Hasan li Yücel

Hasan li Yücel
Hasan li Yücel
Türkiye Millî Eğitim Bakanı
	Görev süresi; 28 Aralık 1938 - 5 Ağustos 1946
Başbakan	Celâl Bayar; Refik Saydam; Şükrü Saracoğlu
Yerine geldiği	Saffet Arıkan
Yerine gelen	Reşat Şemsettin Sirer
Türkiye Büyük Millet Meclisi; 5., 6., 7. ve 8. dönem milletvekili
Seçim bölgesi	1935 – İzmir; 1939 – İzmir; 1943 – İzmir; 1946 – İzmir
Kişisel bilgiler
Doğum	17 Aralık 1897; İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	26 Şubat 1961 (63 yaşında); İstanbul, Türkiye Cumhuriyeti
Defin yeri	Cebeci Asri Mezarlığı, Ankara
Partisi	Cumhuriyet Halk Partisi
Çocuk(lar)	Can Yücel, Canan Yücel Eronat
Bitirdiği okul	Edebiyat Fakültesi, İstanbul
Mesleği	Öğretmen, Siyasetçi, Şair, Çevirmen

Hasan li Yücel (17 Aralık 1897, İstanbul - 26 Şubat 1961, İstanbul), Türk felsefe öğretmeni, eski millî eğitim bakanı, Köy Enstitüleri'nin kurucusudur.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Hasan li Yücel, 17 Aralık 1897'de İstanbul'da doğdu. Baba tarafından Posta Nazırı Göreleli Hasan Ali Efendi'nin, anne tarafından ise Japon sularında batan Ertuğrul Fırkateyni süvarisi deniz albay Ali Bey'in torunudur. Babası Ali Rıza Bey, annesi Neyyire Hanım'dır.^[1] Eğitim yaşamını sırasıyla Mekteb-i Osmânî, Vefâ İdâdîsi, Cağaloğlu Darülmuallimîn-i Aliyye (yüksek öğretmen okulu) okullarında sürdürdü. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nü bitirdi ve 19 Aralık 1922'de öğretmenliğe başladı. 12 Temmuz 1932 tarihinde Türk Dili Tetkik Cemiyeti'nin kurulmasıyla Hasan li Yücel etimoloji kolu başkanlığına getirildi. 1935 yılında Cumhuriyet Halk Partisi'nden İzmir milletvekili olarak meclise girdi ve art arda dört dönem milletvekilliği yaptı.^[2]^[3]

Oğlu şâir Can Yücel, babası için "Hayatta ben en çok babamı sevdim" başlıklı bir şiir yazmıştır.

Bakanlık dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

28 Aralık 1938'de Hasan li Yücel, 2'nci Celal Bayar hükûmetinde Millî Eğitim Bakanlığı'na getirildi. Üniversite reformu (Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi'nin kurulması, Yüksek Mühendis Okulu'nun İTÜ'ye dönüştürülmesi ve Ankara Tıp Fakültesi'nin kurulması), Köy Enstitüleri'nin kurulması,^[4] dünya klasiklerinin Türkçeye çevrilmesi^[5]^[6] ve ilk resmî ve telifli Türkçe ansiklopedi olan İnönü Ansiklopedisi'nin ön çalışmaları, hep onun bakanlığı döneminde gerçekleşmiştir. 1942 yılında kendisine bir suikast girişiminde bulunulmuştur.^{[kaynak belirtilmeli]}

20 Mayıs 1940'ta Devlet Konservatuvarı'nın kurulması, Türkiye'nin UNESCO'ya girişi onun çabaları sonucunda olmuştur. Dört yıllık çabaları sonucunda 25 Haziran 1946'da Üniversiteler Yasası çıkartılmıştır. "Bu yasayla, yükseköğretim kurumlarının bakanlıkla olan "sıkı bağı" önemli ölçüde gevşetilip mevcut kuruluşlar yapısal bir bütünlüğe kavuşturularak üniversiteye organik bir karakter kazandırılmıştır. Bu yasanın getirdiği bir başka sonuç ise "dışarıdan gerilim" yerine "içeriden denetim"in getirilmiş olmasıdır. Ankara Üniversitesi de bu yasanın sonucu olarak kurulmuştur."^[7]

