Kahraman Şerif

High Noon
"Kahraman Şerif" (High Noon) filminin sinema afişi
Yönetmen	Fred Zinnemann
Yapımcı	Carl Foreman Stanley Kramer
Senarist	Carl Foreman John W. Cunningham (öykü)
Oyuncular	Gary Cooper Grace Kelly Thomas Mitchell Lloyd Bridges Katy Jurado
Müzik	Dimitri Tiomkin Tex Ritter (tema şarkısı "Do Not Forsake Me")
Görüntü yönetmeni	Floyd Crosby
Kurgu	Elmo Williams
Stüdyo	Stanley Kramer Productions
Dağıtıcı	United Artists
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Dramatikwestern, alegorik western
Renk	Siyah-beyaz
Yapım yılı	1952
Çıkış tarih(ler)i	7 Temmuz 1952, İsveç 24 Temmuz 1952, New York
Süre	85 dakika
Ülke	ABD
Dil	İngilizce, İspanyolca
Bütçe	750.000 $
Hasılat	18.000.000 $
Diğer adları	Kahraman Şerif (Türkiye) Le Train sifflera 3 fois(Fransa/Belçika) Quand le train sifflera trois fois (Fransa) Mezzogiorno di fuoco (İtalya) Solo ante el peligro (İspanya) Zwölf Uhr Mittags (Almanya/Avusturya)

Kahraman Şerif^[1] 1952 ABD yapımı dramatik western filmidir. Özgün adı Türkçede "tam öğle vakti" anlamına gelen High Noon dur.

Senaryosunu Carl Foreman'ın, John W. Cunningham'ın kısa öyküsü The Tin Star (Teneke Yıldız)'dan uyarlayıp yazdığı filmi Fred Zinnemann yönetmiş, başlıca rollerinde Gary Cooper, Grace Kelly, Thomas Mitchell, Lloyd Bridges, Katy Jurado, Otto Kruger, Lon Chaney Jr. ve Lee Van Cleef oynamışlardır.

Siyah beyaz görüntülerini Floyd Crosby'nin çektiği filmin Oscar ödüllü müziği Dimitri Tiomkin'e aittir. Filmin, sözleri Ned Washington'a ait olan ve ayrıca bir Oscar'la daha ödüllendirilen unutulmaz tema şarkısı "Do Not Forsake Me" (veya diğer adıyla "Ballad of High Noon")'un da bestesini Dimitri Tiomkin yapmıştır. Filmde şarkıyı Tex Ritter seslendirmişti, ancak parçayı aynı yıl Dünya çapında meşhur eden şarkıcı Frankie Laine'dir.^[2]

Filmde, tam evlenip emekli olacağı gün ölümcül düşmanlarının kasabaya intikam için geri geleceklerini öğrenen ve kasabayı terk edip gidemeyecek kadar gururlu olan Şerif Will Kane'in (Gary Cooper) korkmuş ve sindirilmiş kasaba ahalisinden beklediği desteği bulamayarak düşmanları karşısında tek başına mücadele etmek zorunda kalması anlatılmaktadır.

Film Senatör McCarthy'nin o yıllarda ABD'de başlattığı komünist "cadı avı" karşısında entelektüellerin suskun kalmasının bir alegorisidir. Aydınların kurtarmaya çalıştıkları halk tarafından anlaşılamayıp yalnız bırakılmasının da bir alegorisidir. Gariptir ki filmin senaristi ve yapımcısı Carl Foreman da senatörün Komünist kara listesine girmekten Hollywood'un en ateşli Anti-Komünistlerinden biri olan filmin başrol oyuncusu Gary Cooper sayesinde son anda ama geçici olarak kurtulmuştur. Foreman daha sonra İngiltere'ye kaçmak zorunda kaldı.

