Aden Kolonisi Nedir

Colony of Aden
مستعمرة عدن

Aden Kolonisi

1937-1963

Bayrak

${{{arma_açıklaması}}}$

Arma

Aden Kolonisi

Başkent

Aden

Yaygın dil(ler)

Arapça, İngilizce

Tarihçe

• Kuruluşu	1937
• Kuruluş	1937
• Yıkılış	1963
• Dağılışı	1963

Yüzölçümü

• Toplam

192 km²

Öncüller

Ardıllar

Aden Protektorası

Güney Arabistan Federasyonu

Aden Kolonisi (Arapça: مستعمرة عدن‎ 'Musta‘marat ‘Adan') 1937'den 1963'e kadar bir Britanya Kraliyet kolonisi (Taç kolonisi) idi. Koloninin yeri, şu anki çağdaş Yemen'in güneyine denk gelmektedir. Koloni, Aden Limanı ve yakın çevresinden oluşmaktadır (yaklaşık 192 km²).

1937'den önce Aden Kolonisi Britanya Hindistanı'na bağlı olarak yönetilmiştir (başlangıçta Mumbai Başkanlığına bağlı Aden Yerleşimi olarak, daha sonra ise Chief Commissioner's Province of Aden olarak). 1935 tarihli Hindistan Hükümet Yasası uyarınca bölge Britanya Hindistanı'ndan ayrılmış ve Birleşik Krallık'ın ayrı bir kolonisi olarak kurulmuştur. Lakin bu yasa 1 Nisan 1937'de yürürlüğe girebilmiştir.

Koloni 18 Ocak 1963'te Yeni Güney Arabistan Federasyonu bünyesinde Aden Devleti (Arapça: ولاية عدن‎ Wilāyat ʿAdan, İngilizce: State of Yemen) olarak yeniden kurulmuştur. Federasyon da 30 Kasım 1967'de Güney Yemen Halk Cumhuriyeti'ne dönüşmüş ve bölgede İngiliz yönetiminin sona erdiğini göstermiştir.^[1]

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Aden Kolonisi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Colonial Reports. Aden Report: 1953&1954, HM Stationery Office 1956.
Paul Dresch. A History of Modern Yemen. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 2000.
R.J. Gavin. Aden Under British Rule: 1839–1967. London: C. Hurst & Company, 1975.
Gillian King. Imperial Outpost:-Aden: Its Place in British Foreign Policy. Chatham House Essay Series, 1964.
H. J. Liebensy. Administration and Legal Development in Arabia. Middle East Journal, 1955.
Tom Little. South Arabia: Arena of Conflict. London: Pall Mall Press, 1968.
Elizabeth Monroe. Kuwayt and Aden: A Contrast in British Policies. Middle East Journal, 1964.
E. H. Rawlings. The Importance of Aden. Contemporary Review, 195, 1959.
Jonathan Walker. Aden Insurgency: The Savage War in South Arabia 1962–67, Spellmount 2004,
D. C. Watt. Labour Relations and Trade Unionism in Aden: 1952–60. Middle East Journal, 1962.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Aden Colony", Wikipedia (İngilizce), 14 Eylül 2020, erişim tarihi: 21 Eylül 2020

Yemen ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Tarih ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Britanya İmparatorluğu

Günümüzde bağlı bölge

Eski bölge

Avrupa
1704'ten beri Cebelitarık 1708-1756 Minorka 1763-1782 Minorka 1798-1802 Minorka 1800-1813 Malta (himaye)¹ 1807-1890 Helgoland 1809-1815 İyon Adaları² 1815-1864 İyon Adaları (himaye)² 1813-1964 Malta (koloni)¹ 1878-1960 Kıbrıs 1921-1937 Özgür İrlanda Devleti
¹ 1800'de Britanya himayesine giren Malta, 1813'te kraliyet kolonisi statüsüne getirildi, 1964'te ise bağımsızlığını kazandı. ² 1809'da Britanya hâkimiyetine girmeye başlayan İyon Adaları, 1815'te Britanya himayesi altında ayrı bir devlet oldu.