Son yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

5 Ağustos 1946'da 7 yıl 5 ay sürdürdüğü bakanlık görevinden istifa ettikten sonra gazetecilik görevine geri döner; Ulus'ta yazılar yayınlar, 21 Kasım 1950'de, söz konusu gazeteyle ilişkisi bozulunca, Cumhuriyet Halk Partisi’nden de ayrılır, politik hayatını noktalar.

1950-1960 arası yıllarda Cumhuriyet gazetesinde "Köşemden" başlığı altında yazılar yazar, yurtdışı gezilere çıkar; Kıbrıs ve İngiltere gezilerinden sonra izlenimlerini, düşüncelerini Kıbrıs Mektupları ve İngiltere Mektupları adıyla yayınlar. Bir süre İş Bankası Yayın İşlerini yönetir, 1960'ta bu görevini bırakır.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Hasan Ali Yücel; 26 Şubat 1961 sabahı, İstanbul'da misafir olarak kaldığı Prof.Dr. Tevfik Sağlam'ın evinde enfarktüs'ten vefat eder. Cenazesi, 3 Temmuz 1943'te açılışını yaptığı İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Îç Hastalıkları Kliniği'nden alınarak Ankara'ya getirilir. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’nde katafalka konulur ve 2 Mart'ta büyük bir törenle Cebeci Asri Mezarlığı'nda toprağa verilir.

Ölümünden sonra[değiştir | kaynağı değiştir]

Giresun'un Görele ilçesinde adına "Hasan li Yücel Kültür Merkezi" kurulmuştur. İstanbul Üniversitesi'nin eğitim fakültesi de "Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi" adıyla kurulmuştur.^[8]

Bazı eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

1929: Sûrî ve Tatbikî Mantık
1932: Goethe: Bir Dehanın Romanı
1936: Fransa'da Kültür İşleri
1938: Türkiye'de Ortaöğretim
1947: Davam
1950: Hasan li Yücel'in Açtığı Davalar ve Neticeleri
1952: Mantık Dersleri
1956: İyi Vatandaş İyi İnsan
1957: Edebiyat Tarihimizden
1958: İngiltere Mektupları
1960: Hürriyet Gene Hürriyet cilt 1
1961: Allah Bir
1964: Hürriyet Gene Hürriyet cilt 2
1970: Atatürk(Salih Omurtak ile)
1974: Kültür Üzerine Düşünceler
1990: Geçtiğim Günlerden
1998: Hürriyet Gene Hürriyet cilt 3
1998: Pazartesi Konuşmaları
1998: Dinle Benden

Hakkında yazılan kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

1998: Mustafa Çıkar, Hasan li Yücel ve Türk Kültür Reformu, Ankara, İş Bankası Kültür Yayınları
2000: Şinasi Sönmez, Eğitimde ve Siyasette Hasan li Yücel, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları
2001: Celâl Şengör, Hasan-li Yücel ve Türk Aydınlanması
2007: Alev Coşkun, Hasan li Yücel-Aydınlanma Devrimcisi, Ankara, Cumhuriyet Kitapları
2009: Mehmet Başaran, Öğretmenim Hasan li Yücel, Ankara, İş Bankası Kültür Yayınları
2021: Tanıl Bora, Hasan li Yücel, İstanbul, İletişim Yayınları

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 30 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2016.
^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2013.
^ "MEB". 20 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2008.
^ "Sabah Gazetesi". 18 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2009.
^ 1946 sonuna kadar 496 yapıt çevrildi
^ "Şark İslam Klasikleri" serisi olarak birçok tasavvuf eserinin Türkçeleştirilmesi.
^ "Millî Eğitim Bakanlığı". 20 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2008.
^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2015.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

MEB'deki Hasan li Yücel'in yaşamöyküsü 20 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Hasan li Yücel Hatıra Parası 18 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Bir Kültür Adamı Olarak Hasan Ali Yücel, Doç. Dr. Azmi Bilgin^{[ölü/kırık bağlantı]}

Siyasi görevi
Önce gelen: Saffet Arıkan	Türkiye Millî Eğitim Bakanı 28 Aralık 1938 - 5 Ağustos 1946	Sonra gelen: Reşat Şemsettin Sirer

[1] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 30 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2016.

