Abonuteihos

Abonuteikhos
Ἀβώνου τεῖχος Avónou tíchos (Yunanca)
	Abonuteikhos antik yerleşim
Diğer adı	İonopolis (İon'un kenti)
Konum	Kastamonu, İnebolu
Bölge	Paflagonya
Koordinatlar	41°54′8″K 33°42′24″D / 41.90222°K 33.70667°D
Tür	Yerleşim
Tarihçe
Kuruluş	MÖ 3. yüzyıl
Devir(ler)	Antik Çağ
Kültür(ler)	Roma Dönemi
Bağlı olduğu	Paflagonya, Gangra,
İlgili kişi(ler)	Aleksandros,
Sit ayrıntıları
Buluntu(lar)	Katolik episkopos,
Durum	Restore
	Piskoposluk merkezi

Abonuteikhos'un Türkiye'deki konumu

Abonuteikhos (Yunanca: Ἀβώνου τεῖχος Avónou tíchos, demonim: Αβωνοτειχίτης Avonotichítis), daha sonraları İonopolis (Ιωνόπολις Ionópolis; Türkçe: İnebolu), Küçük Asya'da, modern İnebolu'da antik bir şehir. Bölgede, antik bir Katolik episkopos makamı da bulunmaktadır.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Abonuteikhos ismi, "Abonu'nun duvarları" anlamına gelmektedir.^[1] Sonradan alacağı Asklepios'un kardeşi İon'a ya da kentte daha önce bulunmuş İyonyalılara ithafen "İonopolis" ismi, "İon'un kenti" veya "İyonyalılar'ın kenti" anlamına gelmektedir.^[2]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehir, tahminen MÖ. 3. yüzyılda Sinope’ye bağlı bir emperion olarak kurulmuştur. Günümüzde İnebolu’da olduğu bilinmesine rağmen ilçede antik şehre dair bir kalıntı bulunamamıştır.^[3]^[4]

Abonuteikhos, Samsatlı Lukianos'un "Aleksandros ya da düzmece yalvaç" isimli eserinde hicvedilen, Glykon kültünün kurucusu Aleksandros'un doğum yeri olarak akıllarda kalan, Paphlagonya sahilinde bir şehirdi.^[5]

Lukianos'a göre Aleksandros, MÖ. 64 yılında Roma hakimiyetine giren^[6] şehrin adının Abonuteikhos'tan İonopolis'e çevrilmesini Roma imparatorundan istemiş ise de (muhtemelen Antoninus Pius^[7] veya Marcus Aurelius^[8]), imparatorun talebi kabul edip etmediği bilinmemektedir. Yine de şehre daha sonra İonopolis adı verildiğini biliyoruz.^[5]^[9]

Kent, sadece Heraklialı Marcianus ve İeoriklis'in andığı isimlere değil, Antoninus ve Lucius Verus dönemlerine ait sikkelerden anlaşıldığı kadarıyla "Ionopoliton" ve (Grekçe: Ἰωνοπολιτῶν, Ionopoliton) yanı sıra "Abonoteichiton" (Grekçe: Ἀβωνοτειχιτῶν, Avonotichiton) isimlerine de sahip olduğu anlaşılmaktadır. Bunların dışında şehrin adının Abono, Aineboli, Neopoli gibi isimlerle anıldığına da rastlanılmaktadır.^[10]

Günümüzde şehri içinde bulunduran İnebolu'nun ismi, "İonopolis" kelimesinin zaman içerisinde bozulmasıyla oluşmuş olmalıdır.^[11]^[12]^[13]^[14]

Kültsel tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Piskoposluk merkezi[değiştir | kaynağı değiştir]

İonopolis, bir Roma eyaleti olan Paphlagonia'nın başkenti Gangra'ya bağlı bir piskoposluk merkezine dönüşebilecek kadar önemliydi,^[15] ancak daha sonra bu önemini kaybetti. Michael LeQuien,^[16] 325 ve 878 arasında^[17] sekiz piskopostan bahseder ve İonopolis daha sonraki Notitiae Episcopatuum'da anılır.^[18]

