İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı

İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı
𐱅𐰇𐰼𐰰:𐰃𐰠
*Türük el*
İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı 𐱅𐰇𐰼𐰰:𐰃𐰠; Türük el
682-744
	Bayrak Arma
	İkinci Türk Kağanlığı Haritası
Tür	Kağanlık (Bozkır imparatorluğu)
Başkent	Ötüken
Resmî dil(ler)	Eski Türkçe
Resmî din	Tengricilik
Hükûmet	Irsî monarşi
Kağan
• 682-691
• 682-691	İlteriş Kağan
• 691-716	Kapgan Kağan
• 716	İnel Kağan
• 716-734	Bilge Kağan
• 744	Ozmış Kağan
Tarkan
• 682-716
• 682-716	Tonyukuk
• 716-731	Kül Tigin
Yasama organı	Kurultay
Tarihçe
• Kuruluşu
• Kuruluşu	682
• Dağılışı	744
Öncüller	Ardıllar
	Batı Göktürk Kağanlığı
	Doğu Göktürk Kağanlığı
	Tang Hanedanı
Uygur Kağanlığı
Kırgız Kağanlığı
Türkeş Devleti

İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı (Çince: 後突厥/后突厥, pinyin: Hou Tūjué veya 突厥第二汗國; 681 - 744), Çin egemenliğine giren Göktürkler (Doğu Göktürk Kağanlığı) Kutluk Kağan zamanında yeniden bağımsızlığına kavuştu. Bu yüzden bu devlete "Kutluk Devleti" de denir.

Göktürklerin yeniden bağımsızlığı[değiştir | kaynağı değiştir]

Orhun Yazıtları'nda geçen bir diğer önemli mesajlar da bağımsızlık üzerinedir. Bilindiği üzere; I.Köktürk Kağanlığı'nın egemenliğine Çin son vermiş ve Köktürkler, Çin egemenliği altına girerek bağımsızlığını kaybetmiştir. Bu hadiseden sonra Türkler, bağımsızlık mücadelesine girişmiş ve bu mücadelelerinin sonucunda bağımsızlıklarını kazanıp II. Köktürk Kağanlığı'nı kurmuşlardır.^[1]

Kutluğ İlteriş Kağan dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Elli yıllık bir esaretin ardından 680 yılında Aşina soyundan gelen Kutluk, akıl hocası Bilge Tonyukuk ile birlikte Çin'e isyan etti. Kutluk az zamanda Ötüken başkent olmak^{[kaynak belirtilmeli]} üzere kağanlığı örgütledi. Bu yüzden İl'i (devleti) derleyip toparlayan anlamına gelen İl Teriş unvanı verildi. Kardeşi Kapgan'ı şad ilan etti ve veziri Tonyukuk'u diplomasi ve ordu işlerinin başına geçirdi.

Oğuzlara karşı sefer[değiştir | kaynağı değiştir]

Kırgızlar'a karşı sefer[değiştir | kaynağı değiştir]

Türgişlere karşı sefer[değiştir | kaynağı değiştir]

Kapgan Kağan dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin kaynaklarında Kutluk'un ölümünden sonra tahtı zorla ele geçirdiği^[2] kaydedilse de, bu durum tartışmalıdır.^[3] Bu dönemde Kutluk Devleti güçlendi. Kapgan Kağan'ın siyaseti;

Çin'i baskı altında tutmak.^{[kaynak belirtilmeli]}
Çin hakimiyetinde bulunan Göktürk topraklarını geri almak.^[4]
Orta Asya'daki tüm Türk boylarını bir çatı altında toplamak.^{[kaynak belirtilmeli]}

Bu amaçla Çin'i hakimiyet altına aldı^{[kaynak belirtilmeli]} fakat Çin'in kültüründen uzak kalmak için sadece vergiye bağladı.

Bilge Kağan dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kapgan Kağan'dan sonra Bilge Kağan geçti. Kutluk Devleti en parlak dönemini yaşadı. Kardeşi Kültigin ile taht kavgasına girişmedi; beraber devleti yönettiler. En büyük yardımcıları Tonyukuk idi. Çin ile ticarî ilişki geliştirildi. Batı Türkistan'daki Türk boyları tamamen bağlandı. 725 yılında devletin bel kemiği olan Tonyukuk öldü. 731’de Kültigin, 734 yılında da Bilge Kağan öldü.

Daha sonra tahta çıkan kağanlar atalarının kurduğu devleti iyi yönetme becerisi gösteremediler. Karluk, Basmil ve (Onogurlar- Oğuzlar:Uygurlar)’ın çıkardığı isyanı bastıramadılar. 745 yılında Ötüken ve çevresini Uygurlar ele geçirerek Türklerin ve Orta Asya'nın yeni temsilcisi oldular. Türgişler de Batı Türkistan'ı yönettiler.