"High Noon" üzerinde en çok inceleme yapılmış western filmlerinden biridir. Hollywood'un sağ kanadının en ünlü kovboyu John Wayne, aciz kalan bir şerifin kasaba halkından yardım dilenmesi teması karşısında dehşete düşmüş ve cevap olarak Howard Hawks'la birlikte bu filmin tam bir antitezi olan Rio Bravo (Kahramanlar Şehri) (1959) filmini çevirmişti.^[3](O filmin müziğini de Dimitri Tiomkin yapmıştı)

"Kahraman Şerif" Tam 7 dalda aday gösterildiği Oscar ödüllerinden "en iyi aktör", "en iyi kurgu", "en iyi müzik" ve "en iyi orijinal şarkı" dallarında 4 tanesini kazanmıştır. Ayrıca filme aralarında Altın Küre ve Bodil ödüllerinin de olduğu 11 ödül daha verilmiştir. Film, 1989'da ABD'de "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasına seçilerek Kongre Kütüphanesi'nin "Ulusal Film Arşivi"nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.^[4]

Konusu[değiştir | kaynağı değiştir]

Uzunca bir zamandan beri New Mexico eyaletinin küçük kasabası Hadleyville'in şerifi olan Will Kane (Gary Cooper) emekli olarak görevini devretmeyi, nişanlısı Amy (Grace Kelly) ile evlenip başka bir kasabaya yerleşmeyi ve orada yeni bir hayata başlamayı planlamaktadır. Aynı zamanda görevindeki son gün olan düğün gününde kasabaya gelen bir haberci, yıllar önce yakalayıp idama mahkûm ettirdiği Frank Miller (Ian MacDonald) adlı bir suçlunun afla serbest bırakıldığını ve öğlen treniyle kasabaya geleceğini bildirir. Kasabadaki herkes gibi Will de haydutun intikam almak için geldiğini bilmektedir.

Will etrafındakilerin telkinlerine rağmen kasabayı terk edip kaçmaya yanaşmaz, balayına çıkmaktan vazgeçer ve yıldızını tekrar takarak haydutlarla yüzleşmeye karar verir. Görevi teslim edeceği yeni şerif henüz kasabaya gelmemiştir. Şerif yardımcısı Harvey Pell (Lloyd Bridges) korkusundan istifa eder, eski kanun adamı Martin Howe (Lon Chaney Jr.) silah kullanamayacak kadar yaşlı ve hastadır. Kasabada kimse ona yardım etmeye yanaşmaz, tamamen yalnız kalmıştır. Sadece eski sevgilisi Helen Ramírez (Katy Jurado) ona destek çıkar ama yapabileceği fazla bir şey yoktur. Yeni evlendiği karısı bile dini inançlarını ileri sürerek ona sırt çevirir ve kendisiyle gelmediği takdirde yalnız başına öğlen trenine binip onu terk edeceğini söyler.

Yapayalnız kalan Will Kane, haydut Frank Miller ve onu istasyonda karşılayan üç çete üyesiyle (birisi Lee Van Cleef) birden hesaplaşmak üzere yavaş yavaş kasabanın meydanına doğru yürür. Saat 12'yi gösterdiğinde Will meydanda karşılaştığı dört hayduttan ikisini vurur, kendi de yaralanır. Silah sesleri Helen ve Amy'nin içinde oldukları hareket etmek üzere olan trenden duyulur. Amy kocasının hayatını dini inançlarına üstün tutarak trenden iner, onun yanına gider ve üçüncü silahşoru sırtından vurarak öldürür ama kendisi de Miller tarafından rehin alınır. Amy, Miller'ın yüzünü tırnaklayarak bir an için elinden kurtulunca Will, Miller'ı öldürür. Her şey bittikten sonra yavaş yavaş meydanda toplanan korkak kasaba ahalisinin önünde Şerif Will yıldızını çıkartarak onları aşağılayan bir tavırla yere fırlatır ve karısıyla birlikte kasabayı terk ederler.

