Rutkay Aziz

Rutkay Aziz
Rutkay Aziz
Doğum	Aziz Ünal Rutkay; 16 Mayıs 1947 (76 yaşında); İstanbul, Türkiye
Meslek	Oyuncu, yönetmen, sanat yönetmeni
Etkin yıllar	1970-günümüz
Evlilik	Nuran Duru (b.1983); Çiğdem Rutkay (?)
Çocuk(lar)	Doğa Rutkay

Aziz Ünal Rutkay (d. 16 Mayıs 1947) veya bilinen adıyla Rutkay Aziz, Türk oyuncu^[3] ve yönetmen. Entelektüel kişiliği ve solcu kimliğiyle tanınan Rutkay Aziz, Kurtuluş ve Cumhuriyet yapımlarında Atatürk'ü canlandırdı.

Aziz, Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı'nın başkanıdır. Kızı Doğa Rutkay da kendisi gibi oyuncudur.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

1947 yılında İstanbul'da doğmuştur. Babası Fikri Rutkay Elektrik Mühendisi ve amatör sinemacıydı. Amcası Fuat Rutkay film yapımcısıydı. Asıl adı Aziz Ünal Rutkay'dır. Halaları Mustafa Kemal Atatürk'ün poker arkadaşı, eniştesi özel kalemi ve babası ise Atatürk'ün muhafız alayında teğmendi.^[4] Avusturya Lisesinde soyadları adlardan önce okunduğu için ismi "Rutkay Aziz" olarak söylenegelmiştir. O zamanki adıyla Sankt Georg Avusturya Koleji ortaokulunu bitirdikten sonra Bakırköy Lisesine kaydoldu. Burada okurken Tarık Akan ile tanıştı. Daha sonra lisans öğrenimini Galatasaray Üniversitesi Gazetecilik Fakültesinde tamamladı.

Tiyatroya lisede öğrenim gördüğü yıllarda başladı. Muhsin Ertuğrul yönetimindeki LCC Tiyatro Okulunda tiyatro eğitimi aldı. İlk tiyatro deneyimini Peter Weiss'ın "Marat-Sade" oyunundaki "Jean-Paul Marat" rolüyle yaşadı. Tiyatro hayatına 1971 yılından itibaren Ankara Sanat Tiyatrosu'nda devam etti. 1973 yılında yine bu tiyatroda sanat yönetmenliği ve yönetmenlik yapmaya başladı. İlk sinema deneyimini 1987 yılında Yer Demir Gök Bakır filmiyle yaşadı.

Ziya Öztan'ın yönettiği hem sinemada hem de televizyonda dizi hâlinde yayımlanan Kurtuluş ve Cumhuriyet filminde Mustafa Kemal Atatürk rolünü oynadı. İyi derecede Almanca ve Fransızca bilmektedir. Şiir okuma ve yazma uğraşları arasındadır. Tiyatro faaliyetlerinin yanı sıra çeşitli televizyon yapımlarında roller aldı.

Altın Koza Film Festivali'nde 'Yaşam Boyu Onur Ödülü'ne layık görüldü.

Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfının başkanıdır.

Kızı Doğa Rutkay da oyuncudur.

Tiyatro oyunları[değiştir | kaynağı değiştir]