Oğuzlara karşı sefer[değiştir | kaynağı değiştir]

Basmillere karşı sefer[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitanlara karşı sefer[değiştir | kaynağı değiştir]

Yiyen Kağan[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilge Kutluk Kağan[değiştir | kaynağı değiştir]

Orhun Yazıtları[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilge Kağan Orta Asya Türk boylarına şöyle sesleniyor:

“Ey Türk budunu. Üstte gök yıkılmaz, altta yer delinmezse devletini, töreni kim bozabilir?” ^[5]

II. Göktürk Kağanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Göktürklerin soyağacı[değiştir | kaynağı değiştir]

Göktürk Kağanlığı (Aşina)
Doğu Kanadı (Bumin Kağan)
Batı kanadı (İstemi Yabgu)
(552 - 582)

Batı Göktürk
(Tarduş Kağan)
(582 - 657/739)

Doğu Göktürk
(İşbara Kağan)
(582 - 630)

İkinci Doğu Göktürk
İlteriş Kağan (Kutluk)
(682 - 745)

Hazar Kağanlığı
(tartışmalı)

Beş Hanedan
Şatuo (Göktürk)
(907 - 960)

Otuz Göktürk tezi[değiştir | kaynağı değiştir]

Göktürk Kağanlığı (Aşina)
Doğu Kanadı (Bumin Kağan)
Batı kanadı (İstemi Yabgu)
(552 - 587)

Karluk
Üç Ok -3-

Batı Göktürk
(Tardu Kağan)
(587 - 657/739)
On Ok -10-

Doğu Göktürk
(İşbara Kağan)
(587 - 630)
Oniki Ok -12-

Basmıl
Beş Ok -5-

Tang Hanedanı
"Esaret dönemi"

İkinci Doğu Göktürk
İlteriş Şad
(681 - 744)
Otuz Ok -30-

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Erdem,KONUR,"ORHUN YAZITLARINDA SOSYAL VE SİYASİ MESAJLAR 11 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.",Çukurova Üniversitesi Türkoloji Merkezi
^ Chiu T'ang-shu (Eski T'ang Tarihi). 194. 11 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2022. 骨咄祿死時，其子尚幼，默啜遂篡其位，自立為可汗. (Kutluk öldüğü zaman oğlu henüz genç olduğu için Kapgan zorla onun tahtını aldı ve kendisini Kağan ilan etti.)
^ Kül Tegin Yazıtı, Doğu, 17. Satır. 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2022. Töre üzerine amcam kağan oturdu.
^ Ahmet Taşağıl. Göktürkler. 3. s. 22.
^ Orhon Yazıtları-Kül Tigin, Bilge Kağan, Tanyukuk, Talat Tekin, Simurg, ISBN 975-7981-20-6.

[1] Erdem,KONUR,"ORHUN YAZITLARINDA SOSYAL VE SİYASİ MESAJLAR 11 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.",Çukurova Üniversitesi Türkoloji Merkezi

[2] Chiu T'ang-shu (Eski T'ang Tarihi). 194. 11 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2022. 骨咄祿死時，其子尚幼，默啜遂篡其位，自立為可汗. (Kutluk öldüğü zaman oğlu henüz genç olduğu için Kapgan zorla onun tahtını aldı ve kendisini Kağan ilan etti.)

[3] Kül Tegin Yazıtı, Doğu, 17. Satır. 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2022. Töre üzerine amcam kağan oturdu.

[4] Ahmet Taşağıl. Göktürkler. 3. s. 22.

