan barış antlaşması ile ülkenin yaklaşık 170.000 kilometre karelik arazisi Brezilya ve Arjantin arasında paylaştırıldı. Ayrıca Paraguay devleti bu ülkelere yüklü bir savaş tazminatı ödemek zorunda kalıyordu. Savaş sonrası duruma bakıldığında ülke; tam bir yıkıma uğramış, ekonomi çökmüş, muntazam durumdaki demografik yapı altüst olmuş ve ayrıca savaş sırasında ülke nüfusunun yaklaşık yarısı ve yetişkin erkek nüfusunun % 90'ı (yaklaşık 28.000 erkek kalmıştır) ölmüştür. Yukarıda sözünü ettiğimiz durum kadın/erkek oranında büyük bir dengesizlik ortaya çıkardı. Bunun üzerine muazzam derecedeki nüfus kaybının telafisi amacıyla Kilise, bir erkeğin birden fazla kadınla evlenebilmesinin yolunu açan bir karar aldı.

1932 yılında, sınır anlaşmazlıkları yaşadığı kuzey komşusu Bolivya ile olan gerginlik sıcak bir çatışmaya dönüştü. Chaco Savaşı olarak tarihe geçecek olan bu savaş üç yıl sürdü ve 1935'te Paraguay ordusunun kesin zaferi ile sonuçlandığında, Paraguay ihtilaflı arazinin %75'ini ele geçirdi.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Paraguay, Güney Amerika'da yer almakta ve güney ve batıda Arjantin, kuzeybatıda Bolivya ve kuzeydoğuda Brezilya tarafından sınırlanan karayla çevrili bir ülkedir. Arazi nispeten düzdür, batıda Chaco bozkır bölgesi (bölge alanının 2/3'ü), karasal iklim kuru, nüfus seyrek, otlaklarda hayvancılık bölgedeki ana faaliyettir; Doğu bölgeleri, Paraguay ve Paraná nehir havzalarının ovalarını içerir. Paraguay Nehri ve Alto Paraná Nehri, ülkedeki ana su yollarıdır.

Paraguay Nehri, ülkeyi Doğu Paraguay olarak bilinen ve Paraná bölgesi olarak bilinen doğu kısmına böler; resmi olarak Batı Paraguay olarak bilinen ve yaygın olarak Chaco olarak bilinen batı bölgesi. Paraguay'ın arazisi, doğu ve batıda çoğunlukla bataklıklar ve alçak ovalar olmak üzere çayırlar ve ormanlık tepelerden oluşur. Paraguay, rakıma bağlı olarak subtropikal ila ılıman bir iklime sahiptir, doğu kısmı yoğun yağış alır ve en batı kısmı yarı kurak bir iklime sahiptir.

Siyaset[değiştir | kaynağı değiştir]

Paraguay'ın Senato (45 vekil) ve Temsilciler Meclisi'nden (80 vekil) oluşan çift meclisli parlamentosu vardır. Vekiller beş yıllığına seçilir.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Paraguay, İnsani Gelişme Endeksi 0,755 olan gelişmekte olan bir ülkedir. 2016 yılında kişi başına düşen GSYİH 4.102 ABD Doları ile Güney Amerika'da en düşük ikinci sırada yer aldı. Yaklaşık 2,2 milyon kişi veya nüfusun %35'i yoksulluk içinde yaşıyor ve yaklaşık 1 milyon kişi veya nüfusun %18'i günde 2 ABD dolarının altında bir gelirle yaşıyor. Bununla birlikte, Asunción üst üste beş yıl içinde yaşamak için en ucuz şehir olarak yer aldı. 2016 itibarıyla, Paraguay'ın GSYİH'sı 27.323 $'a ulaştı ve dünyada 102. sırada ve Latin Amerika'da 16. sırada yer aldı.

Paraguay, binlerce küçük işletme ile komşu ülkelerle tüketim mallarının yeniden ihracatı ve ithalatı ile karakterize edilen kayıt dışı sektörlerle ayrı bir pazar ekonomisine sahiptir. Paraguay'ın en büyük ekonomik faaliyeti tarım, çiftçilik ve hayvancılığa dayanmaktadır. Paraguay kara tahta ihracatında dünyada üçüncü sırada yer alıyor ve sığır eti ihracat endüstrisi ülkenin büyüklüğüne göre oldukça gelişmiş durumda.