İznik Konsili'nde bulunmuş; İonopolisli Petronius.^[19]
Kalkedon Konsili'nde bulunmuş; Rhenus.^[20]^[21]
Efes Konsili'nde bulunmuş; İonopolisli Diyojen.^[22]
...ios, İonopolis piskoposu. (yalnızca 10. yüzyıldan kalma bir madeni paradan bilinir.)^[23]
Niketas; 11. yüzyılda^[24]^[25] İonopolis piskoposu ve Büyük Yetimhane'nin Chartoularios'u.^[26]
John; 11. yüzyılda^[27] İonopolis piskoposu.^[28]

Katolik Piskoposluğu[değiştir | kaynağı değiştir]

Piskoposluk, Latin Katolik episkoposluğu adı altında, İonopolis'te (1929'dan 1971'e kadar Roma divanında -İtalyanca Gionopoli dışında- Jonopolis olarak yazıldı), sözde canlandırıldı. Hem en düşük (episkopal) hem de ara (arşiepiskopal) derecelerde bulunan aşağıdaki görevler, onlarca yıldır boştu:

Fahri Piskopos Wilhelm Hermann Ignaz Ferdinand von Wolf-Metternich zu Gracht (1720.09.16 - 1722.10.28).^[29]^[30]
Fahri Piskopos Joannes Karski (1771.07.29 - 1785).^[31]^[32]
Fahri Piskopos (atanmış piskopos) John Murphy (1815.02.21 - 1815.02.21).
Fahri Piskopos (atanmış piskopos) Ferdinand Corbi (1833.09.30 - ?).
Fahri Piskopos Wincenty Lipski (1856.09.18 - 1875.12.13).^[33]^[34]
Fahri Başpiskopos James Gibbons (1877.05.29 - 1877.10.03), daha önce Adramyttium'un Fahri Piskoposu (1868.03.03 - 1872.07.30) ve Kuzey Karolina'nın Apostolik Vicar'ı (ABD) (1868.03.03 - 1877.05.20); aynı zamanda Richmond'ın Piskoposu (ABD) (1872.07.30 - 1877.05.29); Daha sonra Baltimore'da Başpiskopos yardımcısı (1921/03/24 - 1877/10/03), başarılı bir şekilde Baltimore Büyükşehir Başpiskoposluğu, (ABD) (1877/10/03 1877/05/29); Trastevere'deki S. Maria'nın Kardinali (1887/03/17 - 1921.03. 24), Kutsal Kardinaller Koleji'nin en iyi Protopriği (1920.12.07 - 1921.03.24).
Fahri Başpiskopos Francis Xavier Leray (1879.09.30 - 1883.12.28).
Fahri Piskopos Giacomo Daddi (1884.03.24-1897?).
Fahri Piskopos Andrea Cassato (1898.03.24 - 1913.05.01).
Fahri Piskopos Henri Doulcet, Passionistler (CP) (1913.06.03 - 1914.03.17); önceden Nikopol Piskoposu (Bulgaristan) (1895.01.07 - 1913.03.31); daha sonra Dioclea Fahri Başpiskoposu (1914.03.17 - 1916.07.27).
Fahri Bishop Joseph John Fox (1914.11.07 - 1915.03.14).
Fahri Piskopos Nicolás Gonzalez Pérez, Claretianlar (CMF) (1918.08.24 - 1935.03.23).
Fahri Piskopos Eugène-Louis-Marie Le Fer de la Motte (1935.07.08 - 1936.07.20).
Fahri Piskopos Johann Baptist Dietz (1936.07.25 - 1939.04.10), Fulda'da yardımcı Piskopos (Almanya) (1936.07.25 - 1939.04.10), daha sonra Fulda Piskoposu (1939.04.10 - 1958.10.24) daha sonra Cotrada'nın Fahri Başpiskoposu (1958.10.24 - 1959.12.10).
Fahri Piskopos Maurice-Auguste-Eugène Foin (1939.06.10 - 1948.07.10).
Fahri Piskopos Hubert Joseph Paulissen, Society of African Missions (SMA) (1951.11.15 - 1966.08.12).

Glykon kültü ve sahte peygamber[değiştir | kaynağı değiştir]

Abonuteikhoslu Aleksandros, şehirde Apollon'un oğlu Asklepios'un "yılan tanrı" halinde yeniden doğacağı iddiasını ortaya atarak peygamberliğini ilan etmiş ve şehirde, bu tanrıya sonradan vereceği isimle, Glykon kültünü kurmuştu.^[35]^[36] Şehir, bu kültün kuruluşuna kadar silik bir geçmişe sahipti.

