Hüseyindede Höyüğü, Çorum İl merkezinin güneybatısında, Sungurlu İlçesi'nin kuzeybatısında Yörüklü beldesinin 2,5 km. güneyinde^[1] yer alan bir höyüktür.^[2] Tepe, Hüseyindede Tepesi olarak da bilinmektedir.^[3] Kazılar sonucunda höyüğün bir Eski Hitit kült merkezi olduğu, kült yapılarının dışında başkaca yapı bulunmadığı^[4] ve Hüseyindede'nin geniş bir yerleşim olmadığı anlaşılmıştır.^[5]

Kazılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Boyalı Höyük'ün batısındaki höyük 1997 yılında arasında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü'nden Doç. Dr. Tunç Sipahi ve ekibi tarafından saptanmış^[4] olup kazılar 1997 – 2003 yılları arasında Tunç Sipahi, aynı üniversiteden Prof. Dr. Tayfun Yıldırım^[6] ve Çorum Müzesi Müdürü İsmet Ediz başkanlığındaki bir ekipçe yürütülmüştür.^[1]

Buluntular[değiştir | kaynağı değiştir]

Kabartma bezemeli iki dini vazo, Çankırı İnandık Höyük kazılarında ele geçen ve halen Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde sergilenen, İnandık Vazosu olarak bilinen benzer bir vazo ile, şu an için dünyadaki bu tür sağlam vazo örnekleri arasındadır. Çorum Müzesi'nde sergilenen Hüseyindede Vazoları'nda kabartma halinde bir Hitit dini ayininde (muhtemelen bahar ayininde), kullanılan çalgılar ve müzik eşliğinde yapılan dans betimlenmektedir. Çalgılar arasında bir tür saz, ziller, lir yer almaktadır. Bugün de Çorum'un bazı ilçelerinde yapılan kutlamalarda saz ve zilin birlikte kullanıldığı görülmektedir. Küçük vazoda el ele tutuşarak halay çeken iki Hititli kadın figürü, kollarını yukarı kaldırarak parmaklarını şıklatarak dans eden bir kadın figürü, hem giysileri hem de danslarıyla günümüz yöre kültürünün, yaklaşık 3600 yıla dayanan geçmişini göstermektedir. Aynı vazoda yer alan bir boğa üzerinde akrobatik hareketler yapan Hititli figürü de, MÖ II. binyılda Girit ve Yunanistan'da benzer betimlemeler görülmesi yönünden ilginçtir. MÖ II. binyıl için Girit ve Yunan uygarlıklarının simgesi olarak görülen bu figürlerin Mısır ve Suriye'de bulunan örnekleri de bugüne kadar aynı kültürlere bağlanmıştı. Ancak Hitit Dönemi'nde Anadolu'da ele geçen bu figürler, Hitit Fırtına Tanrısı Tarhun^[7] için yapılan bir törenle ilişkilidir ve böylece yerel özellikler göstermektedir.^[1]

Hüseyindede yerleşmesinde tapınak yapıları dışında günlük kullanıma yönelik bir mimari bulunmamıştır. Bununla birlikte ortaya çıkarılan yapılar Eski Hitit Dönemi'nin en belirgin ve sağlam örnekleridir. Bu bağlamda çevrede başka Eski Hitit yerleşmelerinin de olması gerektiği düşünülmüş, yüzey araştırmalarında saptanan Boyalı Höyük'de 2004 yılında kazılara başlanmıştır.^[1]

Tapınak ya da kült yapısının 22,5 x 16 metre boyutlarında bir yapı kompleksi oluşturduğu kazılar sonucunda anlaşılmıştır. Kült vazolarının bulunduğu bu yapıya kazı yönetimi tarafından I nolu yapı olarak tanımlanmıştır.^[8] Yapı kompleksinde teraslama yöntemiyle inşa edilmiş dört oda gün yüzüne çıkarılmış olup içten içe 13,5 x 9 metre boyutlarındaki 4 nolu odanın tören uygulamaları için kullanıldığı düşünülmektedir.^[9] Bu şekilde tümü kült yapısı olan 6 yapı, kazı çalışmalarında ortaya çıkarılmıştır.^[10]

Kazılarda ortaya çıkarılan bir diğer ilginç buluntu ise 1 nolu yapı'ya ait 3 nolu odanın kuzeydoğu köşesinde kazılan Roma Dönemi mezarıdır. Ana kayaya oyularak yapılmış kaya mezar küçük bir ön oda ile küçük bir kapıdan girilen mezar odası vardır. Geçişin, ön odada bulunan kare biçimli bir taşla kapatıldığı anlaşılmaktadır. Mezar ve çevresinde yapılan araştırmalarda herhangi başka bir mimari buluntu ortaya çıkmamıştır. Aslında çevrede yıllarca sürdürülmüş olan yüzey araştırmalarında Roma seramiği veren çok sayıda yerleşim tespit edilmişti. Hüseyindede'de bulunan kaya mezarın yakındaki bir Roma yerleşimine ait olduğu tahmin edilebilir.^[10]

Kazılar sırasında ele geçen çanak çömlek buluntularının, Boğazköy, Alacahöyük, Eskiyapar Höyüğü ve İnandık Höyük Eski Hitit tabakalarında bulunan çanak çömlek tiplerinde olduğu belirtilmektedir.^[11]

Değerlendirme ve tarihleme[değiştir | kaynağı değiştir]

Hüseyindede Höyükte ilk yerleşimin MÖ 1650 yılına dayandığı ifade edilmektedir.^[1]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Prof. Dr. Tayfun Yıldırım, Hüseyindede Kabartmalı Vazosunda Betimlenen Dans Eden Bir Hititli 16 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. A. Ü. D.T.C.F. Dergisi
• Prof. Dr. Tayfun Yıldırım, Yörüklü / Hüseyindedede Eski Hitit Kabartmalı Vazolarında Dans ve Müzik^{[ölü/kırık bağlantı]}
• Prof. Dr. Tayfun Yıldırım, Hüseyindede Tepesi'nde Bulunan İkinci Kabartmalı Vazoya Ait Yeni Bir Müzisyen 16 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Hüseyindede Höyük'te ele genen Eski Hitit Kült Vazosu fotoğrafı 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Fotoğraflar

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]