Film hakkında notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Güçlü kadrosuna rağmen başlarda hem ABD hem de Avrupa'da entelektüel yankı bulmayan "High Noon", Fransız sinema eleştirmeni Andre Bazin'in Cahiers du cinéma dergisindeki eleştiri ve analizlerinden sonra önce entellektüal çevrelerden başlamak üzere filme olan ilgiyi arttırdı ve film John Ford'un Cehennemden Dönüş (Stagecoach) filmiyle beraber westernin iki başyapıtından biri olarak anılmaya başladı. Ayrıca western türüne ayrı bir saygınlık da kazandırarak Bravados, Big Country ve Çöl Aslanı (The Searchers) gibi daha ciddi ve mesajı olan westernlerin yolunu açtı. Kısaca "High Noon" bugünkü şöhretini bir bakıma Andre Bazin'e borçludur.
• Lee Van Cleef'in ilk sinema filmi "High Noon"dur. Cleef bu ilk filminde tek bir sözcük bile sarfetmez.
• Filmde geçen zaman ile gerçek zaman hemen hemen aynıdır. Filmdeki olaylar filmin gerçek süresi olan yaklaşık 1,5 saat içinde olup biter. Bu duruma sinemada çok az filmde rastlanır. Filme olaylar sabah 10:35 'te başlar, öğleden sonra 12:15 'te biter. Bu, filmin süresine çok yakın bir süredir.
• Filmin tema şarkısı "Do Not Forsake Me, Oh, My Darlin'" (veya diğer adıyla "Ballad of High Noon") müzikal olmayan bir filmde kullanıldığı halde Oscar ödülü kazanmış ilk şarkıdır.^[5]
• Filmin çekimleri 28 günde bitirildi ve 750.000 dolar gibi çok düşük bir bütçeyle tamamlanabildi. Buna karşılık bir yıl içinde ABD'de 3,750,000 dolar, aynı sürede Dünya ölçeğinde de 18,000,000 dolar hasılat elde edildi.

Politik etkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Filmin yapımcılarından biri olan Stanley Kramer Hollywood'un saygın liberallerinden biriydi. Avusturya asıllı olan yönetmen Fred Zinnemann ise ABD'ye Nazi'lerden kaçarak gelmiş bir Anti-Faşist'ti. Tema şarkısını seslendiren Tex Ritter Cumhuriyetçi Parti'dendi ve aşırı sağcı olarak biliniyordu. Filmin başrol oyuncusu Gary Cooper ateşli bir Komünizm karşıtıyken, senarist ve yapımcı Carl Foreman açıkça bir Komünist sempatizanıydı (zaten film gösterime çıkmadan önce ABD'yi terk etmek zorunda kalmıştı). Filmin oyuncularından ikisi olan Lloyd Bridges ve Howland Chamberlain ise bir süreden beri Senatör McCarthy'nin kara listesindeydiler.^[6]

Bu dengeli durum filmin yönetmen ve yapımcısı tarafından özellikle ayarlanmıştı. 1940'lı yıllarından sonundan beri ABD'de bir Komünizm korkusu vardı ve Senatör McCarthy'nin başkanlığını yaptığı Amerikan Karşıtı Faaliyetleri İzleme Komitesi (HUAC) tüm ülke aydınlarının peşine düşmüş ve onları sindirmeye çalışıyordu. Filmi topyekûn yasaklanmaktan korumak için bu küçük taktik uygulanmıştı. Çünkü filmde anlatılanlar Senatör McCarthy'in o yıllarda ABD'de başlattığı Komünist avı (Cadı Kazanı) karşısında entelektüellerin suskun kalmasının bir alegorisiydi, halkın suskunluğunu eleştiriyordu.

John Wayne bu film için "şimdiye kadar seyrettiğim en Amerikan karşıtı film" demişti.^[6] Wayne aciz kalan bir şerifin kasaba halkından yardım dilenmesi teması karşısında dehşete düşmüş ve cevap olarak Howard Hawks'la birlikte bu filmin tam bir antitezi olan Rio Bravo (Kahramanlar Şehri) (1959) filmini çevirmişti. O filmde Şerif (John Wayne) kasabalıdan yardım istemek şöyle dursun, yardım tekliflerini de kabaca geri çeviriyor ve kendi işini kendi hallediyordu.

Etkin bir liberal demokrat olan ve "cadı avı" ve kara listeye şiddetle karşı çıkan Gregory Peck, Gary Cooper'dan önce kendisine teklif edilmiş olan Şerif Will rolünü geri çevirmekle hayatının en büyük hatalarından birini yaptığını söylemişti.^[5]

Şerif Will rolünün teklif edildiği aktörlerden biri olan Henry Fonda da, politik eylemlerinden dolayı tam kara listede olmasa da şüpheliler listesinde bulunduğu için (gri liste) rolü kabul edememişti.