Diğer[değiştir | kaynağı değiştir]

Yukarıdakilerin dışında şehirde Zeus, Asklepios, Dionysos, Nike, Artemis ve Zephyros gibi Yunan Mitolojisinden gelme birçok tanrıya ait kültler de bulunmaktaydı.^[36]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu maddenin şu anda kamu malı olan Yunan ve Roma Coğrafya Sözlüğü'nden metin içermektedir‎. Smith, William, (Ed.) (1854–1857). "Abonoteichos". Yunan ve Roma Coğrafya Sözlüğü (İngilizce). Londra: John Murray. s. 5.

Özel[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Karasalihoğlu, Murat (2005). a.g.m, 80.
^ Yılmaz, Fatih (2015). a.g.m, syf. 177.
^ Karasalihoğlu, Murat (2017). a.g.e, syf. 11-12.
^ Karasalihoğlu, Murat (2017). a.g.e, syf. 37.
^ ^a ^b Smith, William (1857). a.g.e, "Abonoteichos", syf. 5.
^ Karasalihoğlu, Murat (2017). a.g.e, syf. 13.
^ Yılmaz, Fatih (2015). a.g.m, syf. 161.
^ Karasalihoğlu, Murat (2005). a.g.m, 82.
^ Yılmaz, Fatih (2015). a.g.m, syf. 176.
^ Karasalihoğlu, Murat (2014). a.g.m, 158.
^ Strabo, s. 545.
^ Arrian, Periplus Ponti Euxini s. 15.
^ Ptol. v. 4 § 2
^ Stephanus of Byzantium, s. v. Grekçe: Ἀβώνου τείχος
^ Louis Vivien de Saint-Martin, Historical and geographical description of Asia Minor, including ancient times, the Middle Ages and modern times (A. Bertrand, 1845) syf. 43.
^ Le Quien, Oriens Christ., I, 555.
^ CUINET, La Turquie d'Asie, IV (Paris, 1894), syf. 466-69 23 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
^ The Catholic Encyclopedia (1908) 23 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
^ Mullen, Roderic L. (2004). a.g.e, "Ionopolis/Abonuteichos", syf. 123.
^ Price, Richards; Gaddis, Michael (2005). a.g.e, syf. 88.
^ Schwartz, Eduard (1974). a.g.e, syf. 422.
^ Schwartz, Eduard (1974). a.g.e, syf. 207.
^ "N. bishop of Ionopolis (tenth century)" (İngilizce). doaks.org. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2020.
^ "Niketas bishop of Ionopolis (and chartoularios) of the Great Orphanotropheion (eleventh century)" (İngilizce). doaks.org. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2020.
^ Jeffreys, Elizabeth; Haldon, John F.; Cormack, Robin (2008). a.g.e, syf. 154.
^ Cheynet, Jean-Claude; Sode, Claudia (Edl.) (2003). a.g.e, syf. 58.
^ McGeer, Eric; Nesbitt, John; Oikonomides, Nicolas (Edl.) (2001). a.g.e, syf 49-50.
^ "John bishop of Ionopolis (eleventh century)" (İngilizce). doaks.org. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2020.
^ Hierarchia Catholica, V, syf. 229.
^ Les Ordinations Épiscopales, yıl 1721, sayı 6.
^ Hierarchia Catholica, VI, syf. 244-454.
^ Les Ordinations Épiscopales, yıl 1772, sayı 34.
^ Le Petit Episcopologe, konu 178, numara 14.787.
^ Hierarchia Catholica, VIII, syf. 323.
^ Herbermann, Charles (Ed.) (1913). a.g.e, VIII, "Ionopolis".
^ ^a ^b Karasalihoğlu, Murat (2017). a.g.e, syf. 15.

Genel[değiştir | kaynağı değiştir]

