Katy Jurado

Katy Jurado
Katy Jurado
Doğum	María Cristina Estela Marcela Jurado García; 16 Ocak 1924; Guadalajara, Jalisco, Meksika
Ölüm	5 Temmuz 2002 (78 yaşında); Cuernavaca, Meksika
Ödüller	Altın Küre High Noon (Kahraman Şerif) (1952)
İmza

Katy Jurado (d. 16 Ocak 1924 - ö. 5 Temmuz 2002) ödüllü Meksikalı oyuncu. 1950'lerden sonra Hollywood'un da aranılan oyunculerden biri oldu, buna rağmen ABD vatandaşlığına geçmedi.

Sinemada aktif olarak çalıştığı 1940'lı yıllardan 1990'lı yıllara kadar 80'den fazla sinema filminde oynadı. 1954'te Spencer Tracy'yle oynadığı Broken Lance (Kırık Mızrak) filmindeki rolü için Oscar'a aday gösterildi. High Noon (Kahraman Şerif) (1952) filmiyle de "en iyi yardımcı kadın oyuncu" dalında Altın Küre ödülünü aldı.^[1]

1959 - 1963 yılları arasında aktör Ernest Borgnine ile evliydi. Çalkantılı geçen bu evliliğin sonunda Borgnine onun için "Çok güzel bir kadın, ama kaplan kadar yırtıcı" demişti.^[2]

Biyografisi[değiştir | kaynağı değiştir]

16 Ocak 1924 tarihinde Meksika'nın Jalisco eyaletinin başkenti olan Guadalajara'da María Cristina Estela Marcela Jurado García adıyla dünyaya geldi. Çocukluğu ve ilk gençliğini geniş toprakları olan varlıklı ailesinin yanında lüks içinde geçirdi. Federal hükûmet topraksız köylülere dağıtmak üzere ailesinin topraklarına el koyunca, aristokrat ideallerine sıkı sıkıya bağlı olan ailenin gerçek reisi anneannesi ile yaşamaya başladı. Gazeteci olmaya çalışırken 16 yaşında ünlü sinema yıldızı Emilio Fernandez'in ilgisini çekti. Fernandez ona birkaç filminde rol vermek istedi ama onun oyuncu olmasını istemeyen anneannesinin itirazı ile karşılaştı. O da aile baskısından kurtulmak için bu kez aktör Víctor Velázquez ile evlendi.

No matarás (1943) adlı filmle sinemaya ilk adımını attığında Meksika sineması altın çağını yaşıyordu.^[2] Çarpıcı güzelliği ve kendi güvenli tavırlarıyla hem Meksika sineması hem de Hollywood'da azimli ve güçlü kadınları canlandırdı. Kızılderililere özgü hatları Meksika sinemasında çok tutulan, baştan çıkartıcı Femme fatale rolleri almasını sağladı. Oyunculuğun yanı sıra radyo muhabirliği ve köşe yazarlığı da yapıyordu ve boğa güreşlerinin kritiğini yazıyordu. Zaten John Wayne ve kendisi de bir boğa güreşçisi olan yönetmen Budd Boetticher onu bir boğa güreşi arenasında keşfettiler. Boetticher Meksika'da çektiği otobiyografik filmi Bullfighter and the Lady'de (1951) ona rol verdi. Luis Buñuel de onu Meksika melodramı El Bruto'da (1953) oynattı. İngilizcesi çok zayıftı, repliklerini fonetik olarak söylüyordu. Nihayet 1952'de High Noon'la (Kahraman Şerif) (1952) Hollywood'daki ilk büyük çıkışını yaptı, bu filmde Gary Cooper'ın bar sahibi eski sevgilisini canlandırıyordu. Bu rolüyle "en iyi yardımcı kadın oyuncu" dalında Altın Küre ödülünü kazandı.

Hollywood'da daha önce Lupe Velez, Dolores del Rio ve Rita Hayworth gibi oyuncular tarafından canlandırılan ateşli, seksi ama iki boyutlu, klişeleşmiş "Meksikalı/Latin kadın" rollerine farklı bir derinlik ve itibar kazandırdı. Çoğunlukla westernlerde oynadı. Diğer Güney Amerikalı oyuncular gibi kalıcı sözleşmelerle kendini hemen Hollywood'a bağlamadı, aralarda ülkesine dönerek orada da önemli filmler yapmaya devam etti.