[5] Orhon Yazıtları-Kül Tigin, Bilge Kağan, Tanyukuk, Talat Tekin, Simurg, ISBN 975-7981-20-6.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Göktürkler
Göktürk Kağanlığı	(Aşina Tuvu) Bumin Kağan İssik Kağan Mukan Kağan Taspar Kağan Amrak İşbara Kağan Baga Kağan Tulan Kağan (İstemi Yabgu) (İmparatoriçe Aşina) (Töremen Apa Kağan) (Türk Şad) (Tarduş Kağan)
Batı Göktürk Kağanlığı	Buyruk Kağan Arslan Taman Kağan Şikoey Kağan Tong Yabgu Kağan Bağatur Sepi Kağan Se-Yabgu Kağan Bağaşa Tulu Kağan İşbara Teriş Tunga Kağan Yukuk Kağan Ériş Kül Kağan İl-Kullıg İşbara Kağan Bağa Şad (Böri Şad) (Çorpan Tarkan) (Aşina Cuçi Kağan) (Tarduş Şad) (Aşina Tuçi)
Doğu Göktürk Kağanlığı	Yami Kağan Şipi Kağan Çula Kağan İl Kağan Çelebi Kağan Çebi Kağan Aşina Nişufu Aşina Funian (Chieh-she-shuai) (Aşide Beŋü) (Yinçü Kağan) (Tuli Kağan)
II. Doğu Göktürk Kağanlığı	İlteriş Kağan Kapgan Kağan İnel Kağan Bilge Kağan Yollıg Tigin - Ay Kağan Tengri Kağan Kutluk Yabgu Kağan İrteriş Kağan Ozmış Kağan (Bilge İşbara Tamgan Tarkan) (Altun Tamgan Tarkan) (Kulun Beg) (Kül Tigin) (Tonyukuk) (İl-İtmiş Bilge Kağatun)
Göktürk kültürü	Tengricilik Asena Ötüken Suyab Kurultay Eski Türkçe Eski Türk yazısı Orhun Yazıtları Orhun Vadisi Şoroon Bumbagar mezarı Ülüş sistemi Tonyukuk Yazıtı Ongin Yazıtı Altun Tamgan Tarkan Yazıtı Kara Budun Tang ordusunda Türkler On-ok Tuğluk uruğu
Savaşlar ve antlaşmalar	Göktürk İç Savaşı Göktürk-Sasani Savaşları (Birinci, İkinci, Üçüncü) Yen-Men Kalesi Kuşatması Göktürk-Cücen Savaşı Buhara Muharebesi Tang'ın Doğu Türklerine seferi Tang'ın Sir-Tarduş seferi Tang'ın Batı Türklerine seferi (Karaşehir, Karahoca, Kuçar, Batı Türklerinin ele geçirilmesi) Kerç Kuşatması Göktürk-Emevî Savaşları İnekler Gölü Savaşı Bolçu Muharebesi Iduk Baş Savaşı Ming Şa Muharebesi Bayırku Seferi Kargan Savaşı Salsu Muharebesi İrtiş Nehri Muharebesi Wei Nehri Antlaşması İli Nehri Antlaşması
Unvanlar	Kağan Şad Tegin Yabgu Batur Boyla Tudun Bey Hatun Tarkan İşad İlteber Çor
Aile	Göktürk Aile Ağacı Aşina Aşide

İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı nedir?, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı anlamı nedir?, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı ne demektir?

İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı nedir?, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı anlamı nedir?, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı ne demektir?

İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı

Göktürklerin yeniden bağımsızlığı[değiştir | kaynağı değiştir]

Kutluğ İlteriş Kağan dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Oğuzlara karşı sefer[değiştir | kaynağı değiştir]

Kırgızlar'a karşı sefer[değiştir | kaynağı değiştir]

Türgişlere karşı sefer[değiştir | kaynağı değiştir]

Kapgan Kağan dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilge Kağan dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Oğuzlara karşı sefer[değiştir | kaynağı değiştir]

Basmillere karşı sefer[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitanlara karşı sefer[değiştir | kaynağı değiştir]

Yiyen Kağan[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilge Kutluk Kağan[değiştir | kaynağı değiştir]

Orhun Yazıtları[değiştir | kaynağı değiştir]

II. Göktürk Kağanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Göktürklerin soyağacı[değiştir | kaynağı değiştir]

Otuz Göktürk tezi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk tarihi
Makale serilerinden