Smith, William (1857). Dictionary of Greek and Roman Geography (İngilizce). Walton & Maberly. 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2020.
Herbermann, Charles, (Ed.) (1913). "Arşivlenmiş kopya". Catholic Encyclopedia (İngilizce). Robert Appleton Company. 21 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2020.
Schwartz, Eduard (1974). Acta conciliorum oecumenicorum (İngilizce). Walter de Gruyter. ISBN 3110044498. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2020.
McGeer, Eric; Nesbitt, John; Oikonomides, Nicolas, (Ed.) (2001). Catalogue of Byzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the Fogg Museum of Art: The East (İngilizce). IV. Dumbarton Oaks. ISBN 9780884022824. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020.
Cheynet, Jean-Claude; Sode, Claudia, (Ed.) (2003). Studies in Byzantine Sigillography (İngilizce). VIII. Walter de Gruyter. ISBN 3110960087. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020.
Mullen, Roderic L. (2004). Boeft, J. Den; Oort, J. Van; Petersen, W.L.; Runia, D.T.; Scholten, C.; Winden, J.C.M. Van (Ed.). The Expansion of Christianity: A Gazetteer of Its First Three Centuries (İngilizce). Brill. ISBN 90-04-13135-3. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020.
Price, Richards; Gaddis, Michael, (Ed.) (2005). The Acts of the Council of Chalcedon (İngilizce). I. Liverpool University Press. ISBN 0853230390. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020.
Karasalihoğlu, Murat (2005). "İonopolis'in Sahte Yılan Tanrısı Glykon". Toplumsal Tarih. ss. 78-82. 23 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2020.
Jeffreys, Elizabeth; Haldon, John F.; Cormack, Robin (2008). The Oxford Handbook of Byzantine Studies (İngilizce). Oxford University Press. ISBN 0199252467. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020.
Murat Karasalihoğlu (2014). "Antikçağ Kaynaklarında ve Sonraki Seyahatnamelerde Kastamonu Kıyıları". IV (2). Mediterranean Journal of Humanities. ss. 151-165. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020.
Yılmaz, Fatih (2015). Antikçağ'da Glykon Kültü. Akron: Eskiçağ Araştırmaları. IX. Arkeoloji ve Sanat Yayınları. ss. 157-222. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2020.
Karasalihoğlu, Murat (2017). Antikçağ'dan Bugüne Glykon Kültü. Arkeoloji ve Sanat Yayınları. ISBN 6053964484. 23 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2020.

[1] Karasalihoğlu, Murat (2005). a.g.m, 80.

[2] Yılmaz, Fatih (2015). a.g.m, syf. 177.

[3] Karasalihoğlu, Murat (2017). a.g.e, syf. 11-12.

[4] Karasalihoğlu, Murat (2017). a.g.e, syf. 37.

[:0-5] Smith, William (1857). a.g.e, "Abonoteichos", syf. 5.

[6] Karasalihoğlu, Murat (2017). a.g.e, syf. 13.

[7] Yılmaz, Fatih (2015). a.g.m, syf. 161.

[8] Karasalihoğlu, Murat (2005). a.g.m, 82.

[9] Yılmaz, Fatih (2015). a.g.m, syf. 176.

[10] Karasalihoğlu, Murat (2014). a.g.m, 158.

[11] Strabo, s. 545.

[12] Arrian, Periplus Ponti Euxini s. 15.

[13] Ptol. v. 4 § 2

[14] Stephanus of Byzantium, s. v. Grekçe: Ἀβώνου τείχος

[15] Louis Vivien de Saint-Martin, Historical and geographical description of Asia Minor, including ancient times, the Middle Ages and modern times (A. Bertrand, 1845) syf. 43.

[16] Le Quien, Oriens Christ., I, 555.

[17] CUINET, La Turquie d'Asie, IV (Paris, 1894), syf. 466-69 23 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

[18] The Catholic Encyclopedia (1908) 23 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

[19] Mullen, Roderic L. (2004). a.g.e, "Ionopolis/Abonuteichos", syf. 123.

[20] Price, Richards; Gaddis, Michael (2005). a.g.e, syf. 88.

[21] Schwartz, Eduard (1974). a.g.e, syf. 422.

[22] Schwartz, Eduard (1974). a.g.e, syf. 207.

[23] "N. bishop of Ionopolis (tenth century)" (İngilizce). doaks.org. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2020.

[24] "Niketas bishop of Ionopolis (and chartoularios) of the Great Orphanotropheion (eleventh century)" (İngilizce). doaks.org. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2020.

[25] Jeffreys, Elizabeth; Haldon, John F.; Cormack, Robin (2008). a.g.e, syf. 154.

[26] Cheynet, Jean-Claude; Sode, Claudia (Edl.) (2003). a.g.e, syf. 58.

[27] McGeer, Eric; Nesbitt, John; Oikonomides, Nicolas (Edl.) (2001). a.g.e, syf 49-50.

[28] "John bishop of Ionopolis (eleventh century)" (İngilizce). doaks.org. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2020.