Paraguay, yabancı toprak sahiplerine izin verir ve alanı sınırlamaz. Sadece Brezilyalılar, Arjantinliler ve Bolivyalılar sınırda toprak sahibi olamazlar. Paraguay ekonomisinde alçak arazilere sahip yabancıların oldukça yaygın olduğu doğrudur. Nüfusun büyük bir bölümü geçimini tarımsal faaliyetlerden sağlamaktadır. Siyasi istikrarsızlık, yolsuzluk ve yavaş reformun neden olduğu zorluklara rağmen Paraguay, Mercosur Serbest Ticaret Bloğu'nun bir üyesi ve onun kurucu üyesidir.

Paraguay'ın ekonomik potansiyeli iç kesimlerdeki coğrafi konumu ile sınırlıdır, ancak ülke Paraná Nehri üzerinden Atlantik Okyanusu'na bağlanabilir. Yerel coğrafyası nedeniyle Paraguay ekonomisi, ana ticaret ortakları olan Brezilya ve Arjantin'e büyük ölçüde bağımlıdır. GSYİH'nın yaklaşık %38'i ticaretten ve Brezilya ve Arjantin'e yapılan ihracattan geliyor. Bir dizi anlaşma ile Paraguay'a ihracat gönderileri için Arjantin, Uruguay ve Brezilya limanlarına, en önemlisi Brezilya'nın Paranaguá limanına ücretsiz erişim hakkı verildi.

Sosyal[değiştir | kaynağı değiştir]

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Paraguay İstatistik, Soruşturma ve Hesaplama Departmanı (DGEEC) tarafından nüfus sayımlarında ırk veya etnisite kavramı olmadan, yerliler hakkında bilgi sahibi olunmasına rağmen, Paraguay nüfusunun etnik bileşimi hakkında resmi bir veri yoktur. 2002 nüfus sayımına göre, yerli halklar Paraguay'ın toplam nüfusunun %1,7'sini oluşturuyordu. Geleneksel olarak, Paraguay nüfusu, Guaraní kadınları ile İspanyol yerleşimci erkekler arasında Batı yönetimi altında doğan çok sayıda çocuk nedeniyle mestizo (yani karma veya melez) olarak kabul edilir. İspanya ülkeye hakimdir. Paraguay Eğitim ve Kültür Bakanı, ülkesinin nüfusuna şu şekilde atıfta bulunur: "Hakim soy, nüfusun çoğunluğu için tipik olan, çoğu İspanyolların, Almanların, İtalyanların (çoğunluğa katkıda bulunan etnik kökenler) torunları için tipik olan Avrupa'dır. (geleneksel Paraguay halkı nedeniyle) en az yerli özelliklere sahip Latin Amerika ülkelerinden biridir -yarı İspanyol-Guaraní- 1870 yılında Müttefikler tarafından yok edildi ve bu da yeniden nüfusa yol açtı.

CIA World Factbook'a göre, Paraguay'ın 6.669.086 kişilik bir nüfusu var, %95'i mestizos ve %5'i "diğer" veya kabile gruplarının üyeleri olarak kabul ediliyor. 12 farklı etno-linguistik gruba ayrılırlar. Nüfusun %90'ı tarafından anlaşılan Guaraní dili aracılığıyla Paraguay'da Guaraní kültürünün izlerinin hâlâ var olduğunu belirtmekte fayda var.

Tüm Paraguaylıların yaklaşık %70'i İspanyolca konuşur. Guaraní ve İspanyolca ülkenin resmi dilleridir. İtalyanlar, Almanlar, Ruslar, Japonlar, Koreliler, Çinliler, Araplar, Ukraynalılar, Brezilyalılar ve Arjantinlilerden oluşan küçük gruplar da Paraguay'a yerleştiler ve aynı zamanda özelliklerini korudular. Onlar en büyük topluluktur. Bir tahmine göre 400.000 Brezilyalı Paraguay'da yaşıyor. Bunların çoğu Brezilyalı Alman, İtalyan ve Polonyalı göçmenlerin soyundan geliyor. Nüfusun %1'ini temsil eden Afrika kökenli 63.000 Paraguaylı olduğuna dair bir tahmin var. Paraguay'daki Chaco'da yaklaşık 10.000 Almanca konuşan Menno Hristiyan yaşıyor.