1954'te Edward Dmytryk'in yönettiği Broken Lance'de (Kırık Mızrak) Spencer Tracy'nin kızılderili karısı rolüyle "en iyi yardımcı kadın oyuncu" Oscar'ına aday gösterildi. Bu ödüle aday gösterilen ilk Meksikalı kadın oyuncu oldu. The Badlanders (1958) filminde başrolü paylaştığı Ernest Borgnine'la 1959'da evlendi. Çalkantılı geçen bir evliliğin ardından 1963'te boşandılar.

Marlon Brando'nun yönettiği (ve oynadığı) tek film olan One-Eyed Jacks'te (1961) Karl Malden'ın karısı rolündeydi. Daha sonra Arrowhead'de (1953) Charlton Heston'la, Trapeze'de (1956) Burt Lancaster'le, Man from Del Rio'da (1956) Anthony Quinn'le oynadı. Quinn de onun gibi Meksikalıydı ama Jurado hiçbir zaman Anthony Quinn'in yaptığı gibi ABD vatandaşlığına geçmedi. Barabbas (1962) ve The Children of Sanchez (Sanchez'in Çocukları) (1978) filmleriyle iki kez daha Anthony Quinn'le birlikte oynadı. Televizyonda da ağırlıklı olarak westernlerde oynadı. Elvis Presley filmi Stay Away, Joe'da (1968) oynadıktan sonra intihara teşebbüs etti ve temelli olarak ülkesi Meksika'ya yerleşti. Ara sıra tekrar ABD'ye geliyor ve Amerikan filmlerinde daha küçük rollerde oynuyordu. Bunlardan en dikkat çekenler Pat Garrett & Billy the Kid (1973) ve John Huston'ın yönettiği Under the Volcano'dur (1984).

5 Temmuz, 2002'de Meksika, Cuernavaca'daki evinde akciğer ve kalp rahatsızlığı nedeniyle 78 yaşındayken hayatını kaybetti.

Filmleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Un Secreto de Esperanza (2002) .... Esperanza
The Hi-Lo Country (1998) .... Meesa
Evangelio de las Maravillas, El (1998) .... Mamá Dorita
"Te sigo amando" (1996) TV dizisi .... Justina
"Más allá del puente" (1994) TV dizisi .... La Jurada
Lady Blue (1985) (TV) .... Doña Maria Theresa
"Lady Blue" .... Dona Maria (1 bölüm, 1985)
"a.k.a. Pablo" (1984) TV dizisi .... Rosa Maria Rivera (1984)
Under the Volcano (1984) .... Senora Gregoria
D.F./Distrito Federal (1981)
Evita Peron (1981) (TV) .... Doña Juana
Barrio de campeones (1981)
La Seducción (1980) .... Isabel
La Viuda de Montiel (1979) .... Mama Grande
"Tales of the Unexpected" .... Kadın (1 bölüm, 1979)
The Children of Sanchez (1978) .... Chata
El Recurso del método (1978) .... La Mayorala
"Baretta" .... Rosa Canzone (1 bölüm, 1977)
El Elegido (1977) .... Doña Paz
Los Albañiles (1976) .... Josefina
Pantaleón y las visitadoras (1975) .... Chuchupe
Once Upon a Scoundrel (1974) .... Delfina hala
Fe, esperanza y caridad (1974) .... Eulogia
Pat Garrett & Billy the Kid (1973) .... Mrs. Baker
"Alias Smith and Jones" .... Carlotta (1 bölüm, 1972)
Rancho del miedo (1971) .... Sara Verdugo
A Little Game (1971) (TV) .... Laura
The Bridge in the Jungle (1971) .... Angela, Cadı
"The Virginian" .... Mama Fe (1 bölüm, 1970)
Faltas a la moral (1970) .... Chelo's üvey kızkardeşi
Un Hombre solo (1969)
Any Second Now (1969) (TV) .... Señora Vorhis
La Puerta y la mujer del carnicero (1968) .... Remedios (bölüm "La mujer del carnicero")
Stay Away, Joe (1968) .... Annie Lightcloud
A Covenant with Death (1967) .... Eulalia Lewis
Smoky (1966) .... Maria
La Bandida (1963)
"The Eleventh Hour" .... Rose Ramirez (1 bölüm, 1962)
"Death Valley Days" .... La Tules (1 bölüm, 1962)
I Briganti italiani (1962) .... Assunta Carbone
Barabba (1961) .... Sara
Y Dios la llamó Tierra (1961)
One-Eyed Jacks (1961) .... Maria Longworth
"The Westerner" .... Carlotta (1 bölüm, 1960)
"The Rifleman" .... Julia Massini (1 bölüm, 1959)
The Badlanders (1958) .... Anita
Dragoon Wells Massacre (1957) .... Mara Fay
"Playhouse 90" .... Sister Monica (1 bölüm, 1957)
Man from Del Rio (1956) .... Estella
Trapeze (1956) .... Rosa
"Climax!" .... Margo Nieto (1 bölüm, 1956)
Trial (1955) .... Mrs. Consuela Chavez
The Racers (1955) .... Maria Chávez
Tehuantepec (1954)
Broken Lance (1954) .... Señora Devereaux
Arrowhead (1953) .... Nita
San Antone (1953) .... Mistania Figueroa
El Bruto (1953) .... Paloma
Corazón y la espada, El (1953) .... Lolita
"Mr. & Mrs. North" .... Lolita Alvarez (1 bölüm, 1952)
High Noon (Kahraman Şerif) (1952) .... Helen Ramírez
Mujer de medianoche (1952)
Cárcel de mujeres (1951) .... Lupe
Bullfighter and the Lady (1951) .... Chelo Estrada
El Sol sale para todos (1950)
Cabellera blanca (1950)
El Seminarista (1949) .... Chayito
Prisión de sueños (1949)
Hay lugar para... dos (1949)
El Último chinaco (1948)
Nosotros, los pobres (1948) .... La que se levanta tarde
Guadalajara pues (1946)
La Viuda celosa (1946)
Rosa del Caribe (1946)
El Museo del crimen (1945) .... Sara Ramos
Soltera y con gemelos (1945) .... Gloria
La Sombra de Chucho el Roto (1945)
Bartolo toca la flauta (1945)
Balajú (1944)
La Vida inútil de Pito Pérez (1944)
Internado para señoritas (1943)
No matarás (1943)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2009.
^ ^a ^b "Arşivlenmiş kopya". 22 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2009.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