High Noon ABD başkanların en çok ve sık seyrettikleri filmlerin başında gelmektedir. Örneğin Bill Clinton bu filmi görevde olduğu iki dönem boyunca başkanlık konutunda 17 kez izlemişti.^[5]

1989'da Polonya'da Lech Walesa'nın liderliğindeki Dayanışma Sendikası'nın çabalarıyla ülke seçime gittiği zaman Gary Cooper'ın "High Noon" filminin afişlerinde alınmış bir fotoğrafı propaganda afişlerinde kullanılmıştı. Ülkenin her yanında duvarlara yapıştırılan bu afişte, elinde tabanca yerine oy pusulası taşıyan ve şerif rozetinin üzerinde sendika logosu olduğu halde Gary Cooper tıpkı filmdeki gibi yürüyordu. Afişte ise "4 Haziran 1989'da tam öğlen vakti(High Noon)" yazıyordu. Doğu Avrupa tarihi eski profesörlerinden Frank Fox, "Doğu Avrupa'da Komünizmin sonunu belirleyecek bir düelloda simge olarak bir Amerikan westerninin kullanılması yerinde bir seçim olmuş, Gary Cooper görseydi bunu o da onaylardı" demiştir.^[5]

Oyuncu kadrosu[değiştir | kaynağı değiştir]

Filmin müziği[değiştir | kaynağı değiştir]

Film 1953 yılında müziğiyle ilgili olarak 2 ayrı Oscar ödülü almıştı. Bunlar:

1. En İyi Özgün Müzik Akademi Ödülü, filmin müziğini yapan Dimitri Tiomkin'e verildi.
2. En İyi Özgün Şarkı Akademi Ödülü yine Dimitri Tiomkin ve söz yazarı Ned Washington'a verildi. Filmin tema şarkısı müzikal olmayan bir filmde kullanıldığı halde Oscar ödülü kazanmış ilk şarkıdır. Dimitri Tiomkin ayrıca,
3. En İyi Müzik Altın Küre Ödülü'nü de kazandı.

Filmin şarkısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Filmin tema şarkısı ve diğer parçalar şunlardır:

• "High Noon" ("Do Not Forsake Me" (veya "Ballad of High Noon")

Filmin, bestesi Dimitri Tiomkin'e sözleri Ned Washington'a ait olan unutulmaz tema şarkısı "Do Not Forsake Me" (veya diğer adıyla "Ballad of High Noon")'u filmde Tex Ritter seslendirmişti. Ancak parça aynı yıl şarkıcı Frankie Laine tarafından Dünya çapında meşhur edildi. Country tarzına yakın olan şarkının adı Beni terk etme anlamına gelmektedir ve parçanın sözlerinde de sıklıkla tekrar edilir ve şarkının sözleri filmin temasıyla uyumludur.

• "Buffalo Gals (Won't You Come Out Tonight)". (1844). Beste:William Cool White
• "Battle Hymn of the Republic". (İlahi) (1856), Müzik: William Steffe, Sözler: Julia Ward Howe

Filmin ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kazandıkları[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1952 NYFCC (New York Film Eleştirmenleri Ödülü) "en iyi film"
• 1952 NYFCC (New York Film Eleştirmenleri Ödülü) "en iyi yönetmen" Fred Zinnemann
• 1952 Photoplay Ödülleri "en popüler aktör" - Gary Cooper
• 1953 WGA (ABD Yazarlar Birliği Ödülü) "en iyi senaryo" - Carl Foreman
• 1953 Oscar - En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü - Gary Cooper
• 1953 Oscar - En İyi Kurgu Akademi Ödülü - Elmo Williams, Harry W. Gerstad
• 1953 Oscar - En İyi Özgün Şarkı Akademi Ödülü - Dimitri Tiomkin(beste), Ned Washington (söz), "Do Not Forsake Me" (veya diğer adıyla "Ballad of High Noon") şarkısı için.
• 1953 Oscar - En İyi Özgün Müzik Akademi Ödülü - Dimitri Tiomkin
• 1953 Oscar - Bodil "en iyi Amerikan filmi" - Fred Zinnemann
• 1953 Altın Küre - En İyi Sinematografi Altın Küre Ödülü (siyah beyaz dalında) - Floyd Crosby
• 1953 Altın Küre - Sinema Dalında En İyi Aktör Altın Küre Ödülü - Drama - Gary Cooper
• 1953 Altın Küre - En İyi Müzik Altın Küre Ödülü - Dimitri Tiomkin
• 1953 Altın Küre - Sinema Dalında En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Altın Küre Ödülü - Katy Jurado
• 1954 CEC (İspanyol Sinema Yazarları Camiası Ödülü) "en iyi yabancı film"