Kuzey Amerika

16. ve 17. yüzyıllar		18. yüzyıl	19. ve 20. yüzyıllar
1579 New Albion 1583 Newfoundland 1605 Saint Lucia 1607-1776 Virginia 1610-1907 Newfoundland (koloni)¹ 1615'ten beri Bermuda 1620-1686 Plymouth² 1622-1658 Maine/New Somersetshire³ 1623-1629 Saint Kitts 1625-1650 Saint Croix 1627-1833 Barbados⁴ 1628-1671 Nevis⁵ 1628-1686 Massachusetts Körfezi⁶ 1629-1641 New Hampshire⁷ 1629-1712 Carolina⁸ 1630-1671 Saint Kitts⁵ 1631-1641 Providencia Adası 1632-1776 Maryland 1632-1671 Montserrat⁵ 1632-1671 Antigua⁵ 1635-1644 Saybrook⁹ 1636-1686 Connecticut⁶ 1636-1686 Rhode Island⁶ 1637-1664 New Haven⁹ 1638-1787 Miskito Sahili 1642-1650 Körfez Adaları 1650-1666 Anguilla 1654-1867 Yeni İskoçya¹⁰	1655-1958 Jamaika¹¹ 1686-1691 Plymouth² 1664-1776 Delaware 1664-1666 Saint Lucia 1664-1686 New York⁶ 1664-1674 New Jersey¹² 1665-1666 Sint Eustatius 1666-1671 Britanya Virjin Adaları⁵ 1666-1671 Barbuda⁵ 1666-1673 Tobago 1667-1671 Anguilla⁵ 1670-1782 Bahamalar 1670-1870 Rupert Toprakları 1671-1816 Rüzgâraltı Adaları¹³ 1674-1686 Doğu Jersey⁶ 1674-1686 Batı Jersey⁶ 1679-1686 New Hampshire⁷ 1681-1776 Pensilvanya 1686-1689 New England 1689-1702 Batı Jersey¹² 1689-1702 Doğu Jersey¹² 1689-1776 New Hampshire 1689-1776 Massachusetts Körfezi 1689-1776 Connecticut 1689-1776 New York 1689-1776 Rhode Island	1702-1776 New Jersey 1712-1776 Kuzey Carolina 1712-1776 Güney Carolina 1722-1730 Saint Lucia 1732-1776 Georgia 1742-1860 Körfez Adaları 1754-1820 Cape Breton Adası 1759-1763 Guadeloupe 1762-1763 Saint Lucia 1763-1763 Martinik 1763-1779 Grenada 1763-1871 Dominika¹⁴ 1763-1873 Prens Edward Adası 1763-1791 Quebec¹⁵ 1763-1783 Doğu Florida 1763-1783 Batı Florida 1763-1779 Saint Vincent 1763-1781 Tobago 1778-1783 Saint Lucia 1783-1833 Saint Vincent⁴ 1783-1973 Bahamalar 1783-1833 Grenada⁴ 1784-1867 New Brunswick¹⁰ 1791-1841 Aşağı Kanada¹⁶ 1791-1841 Yukarı Kanada¹⁶ 1793-1802 Tobago 1796-1802 Saint Lucia 1797-1833 Trinidad	1800-1802 Martinik 1803-1833 Saint Lucia⁴ 1803-1833 Tobago⁴ 1809-1814 Martinik 1810-1813 Guadeloupe 1816-1833 Antigua¹⁴ 1816-1833 Saint Kitts¹⁴ 1818-1846 Columbia Bölgesi/Oregon Ülkesi¹⁷ 1833-1958 Rüzgâraltı Adaları¹⁸ 1833-1958 Rüzgârüstü Adaları 1844-1860 Miskito Sahili 1841-1867 Kanada (eyalet)¹⁰ 1848-1873 Turks ve Caicos Adaları 1849-1866 Vancouver Adası 1853-1863 Kraliçe Charlotte Adaları 1858-1866 Britanya Kolumbiyası 1859-1870 Kuzeybatı Toprakları 1862-1863 Stickine Bölgesi 1866-1871 Britanya Kolumbiyası 1867-1931 Kanada (dominyon)¹⁸ 1871-1964 Britanya Hondurası (Belize) 1882-1983 Saint Kitts ve Nevis 1885-1958 Barbados 1889-1958 Trinidad ve Tobago⁴ 1907-1949 Newfoundland (dominyon)¹ 1936-1966 Antigua (Antigua ve Barbuda) 1936-1966 Barbuda (Antigua ve Barbuda) 1958-1978 Dominika 1958-1962 Batı Hint Adaları Federasyonu 1960'tan beri Britanya Virjin Adaları 1962-1979 Saint Lucia 1962-1966 Barbados 1962'den beri Cayman Adaları 1967-1981 Britanya Antigua ve Barbudası 1976'dan beri Turks ve Caicos Adaları 1980'den beri Anguilla