Yönettiği oyunlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1972: 403. Kilometre : (İsmet Küntay) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1972: El Kapısı (Bilgesu Erenus) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1974: Ana : (Maksim Gorki) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1975: Nereye Payidar : (Bilgesu Erenus) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1976: Komün Günleri : (Bertolt Brecht) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1977: Sakıncalı Piyade : (Uğur Mumcu) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1977: Zengin Mutfağı : (Vasıf Öngören) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1978: Tak-Tik : (Bertolt Brecht) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1979: Oyun Nasıl Oynanmalı : (Vasıf Öngören) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1980: Sınırda : (Muzaffer İzgü) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1980: İyi Bir Vatandaş Aranıyor : Ataol Behramoğlu - Ankara Sanat Tiyatrosu
1981: Rumuz Goncagül : (Oktay Arayıcı) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1983: Galilei'nin Yaşamı : (Bertolt Brecht) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1983: Güneyli Bayan : (Bilgesu Erenus) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1983: Yaz Misafirleri : (Maksim Gorki) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1984: Bir Ceza Avukatının Anıları : (Faruk Erem) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1985: Bir Halk Düşmanı : (Henrik İbsen) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1985: Rumuz Goncagül : Oktay Arayıcı - Ankara Sanat Tiyatrosu
1986: Zengin Mutfağı : Vasıf Öngören - Ankara Sanat Tiyatrosu
1987: Silahşörün Gölgesi : (Sean O'Casey) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1987: Sonuncular : (Maksim Gorki) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1988: Kayıplar : (Ariel Dorfman) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1988: Sacco ile Vanzetti : (Howard Fast) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1989: Mefisto : (Klaus Mann) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1991: Yolcu : (Nâzım Hikmet) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1993: Sakıncalı Piyade : (Uğur Mumcu) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1993: Yer Demir Gök Bakır : (Yaşar Kemal) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1994: Ay,Carmela! : (Jose Sanches Sinisterra) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1994: Jan Dark Davası : (Bertolt Brecht) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1994: Pazar Keyfi : (G. Mitchelle) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1998: Akrep (oyun) : (Eşber Yağmurdereli) - Ankara Sanat Tiyatrosu
2001: Memleketimden İnsan Manzaraları : Nâzım Hikmet - İstanbul Şehir Tiyatrosu
2003: Benim Meskenim Dağlardır : Sabahattin Ali - Ankara Sanat Tiyatrosu
2012: Adalet Sizsiniz : Ümit Denizer - Perdeci Oyuncular / Aysa Prodüksiyon Tiyatrosu

Rol aldığı oyunlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1970: Nafile Dünya (Oktay Arayıcı) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1970: Sait Hop Sait : (Aziz Nesin) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1971: Hitler Rejiminin Korku ve Sefaleti : (Bertolt Brecht) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1972: 403. Kilometre : (İsmet Küntay) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1972: El Kapısı : (Bilgesu Erenus) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1972: Evler Evler : (İsmet Küntay) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1974: Ana : (Maksim Gorki) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1974: Dimitrof : Hedda Zinner - Ankara Sanat Tiyatrosu
1976: Komün Günleri : (Bertolt Brecht) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1977: Sakıncalı Piyade : (Uğur Mumcu) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1978: Tak-Tik : (Bertolt Brecht) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1979: Ferhat ile Şirin : (Nazım Hikmet) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1979: Oyun Nasıl Oynanmalı : (Vasıf Öngören) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1980: Hikâye i Mahmut Bedrettin : (Mehmet Akan) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1981: Rumuz Goncagül : (Oktay Arayıcı) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1983: Galilei'nin Yaşamı : (Bertolt Brecht) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1983: Güneyli Bayan : (Bilgesu Erenus) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1985: Bir Halk Düşmanı : (Henrik İbsen) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1985: Rumuz Goncagül : Oktay Arayıcı - Ankara Sanat Tiyatrosu
1987: Silahşörün Gölgesi : (Sean O'Casey) - Ankara Sanat Tiyatrosu
1990: Ayaktakımı Arasında : Maksim Gorki - Ankara Sanat Tiyatrosu
2012: Adalet Sizsiniz : Ümit Denizer - Perdeci Oyuncular / Aysa Prodüksiyon Tiyatrosu

Filmografisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl	Yapım	Rol	Yönetmen
1987	Yer Demir Gök Bakır	Taşbaş	Zülfü Livaneli
1988	Sis	Ali Fırat	Zülfü Livaneli
1988	Ada	Eser'in Eşi	Süreyya Duru
1989	Ölü Bir Deniz	Ragıp	Atıf Yılmaz
1990	Gizli Yüz	Saatçi	Ömer Kavur
1992	Piano Piano Bacaksız	Kerim	Tunç Başaran
1994	Kurtuluş	Mustafa Kemal Atatürk	Ziya Öztan
1998	Cumhuriyet	Mustafa Kemal Atatürk	Ziya Öztan
1999	Duruşma	Avukat Rafet	Yalçın Yelence
2002	Gülüm	Salim	Zeki Ökten
2004	Halk Düşmanı	Serdar	Erkavim Yıldırım
2007	Hicran Sokağı	Hakkı Bey	Safa Önal
2008	Vesaire Vesaire	Arda	Tunç Başaran
2010	Takiye: Allah'ın Yolunda	Hüseyin	Ben Verbong
2017	Yol Ayrımı	Altan	Yavuz Turgul