Adaylıkları[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1953 Oscar - En İyi Film Akademi Ödülü - Fred Zinnemann
• 1953 Oscar - En İyi Yönetmen Akademi Ödülü - Stanley Kramer
• 1953 Oscar - En İyi Uyarlama Senaryo Akademi Ödülü - Carl Foreman
• 1953 DGA (ABD Yönetmenler Birliği Ödülü) "en iyi yönetmen" - Fred Zinnemann
• 1953 Altın Küre - En İyi Sinema Filmi Altın Küre Ödülü - Dram
• 1953 Altın Küre - En İyi Senaryo Altın Küre Ödülü - Carl Foreman
• 1953 Altın Küre - "En umut vaadeden yeni kadın oyuncu" - Katy Jurado

Diğer onur payeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerikan Film Enstitüsü (AFI) değerlendirmeleri

• 1998 AFI 100 Yılın... 100 Filmi sıralamasında: #33. sırada
• 2001 AFI 100 Yılın... 100 Gerilimi sıralamasında: #20. sırada
• 2003 AFI 100 Yılın... 100 Kahramanı ve Kötü adamı sıralamasında: Will Kane (kahraman) #5. sırada
• 2004 AFI 100 Yılın... 100 Şarkısı sıralamasında: "High Noon (Do Not Forsake Me, Oh My Darlin')" #25. sırada
• 2005 AFI 100 Yılın Film Müzikleri sıralamasında: #10. sırada
• 2006 AFI 100 Yılın... 100 Alkışı #27. sırada
• 2007 AFI 100 Yılın... 100 Filmi sıralamasında: (10. yıldönümü baskısı) #27. sırada
• 2008 AFI En iyi 10 Western sıralamasında: #2. sırada

ABD Ulusal Film Arşivi

• Film, 1989'da ABD'de "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasına seçilerek Kongre Kütüphanesi'nin "Ulusal Film Arşivi"nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.^[7]

Renkli versiyonu[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1980'li yıllarda moda olduğu üzere birçok siyah beyaz çekilmiş klasik film gibi "High Noon" da yapay renklendirme işleminden kaçamadı. Fred Zinnemann'ın canla başla mücadelesi de fayda etmedi ve film Ted Turner'ın sahibi olduğu Turner Enrtertainment şirketi tarafından elektronik ortamda renklendirildi ve televizyonlarda bu haliyle gösterime verildi.^[5]

Devam filmi ve yeni versiyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1980 yılında "High Noon, Part II: Return of Will Kane" adıyla televizyon için bir devam filmi çekildi. Jerry Jameson'ın yönettiği bu filmin başrollerinde Lee Majors ve David Carradine oynuyorlardı.
• 2000'de yine TV için aynı adlı (High Noon) bir yeniden çevrimi yapıldı. Başrolünde Tom Skerritt oynamıştı.
• 2010 yılında bir yeniden çevriminin daha yapılması planlanmıştır.^[8]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• IMDb'de Kahraman Şerif
• allmovie.com'da "High Noon" 26 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• "High Noon" filminin çeşitli afişleri 3 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• High Noon filmiyle ilgili analitik bir çalışma [1]
• Film hakkında Türkçe bir inceleme 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• İngilizce Vikisöz'de (wikiquote) High Noon 17 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Tema şarkısının sözleri de dahil filmden alıntılar)