Demokrat Türkiye Partisi

Demokrat Türkiye Partisi
Demokrat Türkiye Partisi
Kısaltma	DTP
Genel başkan	Yaşar Okuyan
Kurucu	Hüsamettin Cindoruk
Kuruluş tarihi	7 Ocak 1997
Kapanış tarihi	15 Mayıs 2005
Önceli	Doğru Yol Partisi
Ardılı	Hürriyet ve Değişim Partisi
İdeoloji	Liberal muhafazakârlık
Siyasi pozisyon	Merkez sağ

Demokrat Türkiye Partisi (DTP), 1997 ile 2005 yılları arasında Türkiye'de faaliyet göstermiş siyasi parti. Doğru Yol Partisi içindeki fikir ayrılıkları sonucunda bu partiden istifa eden Hüsamettin Cindoruk, İsmet Sezgin ve Gökberk Ergenekon gibi isimler tarafından 7 Ocak 1997'de kurulan DTP, 55. hükûmetin parçası oldu. 3 Kasım 2002 seçimlerine DYP listelerinden katıldı.

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

24 Aralık 1995'te yapılan genel seçimler parlamentoda çok parçalı bir yapı ortaya çıkarmıştı. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel hükûmeti kurma görevini önce en çok milletvekili çıkaran Refah Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan'a, diğer partilerin tamamının ortak tavrı nedeniyle Erbakan'ın hükûmet kurmakta başarısız olmasından sonra da ikinci sıradaki Anavatan Partisi Genel Başkanı Mesut Yılmaz'a verdi. Yılmaz, Doğru Yol Partisi ile uzlaşarak Demirel'in onayıyla hükûmet kurabilse de, 53. Türkiye Hükûmeti meclis çoğunluğunu sağlayamayan ve Demokratik Sol Parti'nin dışarıdan desteğiyle görev yapabilen bir azınlık hükûmeti olabildi.^[1] Nitekim 12 Mart 1996 tarihli güvenoyu yoklamasında onaylanmış sayılsa da, Anayasa Mahkemesi 14 Mayıs'ta, oylamaya katılan 544 üyenin yarısının bir fazlası olan 273 kabul oyu elde edilmediği gerekçesiyle kararı iptal etti. Yılmaz, hakkında gensoru oylaması açılınca oylamayı beklemeden 6 Haziran 1996'da Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e istifasını sundu.^[2] Bu hükûmet sadece 114 gün görev yapabildi.

Demirel'in tekrar görevlendirmesiyle koalisyon görüşmelerine başlayan Erbakan, Refahyol olarak da adlandırılan, Refah Partisi ve Doğru Yol Partisi koalisyonunun oluşturduğu 54. Türkiye Hükûmeti ile 28 Haziran 1996 tarihinde göreve geldi.^[3] İki parti arasında gerçekleştirilen protokole^[4] göre, ilk olarak Necmettin Erbakan başbakan olacak, 2 yıl sonra ise görevini Doğru Yol Partisi genel Başkanı Tansu Çiller'e devredecekti. Bu şekilde ikişer yıl arayla başbakan değişecekti.^[5]

Oluşturulan hükûmet ve hükûmet programı^[4] hakkında başından itibaren rahatsızlıklar dile getiriliyor, bundan Tansu Çiller de yakınıyordu.^[6]^[7] Hatta hükûmetin kurulmasının ardından yapılan güvenoyu yoklamasında 10 DYP milletvekili ret oyu verirken, Doğan Güreş, Hayri Kozakçıoğlu, Demir Berberoğlu ve Tekin Enerem gibi bazı önde gelen DYP milletvekilleri güvenoylamasına katılmadılar. RP'li hükûmete açıkça karşı çıkmış olan Cefi Kamhi ise "çekimser" kaldı.^[8] Refahyol Hükûmeti ve sona ermesine neden olan 28 Şubat süreci, daha sonra çeşitli yönlerden tez çalışmalarına konu olmuştur.^[9]

Partinin kurulması[değiştir | kaynağı değiştir]

Kendisini "Yeni Oluşumcular" olarak adlandıran bir grup DYP'li milletvekili 7 Ocak 1997'de Refahyol Hükûmeti'ne tepki olarak istifa etti ve Demokrat Türkiye Partisi'ni kurdu. Partinin ilk genel başkanı, DYP'nin eski genel başkanlarından olan Hüsamettin Cindoruk oldu. İsmet Sezgin, Mehmet Ali Yılmaz, Ersin Faralyalı, Necdet Menzir, Yıldırım Avcı ve Baki Tuğ gibi önde gelen milletvekilleri de yeni kurulan partide yer aldılar.^[10]

18 Haziran'da Necmettin Erbakan başbakanlıktan istifa etti. İstifasının nedeninin başbakanlığı Tansu Çiller'e devretmek olduğunu belirtti. Bu ön açıklamaya rağmen, ertesi gün 19 Haziran'da Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, hükûmet kurma görevini o sırada TBMM çoğunluğu olan DYP lideri Tansu Çiller'e vermeyip, ANAP genel başkanı Mesut Yılmaz'a verdi. Yeni kurulan ve istifalarla büyüyen Demokrat Türkiye Partisi'nin katılımıyla 30 Haziran'da Mesut Yılmaz, Bülent Ecevit ve Hüsamettin Cindoruk'la birlikte 55. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti'ni kurdu. Bu koalisyon ANASOL-D olarak da adlandırıldı.^[11] Cumhuriyet Halk Partisi de hükûmeti dışarıdan destekledi.

28 Şubat süreci sonrasındaki siyasi faaliyetleri[değiştir | kaynağı değiştir]

18 Nisan 1999'da yapılan genel seçimlerde % 0,58'lik oy oranıyla parlamentoya giremedi. Bunun üzerine Cindoruk genel başkanlıktan istifa etti, yerine İsmet Sezgin getirildi.

2002 Nisan'ında yapılan kongrede İsmet Sezgin koltuğunu Mehmet Ali Bayar'a bıraktı. Ancak 2002 Genel Seçimleri'nde DYP ile ittifak yapan DTP, bu partinin seçim barajını aşamaması üzerine gene TBMM'ye giremedi. Seçim mağlubiyetinden sonra Bayar da istifa etti. Yerine ise Sema Küçüksöz seçildi.

DTP, Bayar'dan sonra 3 kez genel başkan değiştirmesine rağmen güç kaybetmeye devam etti. Kasım 2004'te yapılan 4. olağanüstü kongrede genel başkanlığa eski bakanlardan Yaşar Okuyan getirildi. 15 Mayıs 2005'te yapılan 3. olağan kongrede DTP'nin adı Hürriyet ve Değişim Partisi olarak değiştirildi. Hürriyet ve Değişim Partisi 2008'de Halkın Yükselişi Partisi'ne katıldı.