TV yapımları[değiştir | kaynağı değiştir]

Dizinin adı	Karakter	Yönetmen	Yıl
Cahide		Ziya Öztan	1989
Geçmiş Bahar Mimozaları		Okan Uysaler	1989
İçimizden Biri: Yunus Emre	Yunus Emre	Arslan Kaçar	1989
Yazlıkçılar	Ferit	Yalçın Yelence	1997
Tutku		Faruk Turgut	1996
Gözlerinde Son Gece		Faruk Turgut	1996
Kara Melek		Mahinur Ergun	2002
Bizimkiler	Cenap	Yalçın Yelence, Erkavim Yıldırım	1997-2002
Savunma		Yücel Uçanoğlu	2000
Her Şey Aşk İçin		Cankat Ergin	2002
Yaz Gülü	Fuat	Temel Gürsu	2002
Hayat Bilgisi	Tekin	Tarkan Karlıdağ	2003
İstanbul Şahidimdir	Cemal	Türkan Derya	2004
Aşkın Mucizeleri	Sunucu		2004
Avrupa Yakası	Bülent Onaran	Jale Atabey Özberk, Hakan Algül	2006-2009
Halk Düşmanı	Serdar	Erkavim Yıldırım	2004
Şölen	Cumhur	Cemal Kavsar	2007
Gurbet Kuşları			2008
Sırat	Galip Sancaktar	Hatice Memiş	2011
Yalan Dünya	Timur Alsancak	Jale Atabey	2013-2014

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

1972: Sanat Sevenler Derneği - Övgüye Değer Görülenler - Gol Kralı Sait ve 3. Reich'in Korku ve Sefaleti
1972: En İyi Erkek Oyuncu ödülü - Evler Evler (oyun)
1978: Sanat Sevenler Derneği - En İyi Yönetmen - Sakıncalı Piyade ve Zengin Mutfağı
1983: Sanat Kurumu - En İyi Yönetmen - Yaz Misafirleri
1990: 23. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri - En İyi Erkek Oyuncu - Sis
2011: 48. Altın Portakal Film Festivali - Sanatta Sosyal Sorumluluk Ödülü
2020: 27. Adana Altın Koza Film Festivali - Yaşam Boyu Onur Ödülü
2023 - ADD Yılın Atatürkçüsü Ödülü (Sanat dalında)^[5]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Aziz Ünal Rutkay (Rutkay Aziz)" (PDF). 18 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2022.
^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2012.
^ "Sinematürk' te Rutkay Aziz". 17 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2023.
^ https://www.youtube.com/watch?v=1c7ao8Grk7g 11 Kasım 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (13.20'den sonra)
^ "ADD'den 'Yılın Atatürkçüsü' ödülleri". www.cumhuriyet.com.tr. 16 Ocak 2024. 1 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2024.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Beyazperde'de Rutkay Aziz 5 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
IMDb'de Rutkay Aziz 5 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Sinemalar.com'da Rutkay Aziz 5 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
SinemaTürk'te Rutkay Aziz 7 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
TSA'de Rutkay Aziz 5 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "Aziz Ünal Rutkay (Rutkay Aziz)" (PDF). 18 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2022.

[2] "Arşivlenmiş kopya". 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2012.

[sinematürk-3] "Sinematürk' te Rutkay Aziz". 17 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2023.

[4] ttps://www.youtube.com/watch?v=1c7ao8Grk7g 11 Kasım 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (13.20'den sonra)

[5] "ADD'den 'Yılın Atatürkçüsü' ödülleri". www.cumhuriyet.com.tr. 16 Ocak 2024. 1 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Rutkay Aziz nedir?, Rutkay Aziz anlamı nedir?, Rutkay Aziz ne demektir?