Yusuf Hikmet Bayur

Hikmet Bayur
Hikmet Bayur
Türkiye Millî Eğitim Bakanı
	Görev süresi; 27 Ekim 1933 - 8 Temmuz 1934
Başkan	Mustafa Kemal Atatürk
Başbakan	İsmet İnönü
Yerine geldiği	Refik Saydam
Yerine gelen	Zeynel Abidin Özmen
Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri
	Görev süresi; 27 Mart 1932 - 21 Ekim 1933
Başkan	Mustafa Kemal Atatürk
Yerine geldiği	Tevfik Bıyıklıoğlu
Yerine gelen	Ruşen Eşref Ünaydın
	Görev süresi; 20 Kasım 1927 - 4 Kasım 1928
Başkan	Mustafa Kemal Atatürk
Yerine geldiği	Tevfik Bıyıklıoğlu
Yerine gelen	Tevfik Bıyıklıoğlu
Türkiye'nin Afganistan Büyükelçisi
	Görev süresi; 1928-1931
Yerine geldiği	Ömer Fahreddin Türkkan
Yerine gelen	Memduh Şevket Esendal
Türkiye'nin Yugoslavya Büyükelçisi
	Görev süresi; 1925-1927
Yerine gelen	İnayetullah Cemal Özkaya
Kişisel bilgiler
Doğum	Yusuf Hikmet; 1891; İstanbul
Ölüm	6 Mart 1980 (89 yaşında); İstanbul
Partisi	Cumhuriyet Halk Partisi, Millet Partisi
İlişkiler	Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa (dedesi)
Bitirdiği okul	Galatasaray Lisesi, Sorbonne Üniversitesi
Mesleği	Bürokrat, Diplomat, Siyasetçi

Yusuf Hikmet Bayur^[1] (1891, İstanbul - 6 Mart 1980, İstanbul), Türk siyasetçi ve tarihçi. Türk devrim tarihi konusundaki çalışmalarıyla tanınmıştır. 1933–1934 yılları arasında İsmet İnönü tarafından kurulan hükûmette Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanı olarak yer almıştır. Bu görevinden önce 1932–1933 ve 1927–1928 yılları arasında Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği görevini sürdürmüştür. 1925–1927 yılları arasında Yugoslavya, 1928–1931 yılları arasında ise Afganistan Büyükelçisi olmuştur.

1935, 1939 ve 1943 Türkiye genel seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) listesinden Manisa milletvekili olarak meclise girmiştir. 1946'da CHP'den ayrılmıştır ve siyasi yaşamını CHP'nin muhalifi olarak sürdürmüştür. Millet Partisi'nin kurucu üyeleri arasında yer almıştır. 1952 yılında bu partiden ayrılmıştır ve Demokrat Parti'ye katılarak 1954 ve 1957 seçimlerinde Demokrat Parti'den (DP) bağımsız Manisa milletvekili olarak meclise girmiştir. 1960 Darbesi'nden sonra 4 yıl 2 ay hapis cezasına hüküm giymiştir fakat 1963 affıyla özgürlüğüne kavuşmuştur. 6 Mart 1980 tarihinde İstanbul'da ölmüştür.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Son Osmanlı sadrazamlarından Kıbrıslı Kâmil Paşa'nın oğlu Haşmet Bey'in oğludur.^[2]^[3] Mekteb-i Sultani'yi (Galatasaray Lisesi) bitirdi. Yükseköğrenimini Fransa'da, Paris Üniversitesi Fen Fakültesi'nde tamamlayarak Türkiye'ye döndü ve bir süre Mekteb-i Sultani'de öğretmenlik yaptı (1914-20). Türk Kurtuluş Savaşı'nın başlarında Anadolu'ya geçerek Salihli cephesinde Kuvâ-yi Milliye'ye katıldı.