[2] "Arşivlenmiş kopya". 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2013.

[3] "MEB". 20 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2008.

[4] "Sabah Gazetesi". 18 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2009.

[5] 1946 sonuna kadar 496 yapıt çevrildi

[6] "Şark İslam Klasikleri" serisi olarak birçok tasavvuf eserinin Türkçeleştirilmesi.

[7] "Millî Eğitim Bakanlığı". 20 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2008.

[8] "Arşivlenmiş kopya". 17 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

g t d Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanları (liste)
Maarif vekilleri (1920-1923)	Rıza Nur Hamdullah Suphi Tanrıöver Mehmet Vehbi Bolak İsmail Safa Özler
Millî eğitim bakanları (1923-1983)	İsmail Safa Özler Vasıf Çınar Şükrü Saracoğlu Hamdullah Suphi Tanrıöver Mustafa Necati İsmet İnönü Recep Peker (vekil) Cemal Hüsnü Taray Refik Saydam (vekil) Esat Sagay Reşit Galip Refik Saydam (vekil) Yusuf Hikmet Bayur Zeynel Abidin Özmen Saffet Arıkan Hasan li Yücel Reşat Şemsettin Sirer Tahsin Banguoğlu Avni Başman Nuri Özsan (vekil) Ahmet Tevfik İleri Rıfkı Salim Burçak Celal Yardımcı Ahmet Özel Ahmet Tevfik İleri (vekil) tıf Benderlioğlu Fehmi Yavuz Bedrettin Tuncel Turhan Feyzioğlu Ahmet Tahtakılıç Mehmet Hilmi İncesulu Şevket Raşit Hatipoğlu İbrahim Öktem Cihat Bilgehan Orhan Dengiz Mehmet İlhami Ertem Orhan Oğuz Şinasi Orel İsmail Arar Sabahattin Özbek Mustafa Üstündağ Safa Reisoğlu Ali Naili Erdem Nahit Menteşe Mustafa Necdet Uğur Orhan Cemal Fersoy Hasan Sağlam
Millî eğitim, gençlik ve spor bakanları (1983-1989)	Vehbi Dinçerler Metin Emiroğlu Hasan Celal Güzel
Millî eğitim bakanları (1989-günümüz)	Avni Akyol Köksal Toptan Nevzat Ayaz Turhan Tayan Mehmet Sağlam Hikmet Uluğbay Metin Bostancıoğlu Necdet Tekin Erkan Mumcu Hüseyin Çelik Nimet Çubukçu Ömer Dinçer Nabi Avcı İsmet Yılmaz Ziya Selçuk Mahmut Özer Yusuf Tekin

g t d 10. Türkiye Hükûmeti
2. Bayar Hükûmeti (11 Kasım 1938 - 25 Ocak 1939)
Başvekil	Celâl Bayar
Adliye Vekili	Hilmi Uran → Tevfik Fikret Sılay
Müdafaa-i Millîye (Millî Savunma) Vekili	Kâzım Özalp → Naci Tınaz
Dahiliye (İçişleri) Vekili	Refik Saydam
Hariciye (Dışişleri) Vekili	Şükrü Saracoğlu
İktisat (Ekonomi) Vekili	Hüseyin Hüsnü Çakır → Şakir Kesebir
Maliye Vekili	Fuat Ağralı
Maarif (Eğitim) Vekili	Saffet Arıkan → Hasan li Yücel
Nafia (Bayındırlık) Vekili	Ali Çetinkaya
Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sağlık ve Sosyal Yardım) Vekili	Ahmet Hulusi Alataş
Ziraat (Tarım) Vekili	Faik Kurdoğlu
Gümrük ve İnhisarlar Vekili	Ali Rana Tarhan

