Fırtına Harekâtı
Varşova Ayaklanması sırasında Polonyalı direnişçiler
Tarih 4 Ocak 1944 - 1 Ocak 1945 Bölge Genel Hükûmet Sonuç Polonya askeri zaferi Coğrafi Değişiklikler Polonya'nın çoğu Kızıl Ordu ve Polonyalı Müttefikleri tarafından işgal edildi
Taraflar
Almanya	Polonya Yeraltı Devleti Polonya Halk Cumhuriyeti Sovyetler Birliği
Komutanlar ve liderler
Hans Frank Erich von dem Bach-Zelewski	Tadeusz Bór-Komorowski Leopold Okulicki Konstantin Rokossovski Stanislav Poplavski

Fırtına Harekâtı, Polonya direnişinin baskın gücü olan Polonya İç Ordusu tarafından işgalci Alman kuvvetlerine karşı II. Dünya Savaşı sırasında gerçekleştirilen bir dizi ayaklanmaydı.

Operasyonunun amacı, Almanlar ilerleyen Sovyet Kızıl Ordusuna karşı savunmalarını hazırlarken, Alman işgali altındaki şehir ve bölgelerin kontrolünü ele geçirmekti. Polonya Yeraltı Devleti, Sovyetler gelmeden iktidarı ele geçirmeyi umuyordu. Londra'da sürgündeki Polonya hükümetinin bir hedefi, Curzon Hattı sınırını reddederek Polonya'nın 1939'da SSCB ile olan sınırlarını yeniden tesis etmekti. Polonyalı diplomat Jan Ciechanowski'ye göre, "[Sürgündeki] Polonya Kabinesi, Curzon Hattını kabul etmeyi reddederek, ülkelerinin ulusal bir varlık olarak var olma hakkını savunduklarına inanıyordu. Rus-Polonya ilişkilerinin 1939 öncesi toprak düzenlemeleri temelinde yeniden kurulması gerektiğine kararlıydılar. "^[1]

İç Ordu, başlangıcından beri Almanlara karşı ulusal bir silahlı ayaklanma hazırlığı yapıyordu. Gelecekteki ayaklanmanın temel çerçevesi Eylül 1942'de oluşturuldu. Plana göre, Wehrmacht'ın Doğu Cephesinde yenilgisi açıkça ortaya çıktığında, ayaklanmanın emri sürgündeki Polonyalı Hükûmet tarafından verilecekti. Ayaklanma Genel Hükümet, Dąbrowa Havzası, Kraków Voyvodalığı ve Białystok ve Brześć bölgeleri olan Orta Polonya'da başlayacaktı.

Ayaklanmanın temel hedefleri şunlardı:

1. Alman işgaline son vermek,
2. Polonya topraklarındaki Polonya düzenli ordusu için gerekli silah ve malzemeleri ele geçirmek,
3. Ukrayna İsyan Ordusu'nun tehdidine karşı koymak (bkz. Volhynia'daki Polonyalı Katliamları ),
4. Düzenli bir Polonya Ordusunu yeniden inşa etmek,
5. Sivil otoriteyi, iletişimi ve silah endüstrisini yeniden inşa etmek,
6. Ön safların gerisinde barışı ve düzeni korumak,
7. Hala Polonya topraklarında bulunan Wehrmacht kuvvetlerine karşı saldırı operasyonlarına başlamak.

Polonya düzenli ordusunun yeniden inşası, savaş öncesi Polonya savaş düzenine dayanacaktı. Ana Ordu birimleri düzenli tümenlere dönüştürülecekti. Başlangıçta, ele geçirilen silahlarla veya Müttefikler tarafından sağlanan silah ve malzemelerle donatılacak 16 piyade tümeni, üç süvari tugayı ve bir motorlu tugay oluşturulacaktı. İkinci aşamada, İkinci Dünya Savaşı'ndan önce doğu ve batı Polonya'da konuşlanmış olan ilave 15 tümen ve 5 süvari tugayının yeniden kurmaktı. Plan kısmen uygulandı. 1943'ten başlayarak, İç Ordu birimleri, savaş öncesi Polonya tümenlerinin, tugaylarının ve alaylarının adlarını ve numaralarını taşıyan daha büyük birimler halinde gruplandırıldı.