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) açılmasından sonra, 1 Ekim 1920'de Dışişleri Bakanlığı siyasi işler genel müdürü oldu (1920-22). Londra ve Lozan konferanslarında Türk kuruluna danışmanlık etti. 1923'te Londra büyükelçiliği danışmanlığına, 1925'te siyasal temsilci olarak Belgrad ortaelçiliğine atandı. 1927'de Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliği, 1928'de Kabil büyükelçiliği, 1932'de ikinci kez Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliğine getirildi.

1933 ara seçimlerinde Manisa milletvekili seçildi ve Ekim 1933-Temmuz 1934 arasında Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı görevini üstlendi. 1933 Üniversite Reformu'yla bütün üniversite ve yüksekokullara zorunlu ders olarak konulan Türk inkılap tarihini okutmakla görevlendirildi. Daha sonra Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde Hint tarihi ordinaryüs profesörü oldu.^[4] 1942'de emekli oldu.

1935, 1939 ve 1943 genel seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) listesinden Manisa milletvekili seçildi. 1946'da CHP'den ayrıldı. Siyasi yaşamını CHP'nin muhalifi olarak sürdürürken, Mareşal Fevzi Çakmak ile birlikte Millet Partisi'nin (MP) kurucu üyeleri arasında yer aldı (Temmuz 1948). MP'nin iki yıl genel başkanlığını (1948-50) yaptı, bu partinin yayın organı olan Kudret gazetesinin de başyazarlığını yaptı. 1952'de partiden ayrıldı. 1954 ve 1957 seçimlerinde Demokrat Parti'den (DP) bağımsız Manisa milletvekili seçildi. 27 Mayıs Darbesi'nden (1960) sonra DP'lilerle Yassıada'da yargılanıp dört yıl iki ay hapis cezasına hüküm giydi. 1963 affıyla özgürlüğüne kavuştuktan sonra siyasal yaşamdan çekilerek yalnız tarih alanındaki çalışmalarına bağlandı.

6 Mart 1980 tarihinde İstanbul'da öldü.

Yapıtları[değiştir | kaynağı değiştir]

Başlıca yapıtları aşağıdaki gibidir:

Türkiye Devleti'nin Dış Siyasası (1934)
Türk İnkılabı Tarihi (1940-67, 10 kitap, 3 cilt)
Hindistan Tarihi (1946-50, 3 cilt)
Atatürk, Hayatı ve Eseri (1963)
XX. Yüzyılda Türklüğün Tarih ve Acun Siyasası Üzerindeki Etkileri (1974)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b "TBMM Albümü 2. Cilt (1950-1980)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 12 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Aralık 2021.
^ Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi
^ "Yusuf Hikmet Bayur (1891-1980)". Atatürk ansiklopedisi. ataturkansiklopedisi.gov.tr. 30 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2021.
^ Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kolektif yazarlar (1985). Ord. Prof. Yusuf Hikmet Bayur’a Armağan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Ada, Turhan; Çeçen, Seyithan (Mayıs-Haziran 2019). "Çok Partili Siyasal Hayata Geçişte Yusuf Hikmet Bayur'un Önemi". Türk Dünyası Araştırmaları. 122 (240).

Siyasi görevi
Önce gelen: Refik Saydam	Türkiye Millî Eğitim Bakanı 27 Ekim 1933 - 8 Temmuz 1934	Sonra gelen: Zeynel Abidin Özmen
Hükûmet görevi
Önce gelen: Tevfik Bıyıklıoğlu	Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri 27 Mart 1932 - 21 Ekim 1933	Sonra gelen: Ruşen Eşref Ünaydın
Önce gelen: Tevfik Bıyıklıoğlu	Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri 20 Kasım 1927 - 4 Kasım 1928	Sonra gelen: Tevfik Bıyıklıoğlu
Diplomatik görevi
Önce gelen: Ömer Fahreddin Türkkan	Türkiye'nin Afganistan Büyükelçisi 1928-1931	Sonra gelen: Memduh Şevket Esendal
Önce gelen: Yeni makam	Türkiye'nin Yugoslavya Büyükelçisi 1926-1928	Sonra gelen: İnayetullah Cemal Özkaya

[Cilt2-1] "TBMM Albümü 2. Cilt (1950-1980)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 12 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Aralık 2021.