¹Newfoundland, 1907'de koloni olmaktan çıkarak dominyon statüsüne geldi. 1934'te özerklik kazansa da 1949'da Kanada'ya katılana kadar hukuken dominyon olarak kaldı.
² 1686'da New England Dominyonu'nun bir parçası olan Plymouth Kolonisi, 1689'da bu yapının varlığının sonlandırılmasıyla tekrar kuruldu. 1691'de ise Massachusetts Körfezi Kolonisi'ne dahil edildi.
³ Maine, 1658'de Massachusetts Körfezi'nin bir parçası oldu.
⁴ Barbados, Grenada, Saint Vincent, Tobago ve Trinidad: 1833'te kurulan Rüzgârüstü Adaları kolonisinin bir parçası oldu. Dominika ise 1940'ta dahil edildi.
⁵ Antigua, Anguilla, Barbuda, Montserrat, Nevis, Saint Kitts ve Virjin Adaları; 1671'de oluşturulan Rüzgâraltı Adaları kolonisi altında birleştirildi.
⁶ Connecticut, Massachusetts Körfezi, New York ve Rhode Island kolonileri; 1686'da kurulan New England Dominyonu'nun bir parçası olsa da 1689'da bu yapının varlığının sona ermesiyle birlikte tekrar kendi yönetimlerine sahip oldu.
⁷ 1641'de Massachusetts Körfezi Kolonisi'ne dahil edilen New Hampshire Kolonisi, 1679'da tekrar ayrı bir yönetime kavuştu. 1686'da New England Dominyonu'nun bir parçası olsa da bu yapının varlığının 1689'da sona ermesiyle bir kez daha ayrı bir yönetim elde etti.
⁸ Carolina, 1712'de Güney Carolina ve Kuzey Carolina olmak üzere ikiye ayrıldı.
⁹ Saybrook 1644'te, New Haven ise 1664'te Connecticut'un bir parçası oldu.
¹⁰ Brunswick, Kanada ve Yeni İskoçya; 1867'de birleştirilerek Kanada Dominyonu kuruldu.
¹¹ Barbados, Jamaika, Rüzgâraltı Adaları, Rüzgârüstü Adaları ile Trinidad ve Tobago, 1958 yılında kurulan Batı Hint Adaları Federasyonu'na katıldı. Jamaika 1961'de, Trinidad ve Tobago ise 1962'de federasyondan ayrılarak bağımsız oldu.
¹² New Jersey, 1675'te Batı New Jersey ile Doğu New Jersey olarak ayrıldı. Bu iki yapı, 1686'da kurulan New England Dominyonu'nun bir parçası olsa da bu yapının varlığının 1689'da sonlanması sonrasında tekrar kendi yönetimlerini elde ettiler. 1702'de ise bir kez daha birleşerek New Jersey tekrar kuruldu.
¹³ Rüzgâraltı Adaları, 1816'da; Antigua (Antigua, Barbuda ve Montserrat) ile Saint Kitts (Anguilla, Saint Kitts, Nevis ve Virjin Adaları) olmak üzere iki koloniye ayrıldı.
¹⁴ Antigua, Dominika (1940'ta Rüzgârüstü Adaları kolonisine dahil oldu) ve Saint Kitts kolonileri, 1871'de tekrar kurulan Rüzgâraltı Adaları kolonisinin bir parçası oldu.
¹⁵ Quebec, 1791'de Aşağı Kanada ve Yukarı Kanada olarak ikiye ayrıldı.
¹⁶ Aşağı Kanada ile Yukarı Kanada, 1841'de Kanada adı altında birleştirildi.
¹⁷ Amerika Birleşik Devletleri ile birlikte hak iddiası mevcut.
¹⁸ 1931'de Kanada ve diğer Britanya dominyonları özyönetim kurdular.

Güney Amerika
1651-1667 Willoughbyland (Surinam) 1670-1688 Saint Andrew ve Providence Adaları⁴ 1814-1966 Britanya Guyanası (Guyana) 1833'ten beri Falkland Adaları⁵ 1908'den beri Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları⁵
⁴Günümüzde Kolombiya'nın departmanlarından biri. ⁵Nisan-Haziran 1982'deki Falkland Savaşı sırasında Arjantin tarafından işgal edildi.

