Ali Rıza Efendi

Ali Rıza Efendi
Ali Rıza Efendi
Doğum	1839; Selanik, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	1888 veya 1893 (49 ya da 54 yaşında); Selanik, Osmanlı İmparatorluğu
Diğer ad(lar)ı	Ali Rıza Bey
Vatandaşlık	Osmanlı İmparatorluğu
Meslek	Gümrük Memuru
Din	İslam
Evlilik	Zübeyde Hanım; (e. 1871; ö. 1888)
Çocuk(lar)	Mustafa Kemal Atatürk; Makbule Atadan; Ömer; Fatma; Ahmet; Naciye

Ali Rıza (1839, Selanik - ?,^[2] Selanik), Osmanlı Rüsumat (Gümrük) İdaresinde Gümrük memuru, kereste tüccarı. Zübeyde Hanım'ın eşi, Mustafa Kemal Atatürk'ün ve Makbule Atadan'ın babasıdır.

Çocukluk ve gençlik yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Muhtemelen 1839 yılında Selanik'te dünyaya gelen Ali Rıza'nın, kimi kaynaklarda Osmanlı Devleti'nin Makedonya ve Teselya'yı Türkleştirme politikası çerçevesinde Makedonya'nın Manastır Vilayeti'nin Debre-i Bala Sancağı'na bağlı Kocacık köyüne; oradan 1830'larda Selanik'e göç etmiş olan Kocacık Yörüklerinden olduğu yazmaktadır. Kimi kaynaklarda Arnavut kökenli olduğu iddia edilmektedir.^[3]^[4]^[5]^[6] Dedesi Ahmet Efendi ve Amcası Hafız Mehmet Emin Efendi'nin taşıdıkları Kızıl lakabının, Kocacık Yörüklerinin Orta Asya'dan gelerek Anadolu'da Konya-Karaman Bölgelerinde yaşayan Kızıloğuz Türkmenlerinden kaynaklandığı ileri sürülmektedir.^[7] Falih Rıfkı Atay'ın aktardığına göre, 1830'larda Selanik'e Söke'den göç etmiştir.^[8]^[9] Ali Rıza'nın ailesi, bugün bir anma evinin bulunduğu Kuzey Makedonya'da, Centar Župa Belediyesi'nde Kodžadžik'ten gelmektedir.

İlkokulu Abdi Hafız Mahalle Mektebi'nde okumuştur. Selanik'te Evkaf İdaresi'nde kâtiplik, sonra da Rüsumat (Gümrük) İdaresinde gümrük memurluğu yapmıştır. Memurluğunu, Osmanlı Rumelisi'nin Yunanistan sınırında, Olimpos Dağı eteklerinde, Çayağzı veya Papazköprüsü denilen dağlık, ıssız, Yunan eşkıyanın herkesi haraca bağladığı tehlikeli bir sınır geçidinde yapar.^[10]

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Memurluğu sırasında, 1871 yılında Zübeyde Hanımla evlenir. Yeni Kapı Mahallesinde bir eve yerleşirler ve beş çocuklarından ilki, Fatma 1872 yılında bu evde dünyaya gelir. Fatma'dan sonra kısa aralıklarla iki erkek çocukları olur. Ahmet 1874'te, Ömer 1875'te doğar. Ömer'in doğduğu sene, ablası Fatma vereme yakalanır ve ölür.

1876 yılında, Selanik Asakir-i Milliye taburunda subay olan Ali Rıza, daha sonra da kereste ticareti yapmaya başlamıştır. Kereste ticareti sayesinde gelir düzeyi yükselen Ali Rıza, eşi Zübeyde Hanım, çocukları Ahmet ve Ömer'le birlikte, Selanik'in Islahane semtinin Ahmet Subaşı Mahallesi'ndeki bir eve taşınırlar. (Lozan Antlaşması ile kaybedilen bu ev, 1937 yılında Selanik Belediyesi tarafından Atatürk'e armağan edilir, günümüzde de müze olarak hizmet vermektedir.) Ali Rıza, 1881 yılında bu üç katlı evde dünyaya gelen oğluna, çocukken kazayla beşikten düşürüp ölümüne yol açtığı ve hiç unutmadığı kardeşinin ismi olan Mustafa adını verir. Birkaç yıl sonra da Makbule doğar.

Fotoğrafı[değiştir | kaynağı değiştir]

Uzun yıllar Atatürk'ün yanında bulunan Falih Rıfkı Atay, "Çankaya" adlı eserinde Atatürk'ün Ali Rıza fotoğrafı için "Bu adam bizim peder değildir" dediğini aktarmaktadır. Falih Rıfkı'ya göre Ali Rıza'nın bilinen bir fotoğrafı yoktur.