[2] Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi

[3] "Yusuf Hikmet Bayur (1891-1980)". Atatürk ansiklopedisi. ataturkansiklopedisi.gov.tr. 30 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2021.

[4] Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanları (liste)
Maarif vekilleri (1920-1923)	Rıza Nur Hamdullah Suphi Tanrıöver Mehmet Vehbi Bolak İsmail Safa Özler
Millî eğitim bakanları (1923-1983)	İsmail Safa Özler Vasıf Çınar Şükrü Saracoğlu Hamdullah Suphi Tanrıöver Mustafa Necati İsmet İnönü Recep Peker (vekil) Cemal Hüsnü Taray Refik Saydam (vekil) Esat Sagay Reşit Galip Refik Saydam (vekil) Yusuf Hikmet Bayur Zeynel Abidin Özmen Saffet Arıkan Hasan li Yücel Reşat Şemsettin Sirer Tahsin Banguoğlu Avni Başman Nuri Özsan (vekil) Ahmet Tevfik İleri Rıfkı Salim Burçak Celal Yardımcı Ahmet Özel Ahmet Tevfik İleri (vekil) tıf Benderlioğlu Fehmi Yavuz Bedrettin Tuncel Turhan Feyzioğlu Ahmet Tahtakılıç Mehmet Hilmi İncesulu Şevket Raşit Hatipoğlu İbrahim Öktem Cihat Bilgehan Orhan Dengiz Mehmet İlhami Ertem Orhan Oğuz Şinasi Orel İsmail Arar Sabahattin Özbek Mustafa Üstündağ Safa Reisoğlu Ali Naili Erdem Nahit Menteşe Mustafa Necdet Uğur Orhan Cemal Fersoy Hasan Sağlam
Millî eğitim, gençlik ve spor bakanları (1983-1989)	Vehbi Dinçerler Metin Emiroğlu Hasan Celal Güzel
Millî eğitim bakanları (1989-günümüz)	Avni Akyol Köksal Toptan Nevzat Ayaz Turhan Tayan Mehmet Sağlam Hikmet Uluğbay Metin Bostancıoğlu Necdet Tekin Erkan Mumcu Hüseyin Çelik Nimet Çubukçu Ömer Dinçer Nabi Avcı İsmet Yılmaz Ziya Selçuk Mahmut Özer Yusuf Tekin

g t d 7. Türkiye Hükûmeti
6. İnönü Hükûmeti (4 Mayıs 1931 - 1 Mart 1935)
Başvekil	İsmet İnönü
Adliye Vekili	Şükrü Saracoğlu
Müdafaa-i Millîye (Millî Savunma) Vekili	Zekai Apaydın
Dahiliye (İçişleri) Vekili	Şükrü Kaya
Hariciye (Dışişleri) Vekili	Tevfik Rüştü Aras
İktisat (Ekonomi) Vekili	Mustafa Şeref Özkan → Celâl Bayar
Maliye Vekili	Fuat Ağralı → Mustafa Abdülhalik Renda
Maarif (Eğitim) Vekili	Esat Sagay → Refik Saydam (v.) → Reşit Galip → Zeynel Abidin Özmen → Yusuf Hikmet Bayur
Nafia (Bayındırlık) Vekili	Ali Çetinkaya → Hilmi Uran → Fuat Ağralı
Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sağlık ve Sosyal Yardım) Vekili	Refik Saydam

Yusuf Hikmet Bayur nedir?, Yusuf Hikmet Bayur anlamı nedir?, Yusuf Hikmet Bayur ne demektir?