Paraguay'da nüfus dağılımı düzensizdir. Paraguaylıların yaklaşık %56'sı kentsel alanlarda yaşıyor. Nüfusun çoğu, başkent Asunción yakınlarındaki doğu bölgesinde yaşıyor ve şehir, ülke nüfusunun %10'unu oluşturuyor. Alto Paraguay, Boqueró ve Presindente Hayes eyaletlerinden oluşan Gran Chaco bölgesi, bölgenin %60'ını, ancak nüfusun sadece % 2'sini oluşturuyor.

Din[değiştir | kaynağı değiştir]

Hristiyanlık, özellikle Roma Katolikliği, Paraguay'da baskın dindir. 2002 nüfus sayımına göre, nüfusun %89,9'u Roma Katoliği, %6,2'si Protestan, %1,1'i diğer Hristiyan mezhepleri olarak tanımlanmış ve %0,6'sı ise yerli dini idi. ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Din Özgürlüğüne ilişkin bir raporu; Roma Katolikliği, Protestanlık, Yahudilik, Ortodoksluk, Mormonluk ve Bahailik önde gelen dini gruplardır. Ayrıca Alto Paraná'da büyük bir Müslüman topluluktan ve Boquerón'da önde gelen bir Mennonit topluluğundan bahseder.

Sosyal Sorunlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Birkaç farklı tahmin, Paraguay nüfusunun %30-50'sinin yoksul olduğunu gösteriyor. Kırsal kesimde nüfusun %41,2'si temel yemeklerini temin edecek gelirden yoksunken, kentsel kesimde bu oran %27,6'dır. En zengin %10, milli gelirin %43,8'ini oluştururken, en yoksul %10'u ise sadece %0,5'ini oluşturuyor. Ekonomik gerileme, özellikle kırsal alanlarda gelir eşitsizliğini daha da kötüleştirdi. Aynı şekilde, Paraguay kırsalındaki arazi konsantrasyonu dünyadaki en yüksek oranlardan biridir: Nüfusun %10'u toplam arazinin %66'sını kontrol ederken, kırsal nüfusun %30'unun verimli arazisi yoktur. Bu eşitsizlik, topraksızlarla toprak sahipleri arasındaki çatışmaların nedenidir.

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Halk eğitimi ücretsizdir, ancak öğrencilerin kendi üniformalarını satın almaları ve öğretim ekipmanı için ödeme yapmaları gerekir. Resmi eğitim dili İspanyolcadır.

Paraguay'da okuma yazma oranı %91'dir. İlköğretim ücretsiz olup zorunludur ve 9 yıl sürer. Ortaokul kalan üç yıl boyunca devam eder. Paraguay'da 1889'da kurulan Ulusal Asunción Üniversitesi gibi birkaç üniversite var. İlk mezuniyet oranı 2005'te %88'di. 2000'lerin başında eğitim ücretleri GSYİH'nın %4,3'ünü oluşturuyordu.

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Ülkenin kültürü nispeten karışıktır, yerli halklar ülkenin gururudur.

Paraguay nüfusu, Amerika Yerlileri, Métisler, Avrupalılar ve Asyalılar gibi birçok etnik gruptan oluşmaktadır. Guarani resmi dil olmasına rağmen ana dil İspanyolcadır. Paraguay farklı kültürler nedeniyle sanat, mutfak, edebiyat ve müzik gibi alanlarda büyük bir çeşitliliğe sahiptir.