IMDb'de "Katy Jurado" 20 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
allmovie.com'da "Katy Jurado"^{[ölü/kırık bağlantı]}

[1] "Arşivlenmiş kopya". 25 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2009.

[bio-2] "Arşivlenmiş kopya". 22 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2009.

[1]

[2]

g t d En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Altın Küre Ödülü
1943–1960	Katina Paksinu (1943) Agnes Moorehead (1944) Angela Lansbury (1945) Anne Baxter (1946) Celeste Holm (1947) Ellen Corby (1948) Mercedes McCambridge (1949) Josephine Hull (1950) Kim Hunter (1951) Katy Jurado (1952) Grace Kelly (1953) Jan Sterling (1954) Marisa Pavan (1955) Eileen Heckart (1956) Elsa Lanchester (1957) Hermione Gingold (1958) Susan Kohner (1959) Janet Leigh (1960)
1961–1980	Rita Moreno (1961) Angela Lansbury (1962) Margaret Rutherford (1963) Agnes Moorehead (1964) Ruth Gordon (1965) Jocelyne LaGarde (1966) Carol Channing (1967) Ruth Gordon (1968) Goldie Hawn (1969) Karen Black/Maureen Stapleton (1970) Ann-Margret (1971) Shelley Winters (1972) Linda Blair (1973) Karen Black (1974) Brenda Vaccaro (1975) Katharine Ross (1976) Vanessa Redgrave (1977) Dyan Cannon (1978) Meryl Streep (1979) Mary Steenburgen (1980)
1981–2000	Joan Hackett (1981) Jessica Lange (1982) Cher (1983) Peggy Ashcroft (1984) Meg Tilly (1985) Maggie Smith (1986) Olympia Dukakis (1987) Sigourney Weaver (1988) Julia Roberts (1989) Whoopi Goldberg (1990) Mercedes Ruehl (1991) Joan Plowright (1992) Winona Ryder (1993) Dianne Wiest (1994) Mira Sorvino (1995) Lauren Bacall (1996) Kim Basinger (1997) Lynn Redgrave (1998) Angelina Jolie (1999) Kate Hudson (2000)
2001–günümüz	Jennifer Connelly (2001) Meryl Streep (2002) Renée Zellweger (2003) Natalie Portman (2004) Rachel Weisz (2005) Jennifer Hudson (2006) Cate Blanchett (2007) Kate Winslet (2008) Mo'Nique (2009) Melissa Leo (2010) Octavia Spencer (2011) Anne Hathaway (2012) Jennifer Lawrence (2013) Patricia Arquette (2014) Kate Winslet (2015) Viola Davis (2016) Allison Janney (2017) Regina King (2018) Laura Dern (2019) Jodie Foster (2020) Ariana DeBose (2021) Angela Bassett (2022) Da'Vine Joy Randolph (2023)

Katy Jurado nedir?, Katy Jurado anlamı nedir?, Katy Jurado ne demektir?