Afrika

17. ve 18. yüzyıllar	19. yüzyıl		20. yüzyıl
1658'den beri Saint Helena¹⁴ 1661-1684 Tanca 1792-1961 Sierra Leone 1795-1803 Cape	1815'ten beri Ascension Adası¹⁴ 1816'dan beri Tristan da Cunha¹⁴ 1806-1910 Cape 1807-1808 Madeira 1810-1968 Mauritius 1816-1965 Gambiya 1856-1910 Natal 1862-1906 Lagos 1868-1966 Basutoland (Lesotho) 1874-1957 Altın Sahili (Gana) 1882-1922 Mısır	1884-1900 Petrol Nehri/Nijer Koyu 1884-1966 Bechuanaland (Botsvana) 1884-1960 Britanya Somalisi 1887-1897 Zululand 1890-1924 Rodezya 1890-1962 Uganda 1890-1895 Wituland 1890-1963 Zanzibar (Tanzanya) 1891-1964 Nyasaland (Malavi) 1891-1907 Orta Afrika 1893-1968 Svaziland 1895-1920 Doğu Afrika 1899-1956 Britanya-Mısır Sudanı	1900-1914 Kuzey Nijerya 1900-1914 Güney Nijerya 1900-1910 Oranj Nehri Kolonisi 1900-1910 Transvaal Kolonisi 1903-1976 Seyşeller 1910-1931 Güney Afrika 1914-1960 Nijerya 1915-1931 Güneybatı Afrika (Namibya) 1919-1961 Kamerun 1920-1963 Kenya 1922-1961 Tanganyika (Tanzanya) 1923-1965 Güney Rodezya (Zimbabve)⁷ 1924-1964 Kuzey Rodezya (Zambiya) 1979-1980 Güney Rodezya (Zimbabve)⁷

⁷Güney Rodezya 1965 yılında tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etti (Rodezya olarak) ve 1979'daki Lancaster House Anlaşmasına dek tanınmadı. Zimbabve, 1980'deki bağımsızlık ilanından 2003'teki ayrılışına dek İngiliz Milletler Topluluğu üyesiydi.

Asya

17. ve 18. yüzyıllar		19. yüzyıl		20. yüzyıl
1685-1824 Bencoolen 1702-1705 Pulo Condore 1757-1947 Bengal 1762-1764 Manila ve Cavite 1781-1784 Padang (Endonezya) 1786-1946 Penang (Malezya) 1795-1948 Seylan (Sri Lanka) 1795-1819 Padang 1796-1965 Maldivler	1812-1824 Banka ve Billiton 1819-1826 Malezya 1824-1948 Birmanya 1826-1946 Boğazlar Yerleşimleri 1839-1967 Aden 1839-1842 Afganistan 1841-1997 Hong Kong 1841-1946 Saravak Krallığı 1848-1946 Labuan 1858-1947 Hindistan 1874-1963 Borneosu	1879-1919 Afganistan (protektora) 1882-1963 Kuzey Borneo 1885-1946 Federasyonlaşamamış Malay Devletleri 1888-1984 Brunei Sultanlığı 1891-1971 Maskat ve Umman 1892-1971 Ateşkes Devletleri 1895-1946 Malay Federe Devletleri 1898-1930 Veihai Garnizonu 1878-1960 Kıbrıs	1907-1949 Bhutan (protektora) 1918-1961 Kuveyt 1920-1932 Irak 1921-1946 Mavera-i Ürdün 1923-1948 Filistin 1945-1946 Güney Vietnam 1946-1963 Kuzey Borneo 1946-1963 Saravak 1946-1963 Singapur 1946-1948 Malay Birliği 1948-1957 Malay Federasyonu 1960'tan beri Ağrotur ve Dikelya 1965'ten beri Britanya Hint Okyanusu Toprakları