g t d Paraguay büyük şehir ve merkezleri Dirección General, de Estadística, y Encuestas Censos (2019)[6]
	Sıra	Şehir ismi	Departman	Nüfus	Sıra	Şehir ismi	Departman	Nüfus
Asunción Ciudad del Este	1	Asunción	Capital District	521.600	11	Encarnación	Itapúa	97.900	Luque San Lorenzo
	2	Ciudad del Este	Alto Paraná	304.300	12	Pedro Juan Caballero	Amambay	95.000
	3	Luque	Central	260.200	13	Presidente Franco	Alto Paraná	93.600
	4	San Lorenzo	Central	258.900	14	Itauguá	Central	84.400
	5	Capiatá	Central	241.000	15	Villa Elisa	Central	81.200
	6	Lambaré	Central	182.700	16	Coronel Oviedo	Caaguazú	71.700
	7	Fernando de la Mora	Central	180.200	17	San Antonio	Central	70.000
	8	Limpio	Central	150.600	18	Hernandarias	Alto Paraná	65.200
	9	Ñemby	Central	144.100	19	Concepción	Concepción	63.500
	10	Mariano Roque Alonso	Central	105.800	20	Caaguazú	Caaguazú	62.900

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

1. ^ A ă â b Paraguay 1 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Uluslararası Para Fonu
2. ^ “2016 İnsani Gelişme Raporu” 18 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF) . Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı. 2016 . 25 Mart 2017'de alındı .
3. ^ "Gini Endeksi" 1 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Dünya Bankası . 9 Kasım 2016'da alındı .
4. ^ Üçlü İttifak Savaşı 30 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
5. ^ Hanratty, Dannin M.; Meitz, Sandra W. (1988). Paraguay - Tarih Paraguay: Bir Ülke Çalışması 19 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
6. ^ Bernstein, Adam (2006-08-17). "Alfredo Stroessner; Paraguaylı Diktatör" 3 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
7. ^ Paraguaylı Sekizinci Dönemini Kazandı 16 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
8. ^ Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, İnsani Gelişme Raporu 2007/2008 31 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
9. ^ [1]
10. ^ "Dünyanın en pahalı şehirleri - 18 Haziran 2007" 19 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
11. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF) . Orijinal (PDF) 13 Nisan 2008'de arşivlendi . 30 Haziran 2011'de alındı .
12. ^ [2]
13. ^ [3]
14. ^ "Paraguay sömürgesi" 9 Kasım 2005 tarihinde at Archive-It sitesinde arşivlendi
15. ^ "MECDijital » Demografi" 10 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
16. ^ "Dünya Factbook: Paraguay" 4 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
17. ^ "Arka Plan Notu: Paraguay" 1 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
18. ^ Paraguay Bilgi ve Tarih 11 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
19. ^ San Alberto Journal: Paraguay'da Çok Fazla Brezilyalı, Yerel Halk Diyor 22 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
20. ^ "Afro-Paraguaylı" 16 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
21. ^ Antonio De La Cova (1999-12-28). "Paraguay'ın Mennonitleri 'hızlı para' yabancılara içerliyor" 12 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
22. ^ "Las Religiones en tiempos del Papa Francisco" 6 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF) (İspanyolca). Latinobarometro. Nisan 2014. s. 6. Orijinal 10 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (pdf) arşivlenmiş 4 Nisan 2015 . 4 Nisan 2015'te erişildi .
23. ^ "Paraguay dini". Devlet.gov. 2007-09-14. 2010-05-02'ye erişildi.
24. ^ "Arşivlenmiş kopya" . Orijinal (PDF) 24 Eylül 2020'de arşivlendi . 20 Haziran 2013 tarihinde alındı .
25. ^ "Bahá'í Faith, The: 1844" 23 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . 8 Mart 2015'te erişildi .
26. ^ http://www.islamawareness.net/LatinAmerica/spanish.html 8 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
27. ^ “Paraguay - LDS İstatistikleri ve Kilise Gerçekleri Toplam Kilise Üyeliği” 17 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . www.mormonnewsroom.org . 8 Mart 2015'te erişildi .
28. ^ Mario ve ark. (2004) Paraguay: Yoksulluğun Azaltılması için Sosyal Kalkınma Sorunları 19 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
29. ^ [Nagel, Beverly Y.(1999) "'Unleashing the Fury': The Cultural Discourse of Rural Violence and Land Rights in Paraguay", Comparative Studies in Society and History, 41: 148-181. Cambridge Üniversitesi Yayınları.]