İlk Çağ • Büyük Hun İmparatorluğu (İÖ 220-İS 92) • Batı Hiung-nu (İÖ 56-36) • Kuzey Hiung-nu (48-156) • Güney Hiung-nu (48-216) • Siyenpi İmparatorluğu (93-234) • Avrupa Hun İmparatorluğu (352-469) • Sabar Hanlığı (5. yy-6. yy)
Orta Çağ • Ak Hun İmparatorluğu (420-670) • Göktürk Kağanlığı (552-744) • Doğu Göktürk (583-630) • Batı Göktürk (583-659) • İkinci Göktürk (681-744) • Avar Kağanlığı (562-803) • Seyanto Hanlığı (628-647) • Hazar Kağanlığı (630-1048) • Büyük Bulgar Hanlığı (632-668) • İdil Bulgarları (7. yy-1240'lar) • Kangar Birliği (659-750) • Birinci Bulgar İmparatorluğu (681-1018) • Uygur Kağanlığı (742-840) • Kansu Uygur (848-1036) • Karahoca Uygur (991-1209) • Karluk Hanlığı (743-1220) • Oğuz Yabguluğu (750-1055) • Karluk Yabgu Devleti (756-940) • Şirvanşahlar Devleti (799-1539) • Karahanlılar (840-1212) • Doğu Karahanlılar (1032-1210) • Batı Karahanlılar (1041-1212) • Peçenek Hanlığı (860-1091) • Tolunoğulları (868-905) • Akşitler (935-969) • Gazne Devleti (961-1186) • Büyük Selçuklu İmparatorluğu (1040-1157) • Türkiye Selçuklu (1077-1308) • Kirman Selçuklu (1092-1187) • Suriye Selçuklu (1092-1117) • Irak Selçuklu (1118-1194) • Mengüçlü (1072-1277) • Harezmşahlar İmparatorluğu (1077-1231) • Danişmendliler (1080-1178) • Çaka Bey (1081-1098) • Çubukoğulları (1085-1092) • Dilmaçoğulları (1085-1192) • Saltuklu Beyliği (1092-1202) • İnaloğulları (1098-1183) • Ahlatşahlar (1100-1207) • Artuklu Beyliği (1102-1408) • Böriler (1104-1154) • Zengiler (1127-1250) • İldenizliler (1142-1225) • Erbil Beyliği (1146-1232) • Salgurlular (1148-1286) • Eyyûbîler (1171-1348) • Cengiz İmparatorluğu (1206-1368) • Delhi Sultanlığı (1206-1527) • Çobanoğulları (1227-1309) • Çağatay Hanlığı (1227-1347) • Doğu Çağatay Hanlığı (1347-1680) • Batı Çağatay Hanlığı • Altın Orda Devleti (1242-1502) • Memlûk Sultanlığı (1250-1517) • Karamanoğulları (1256-1483) • İnançoğulları (1261-1368) • Sâhib Ataoğulları (1275-1342) • Pervaneoğulları (1277-1322) • Eşrefoğulları (1280-1326) • Menteşe Beyliği (1280-1424) • Karesi Beyliği (1297-1360) • Candaroğulları (1299-1462) • Osmanlı İmparatorluğu (1299-1922) • Germiyanoğulları (1300-1423) • Hamitoğulları (1301-1423) • Saruhanoğulları (1302-1410) • Taceddinoğulları (1303-1415) • Aydınoğulları (1308-1426) • Tekeoğulları (1321-1390) • Ramazanoğulları (1325-1608) • Eretna (1335-1381) • Dulkadiroğulları (1339-1521) • Taşanoğulları (1350-1398) • Sufi Devleti (1361-1379) • Timur İmparatorluğu (1370-1507) • Akkoyunlular (1378-1508) • Erzincan Beyliği (1379-1410) • Karakoyunlular (1380-1469) • Kadı Burhâneddin Devleti (1381-1398) • Malva Sultanlığı (1392-1562) • Nogay Ordası (1398-1642) • Şeybani Hanlığı (1428-1599) • Kazan Hanlığı (1438-1552) • Kırım Hanlığı (1441-1783) • Astrahan Hanlığı (1446-1556) • Kasım Hanlığı (1452-1681)
Yeni Çağ • Sibir Hanlığı (1464-1598) • Kazak Hanlığı (1465-1729) • Buhara Hanlığı (1500-1785) • Safevî Devleti (1501-1736) • Yarkand Hanlığı (1514-1680) • Hive Hanlığı (1515-1920) • Kutbşah Devleti (1518-1687) • Babür İmparatorluğu (1526-1858) • Bakü Hanlığı (1718-1806) • Afşar İmparatorluğu (1736-1796) • Hokand Hanlığı (1740-1876) • Revan Hanlığı (1747-1828) • Buhara Emirliği (1785-1920)
Yakın Çağ • Kaçar İmparatorluğu (1794-1925) • Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti (1913) • Türkistan Millî Özerk Hükûmeti (1917-1918) • Aras Türk Cumhuriyeti (1918-1919) • İdil Ural Devleti (1918-1919) • Alaş Orda (1917-1920) • Kırım Halk Cumhuriyeti (1917-1918) • Azerbaycan DC (1918-1921) • Güneybatı Kafkas Geçici Milli Hükümeti (1918-1919) • Azadistan (1919-1920) • Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925) • Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925) • Tıva Halk Cumhuriyeti (1921-1944) • Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti (1932-1934) • Hatay Devleti (1938-1939) • Doğu Türkistan Cumhuriyeti (1944-1949) • Azerbaycan Millî Hükûmeti (1945-1946) • Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi (1964-1974) • Özerk Kıbrıs Türk Yönetimi (1974-1975) • Kıbrıs Türk Federe Devleti (1975-1983) • Türkiye • Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti • Kırgızistan • Özbekistan • Azerbaycan • Kazakistan • Türkmenistan Tarihi Türk devletleri listesi • Tarihî ve çağdaş Türk devletleri • Türk tarihi edebiyatı'
g t d