Şevket Süreyya Aydemir'in Tek Adam adlı kitabında ise sözü geçen fotoğrafın Ali Rıza'nın 1877 sonları veya 1878'de Asakir-i Milliye Taburu'nda üsteğmen rütbesiyle görev yaparken çekildiği, kendisine ait tek fotoğraf olduğu belirtilmiştir.^[11]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Atatürk Biyografisinde Yapılan Yanlışlıklar". 18 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2016.
^ 1888 veya 1893 18 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Andrew Mango, Ataturk: The Biography of the Founder of Modern Turkey, Overlook TP, 2002, p. 27.
^ Ernest Jackh The Rising Crescent, Goemaere Press, 2007, p. 31, Turkish mother and Albanian father 31 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Isaac Frederick Marcosson, Turbulent years, Ayer Publishing, 1969, p. 144. 13 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Yale Richmond, From Da to Yes: understanding the East Europeans, Intercultural Press Inc., 1995, p. 212.
^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2014.
^ Falih Fırkı Atay, Çankaya: Atatürk'ün doğumundan ölümüne kadar, Betaş, İstanbul, 1984, p. 17.
^ Vamik D. Volkan, Norman Itzkowitz, Ölümsüz Atatürk (Immortal Ataturk), Bağlam Yayınları, 1998, ISBN 975-7696-97-8, p. 37, dipnote no. 6 (Atay, 1980, s. 17).
^ "Ali Rıza Efendi hakkında ne biliyoruz?". GZT. 15 Mayıs 2017. 23 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.
^ Aydemir, Şevket Süreyya (Mart 2011). "Bir Babanın Hikâyesi". Tek Adam, Cilt I (32. Özel Basım bas.). İstanbul: Remzi Kitabevi. s. 35. 978-975-14-0670-5.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Mustafa Kemal Atatürk'ün Ailesi ve Hayatı21 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "Atatürk Biyografisinde Yapılan Yanlışlıklar". 18 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2016.

[2] 1888 veya 1893 18 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[3] Andrew Mango, Ataturk: The Biography of the Founder of Modern Turkey, Overlook TP, 2002, p. 27.

[4] Ernest Jackh The Rising Crescent, Goemaere Press, 2007, p. 31, Turkish mother and Albanian father 31 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[5] Isaac Frederick Marcosson, Turbulent years, Ayer Publishing, 1969, p. 144. 13 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[6] Yale Richmond, From Da to Yes: understanding the East Europeans, Intercultural Press Inc., 1995, p. 212.

[7] "Arşivlenmiş kopya". 4 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2014.

[Çankaya17-8] Falih Fırkı Atay, Çankaya: Atatürk'ün doğumundan ölümüne kadar, Betaş, İstanbul, 1984, p. 17.

[9] Vamik D. Volkan, Norman Itzkowitz, Ölümsüz Atatürk (Immortal Ataturk), Bağlam Yayınları, 1998, ISBN 975-7696-97-8, p. 37, dipnote no. 6 (Atay, 1980, s. 17).

[10] "Ali Rıza Efendi hakkında ne biliyoruz?". GZT. 15 Mayıs 2017. 23 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.

[11] Aydemir, Şevket Süreyya (Mart 2011). "Bir Babanın Hikâyesi". Tek Adam, Cilt I (32. Özel Basım bas.). İstanbul: Remzi Kitabevi. s. 35. 978-975-14-0670-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

g t d Mustafa Kemal Atatürk
Hayatı	Askerî hayatı İzmir Suikastı Ölümü ve devlet cenaze töreni Anma Ödülleri
Ailesi ve yakınları	Ali Rıza Efendi Zübeyde Hanım Makbule Atadan Latife Uşşakî Mecdi Boysan Ülkü Adatepe Sabiha Gökçen Zehra Aylin Rukiye Erkin Nebile İrdelp Abdurrahim Tuncak Fikriye Hanım Afet İnan Mustafa Demir Dişçibaşı Sami Bey Foks (köpek)
Yaverleri	Salih Bozok Cevat Abbas Gürer Muzaffer Kılıç Şükrü Tezer Rüsuhi Savaşçı Sami Yanardağ Mahmut Celalettin Üner Cevdet Tolgay Ahmet Naşit Mengü Şükrü Özer
Düşünsel	Atatürkçülük Atatürk İlkeleri Atatürk Devrimleri Atatürk milliyetçiliği Atatürk kişi kültü Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir Ne mutlu Türk'üm diyene Türkiye Türklerindir Ya istiklâl ya ölüm Yurtta sulh, cihanda sulh
Söylevleri	Gençliğe Hitabe Onuncu Yıl Nutku Bursa Nutku
Yapıtları	Nutuk Geometri Yurttaşlık Bilgileri Cumalı Ordugâhı Taktik Tatbikat ve Seyahati Takımın Muharebe Talimi Zabit ve Kumandan ile Hasbihal
Kurumsal	Vatan ve Hürriyet Cemiyeti Cumhuriyet Halk Partisi Türk Dil Kurumu Türk Tarih Kurumu
Anıt ve müzeler	Anıtkabir Tarihi Artvin Atatürk Heykeli Atlı Atatürk Anıtı Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi İzmir Atatürk Anıtı Konya Atatürk Anıtı Mareşal Atatürk Anıtı ODTÜ Atatürk Anıtı Samsun Onur Anıtı Sarayburnu Atatürk Anıtı Taksim Cumhuriyet Anıtı Canberra'daki anıtı Bakü'deki heykeli Meksiko'daki heykeli
Diğer	Popüler kültürdeki yeri Adını taşıyan şeyler Dinî inancı Damal'daki Atatürk silüeti Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun Atatürk Yılı Güneş-Dil Teorisi
Kategori Commons

Ali Rıza Efendi Nedir?

Ali Rıza Efendi Nedir?

Ali Rıza Efendi Nedir?

Ali Rıza Efendi

Çocukluk ve gençlik yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Fotoğrafı[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Haberler Kategorisinden Haberler