1943'ün başlarında, Almanya'nın Stalingrad'daki yenilgisinden sonra, Ana Ordu'nun büyük olasılıkla uğraşması gereken gücün Sovyetler olacağı ve planlanan Polonya ayaklanmasının birimlerden ziyade hâlâ güçlü bir Alman ordusuyla karşı karşıya olacağı açıklığa kavuştu. Şubat 1943'te İç Ordu şefi General Stefan Rowecki planı değiştirdi. Ayaklanma üç aşamada gerçekleşecekti. İlk aşama, yaklaşan Kızıl Ordu'dan önce doğuda silahlı bir ayaklanma olacaktı. Hazırlık aşamasında Wachlarz örgütü kuruldu. İkinci aşama Curzon Hattı ile Vistül Nehri arasındaki bölgede silahlı mücadele olacak ve üçüncü aşama Polonya'nın geri kalanında ulusal bir ayaklanma olacaktır.

25 Nisan 1943'te Polonya'nın Katyn katliamlarıyla ilgili soruşturması nedeniyle Polonya-Sovyet diplomatik ilişkileri Joseph Stalin tarafından kesildi ve ilerleyen Kızıl Ordu'nun Polonya'ya bir kurtarıcı olarak değil, General Rowecki'nin belirttiği gibi gelebileceği ortaya çıktı. o, "müttefiklerimizin müttefiki." 26 Kasım 1943'te sürgündeki Polonya hükûmeti, Sovyetler Polonya'ya girmeden önce Sovyetler Birliği ile diplomatik ilişkilerin devam etmemesi halinde, İç Ordu kuvvetlerinin yeni kararlar alınana kadar yeraltında kalması yönünde talimat yayınladı. Ancak Ana Ordu'nun sahadaki komutanı farklı bir yaklaşım benimsedi ve 30 Kasım 1943'te planın son versiyonu taslağı hazırlandı.

Plan, ilerleyen Kızıl Ordu ile taktik düzeyde işbirliği yaparken, Polonyalı sivil yetkililer yeraltından çıkıp Müttefiklerin kontrolündeki Polonya topraklarında iktidarı ele geçirmekti. Bu plan, sürgündeki hükûmetin Delegesi ve Polonya yeraltı parlamentosu olan İç Siyasi Temsilcilik tarafından onaylandı. 2 Ocak 1944'te 2. Beyaz Rusya Cephesi'nin Kızıl Ordu kuvvetleri savaş öncesi Polonya sınırını geçti ve Fırtına Operasyonu başladı. Tümen, ilerleyen Kızıl Ordu'nun komutanlarıyla temasa geçmeyi başardı ve Wehrmacht'a karşı başarılı ortak operasyonlara başladı. Birlikte Kowel'i (6 Nisan) ve Włodzimierz'i geri aldılar. Ancak kısa süre sonra batıya çekilmek zorunda kaldı ve Polezya'da hem Alman hem de Sovyet kuvvetleri tarafından saldırıya uğradı. Sovyetler tarafından esir alınan Polonyalı askerlere Kızıl Ordu'ya katılma veya Sovyet zorunlu çalışma kamplarına gönderilme seçeneği sunuldu. Tümenin kalıntıları Bug Nehri'ni geçti ve burada Sovyet partizan birimlerinin saldırısına uğradı. Lubartów ve Kock kasabalarını kurtardıktan sonra, Tümen yaklaşık 3.200 adama düşürüldükten sonra Kızıl Ordu tarafından kuşatıldı ve esir alındı.

Almanların, isyancılara Sovyet yardımının yokluğunda Varşova Ayaklanmasını bastırması, Fırtına Operasyonunun sonunu işaret ediyordu. Askeri açıdan bir başarı, siyasi açıdan bir yenilgiydi. NKVD'nin Polonya kuvvetlerini takip ettiği Kızıl Ordu, çok geçmeden gerçek yüzünü gösterdi. Fırtına Operasyonuna katılan Polonyalı askerlerin neredeyse yarısı tutuklandı. Zorla Berling'in ordusuna alındılar, Rusya'nın derinliklerine sürüldüler ya da öldürüldüler.^[2]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]