[29] Hierarchia Catholica, V, syf. 229.

[30] Les Ordinations Épiscopales, yıl 1721, sayı 6.

[31] Hierarchia Catholica, VI, syf. 244-454.

[32] Les Ordinations Épiscopales, yıl 1772, sayı 34.

[33] Le Petit Episcopologe, konu 178, numara 14.787.

[34] Hierarchia Catholica, VIII, syf. 323.

[35] Herbermann, Charles (Ed.) (1913). a.g.e, VIII, "Ionopolis".

[:1-36] Karasalihoğlu, Murat (2017). a.g.e, syf. 15.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

g t d Türkiye'deki antik kentler
Akdeniz	Afrodisias Akalissus Alalah Anavarza Antakya Antigonia Antioheia Ariassos Arsinoe Arikanda Aspendos Bab el-Hava Sınır Kapısı Comona Çukurova Antakyası Korykos (Kızkalesi) Cyrrhus Dalisandus Domuztepe Elaiussa Sebaste Epiphania Etenna Faselis Germanicia Gözlükule Hacılar Höyük Hemaksia Irenopolis İssos Kandyba Kanlıdivane Anchiale Karatepe Kelenderis Kibira Kilikya Antakyası Kremna Ksanthos Lamotis Antakyası Magarsa Mallus Mamure Kalesi Mezgitkale Misis Mira (antik kent) Mopsu Krene Myriandos Olba Patara Perge Pisidya Antakyası Rhosus Sagalassos Seleukia Seleucia Pieria Seleucia Sidera Selge Side Sillyon Soli Sozopolis Tell Tayinat Höyüğü Termessos Tlos Uzuncaburç Yumuktepe
Doğu Anadolu	Altıntepe Ani Arsamosata Arslantepe Höyüğü Cafer Höyük Harput Sugunia Tuşpa
Ege	Adramytteion Aigai Aizanoi Akmonya Alabanda Alinda Allianoi Amorium Amos Amyzon Antioheia Apameia Kibotos Afrodisias Apollonia (Mysia) Apollonis Atarneus Bargylia Beycesultan Caloe Celaenae Ceramus Didyma Docimium Efes Erithrai Euromos Fokaia Gambrion Gryneion Halikarnas Hierapolis Iasos Karyanda Karmylassos Kaunos Klazomenai Knidos Kolofon Kolossai Kyme Labranda Laodikya Latmus Lebedos Limantepe Magnesia ad Maeandrum Magnesia ad Sipylum Mastaura Menderes Antakyası Metropolis Milet Mindos Myrina Myus Notion Nysa Oinoanda Pepuza Pergamon Perperene Pinara Pitane Priene Pigela Sardis Sigeion Smirni Stratonikeia (Karya) Stratonikeia (Lidya) Temnos Teos Thiatira Tralleis Timion
Güneydoğu Anadolu	Taurum Antakyası Apamea, Fırat Coba Höyük Çayönü Dara Edessa Göbeklitepe Harran Karkamış Kuşşara Nevali Çori Mezopotamya Antakyası Samosata Sareisa Seleukia, Zeugma Sultantepe Tille Zeugma Zincirli Höyük Ziyaret Tepe Höyüğü
İç Anadolu	Alişar Höyüğü Binbirkilise Büklükale Höyüğü Çatalhöyük Derbe Ersele Höyük Ersele Yeraltı Şehri Faustinopolis Gordion Herakleia Cybistra İrenopolis Kaman Kalehöyük Kerkenes Kültepe (Kaniş) Laodicea Combusta Mokissos Nyssa Pessinus Purushanda Şarhöyük Tavium Tuvana
Karadeniz	Alacahöyük Euchaita Hattuşa Herakleia Pontiki Hüseyindede Tepe Ibora Karussa Komana Pontiki Laodikeia Maşat Höyük Nerik Nicopolis Pompeiopolis Salatiwara Samuha Sapinuwa Tripolis Yazılıkaya Zaliches
Marmara	Aegospotami Alexandria Troas Apamea Myrlea Apollonia Apros Assos Caesarea Germanica Cebrene Kalkedon Cius Drusipara Kardiya Kizikos Lisimahia Miletepolis Nikomedya Orestias Rhegion Sestos Skepsis Troya

Abonuteikhos nedir?, Abonuteikhos anlamı nedir?, Abonuteikhos ne demektir?