g t d 11. Türkiye Hükûmeti
1. Saydam Hükûmeti (25 Ocak 1939 - 3 Nisan 1939)
Başvekil	Refik Saydam
Adliye Vekili	Tevfik Fikret Sılay
Müdafaa-i Millîye (Millî Savunma) Vekili	Naci Tınaz
Dahiliye (İçişleri) Vekili	Faik Öztrak
Hariciye (Dışişleri) Vekili	Şükrü Saracoğlu
İktisat (Ekonomi) Vekili	Hüseyin Hüsnü Çakır
Maliye Vekili	Fuat Ağralı
Maarif (Eğitim) Vekili	Hasan li Yücel
Nafia (Bayındırlık) Vekili	Ali Çetinkaya
Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sağlık ve Sosyal Yardım) Vekili	Ahmet Hulusi Alataş
Ziraat (Tarım) Vekili	Reşat Muhlis Erkmen
Gümrük ve İnhisarlar Vekili	Ali Rana Tarhan

g t d 12. Türkiye Hükûmeti
2. Saydam Hükûmeti (3 Nisan 1939 - 9 Temmuz 1942)
Başvekil	Refik Saydam → Ahmet Fikri Tüzer (v.)
Adliye Vekili	Tevfik Fikret Sılay → Ali Fethi Okyar → Hasan Safyettin Menemencioğlu
Müdafaa-i Millîye (Millî Savunma) Vekili	Saffet Arıkan → Naci Tınaz → Ali Rıza Artunkal
Dahiliye (İçişleri) Vekili	Faik Öztrak → Ahmet Fikri Tüzer
Hariciye (Dışişleri) Vekili	Şükrü Saracoğlu
İktisat (Ekonomi) Vekili	Hüseyin Hüsnü Çakır → Sırrı Day
Maliye Vekili	Fuat Ağralı
Maarif (Eğitim) Vekili	Hasan li Yücel
Nafia (Bayındırlık) Vekili	Ali Fuat Cebesoy
Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sağlık ve Sosyal Yardım) Vekili	Ahmet Hulusi Alataş
Ziraat (Tarım) Vekili	Reşat Muhlis Erkmen
Ticaret Vekili	Nazmi Topçuoğlu → Cezmi Erçin → Mümtaz Ökmen
Gümrük ve İnhisarlar Vekili	Raif Karadeniz → Ali Rana Tarhan
Muhabere ve Münakalat (Haberleşme ve Ulaştırma) Vekili	Ali Çetinkaya → Cevdet Kerim İncedayı → Mehmet Fahri Engin

g t d 13. Türkiye Hükûmeti
1. Saracoğlu Hükûmeti (9 Temmuz 1942 - 9 Mart 1943)
Başvekil	Şükrü Saracoğlu
Adliye Vekili	Hasan Safyettin Menemencioğlu
Müdafaa-i Millîye (Millî Savunma) Vekili	Ali Rıza Artunkal
Dahiliye (İçişleri) Vekili	Recep Peker → Ahmet Fikri Tüzer
Hariciye (Dışişleri) Vekili	Şükrü Saracoğlu
İktisat (Ekonomi) Vekili	Sırrı Day
Maliye Vekili	Fuat Ağralı
Maarif (Eğitim) Vekili	Hasan li Yücel
Nafia (Bayındırlık) Vekili	Ali Fuat Cebesoy
Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sağlık ve Sosyal Yardım) Vekili	Ahmet Hulusi Alataş
Ziraat (Tarım) Vekili	Şevket Raşit Hatipoğlu
Ticaret Vekili	Behçet Uz
Gümrük ve İnhisarlar Vekili	Raif Karadeniz
Muhabere ve Münakalat (Haberleşme ve Ulaştırma) Vekili	Mehmet Fahri Engin

Hasan Âli Yücel nedir?, Hasan Âli Yücel anlamı nedir?, Hasan Âli Yücel ne demektir?