Okyanusya

18. ve 19. yüzyıllar			20. yüzyıl
1788-1901 Yeni Güney Galler 1803-1901 Van Diemen's Land/Tasmanya 1807-1842 Auckland Adaları⁹ 1824-1980 Yeni Hebridler (Vanuatu) 1824-1901 Queensland 1829-1901 Swan River Kolonisi/Batı Avustralya 1836-1901 Güney Avustralya 1838'den beri Pitcairn Adaları	1841-1907 Yeni Zelanda (koloni) 1846-1863 Auckland Adaları⁹ 1851-1901 Victoria 1874-1970 Fiji¹⁰ 1877-1976 Britanya Batı Pasifik Bölgeleri 1884-1949 Papua Bölgesi 1888-1901 Rarotonga Krallığı/Cook Adaları Federasyonu⁹ 1889-1948 Birlik Adaları (Tokelau)⁹ 1892-1979 Gilbert ve Ellice Adaları¹¹ 1893-1978 Britanya Solomon Adaları¹²	1900-1970 Tonga (korunan devlet) 1900-1974 Niue⁹ 1901-1942 İngiliz Milletler Topluluğu üyesi Avustralya 1907-1953 Yeni Zelanda (dominyon) 1919-1942 Nauru 1919-1949 Yeni Gine Bölgesi 1945-1968 Nauru 1949-1975 Papua Yeni Gine Bölgesi¹³

⁹Günümüzde Yeni Zelanda Bölgesi'nin bir parçası.
¹⁰Üyeliği askıya alındı.
¹¹Günümüzde Kiribati ve Tuvalu
¹²Günümüzde Solomon Adaları
¹³Günümüzde Papua Yeni Gine

Antarktika ve Güney Atlas Okyanusu
1658'den beri Saint Helena¹⁴ 1815'ten beri Ascension Adası¹⁴ 1816'dan beri Tristan da Cunha¹⁴ 1908'den beri Britanya Antarktika Toprakları 1841-1933 Avustralya Antarktika Toprakları (Avustralya'ya bağlandı) 1841-1947 Ross Bölgesi (Yeni Zelanda Bölgesi'ne bağlandı)
¹⁴2009'dan bu yana Saint Helena, Ascension ve Tristan da Cunha bölgesinin bir parçası olan Ascension Adası (1922-) ve Tristan da Cunha (1938-) daha öncesinde Saint Helena bölgesine bağlı birer sömürgeydiler.

Yemen konuları

Yemen tarihi
(Zaman çizelgesi)

Antik dönem	Saba Krallığı Evsan Krallığı Maîn Krallığı Himyar Krallığı Kataban Aksum Krallığı Sasani Yemeni
İslamî dönem	Dört Halife devri Emevî dönemi Abbâsîler dönemi Suleyhiler Eyyûbîler dönemi Resûlîler
Modern Dönem	Osmanlı Yemeni Yemen Eyaleti Yemen Vilayeti Kasîmi Devleti Lahic Sultanlığı Kuzey Yemen Krallık Cumhuriyet İngiliz Hamiliği Aden Protektorası Aden Kolonisi Güney Arabistan Protektorası Emirlik Federasyonu Güney Federasyonu Güney Yemen 1967-1990 1994 Suudi-Yemen Savaşı El-Veziri Darbesi Kuzey Yemen İç Savaşı Yemen Savaşları 1972 1979 Güney Yemen İç Savaşı Birleşme 94 İç Savaşı Husi İsyanı Darbe Sonrası Yemen Krizi Devrim Yemen İç Savaşı Müdahale Abluka Kıtlık Taiz Operasyonu

Politika ve yönetim

Cumhurbaşkanı
- Liste
Cumhurbaşkanı yardımcısı
Başbakan
Kabine
Bakanlıklar
Dış ilişkiler
İnsan hakları
- LGBT
Yemen Parlamentosu
- Şura Konseyi
- Vekiller Meclisi
Seçimler

Yargı teşkilatı	Anayasa Kolluk kuvvetleri
Siyaset	Üniter geçici hükûmet Arap milliyetçiliği Pan-Arabizm Antisiyonizm Arap Birliği Siyasi Partiler
Ordu	Cumhuriyet Muhafızları Kara Kuvvetleri Hava Kuvvetleri Deniz Kuvvetleri Sahil Güvenlik

Coğrafya

Yerler	Arabistan Rubülhali Tihâme Saravat Dağları Kızıldeniz Babülmendep Boğazı Aden Körfezi

Ekonomi

Toplum

Kültür	Resmi tatiller Basın Gazete Radyo Sağlık Sanat Müzik Tiyatro Sinema Edebiyat Yemen mimarisi Müzeler Mutfak Spor Futbol Eğitim Üniversiteler Liste Din İslam Hristiyanlık Yahudilik Hinduizm Dinsizlik
Demografi	Yemenliler Arap Afro-Arap Aşiretler Ahdam Türk Somalili Temani Diaspora

Semboller

Vikiproje
Kategori