Ahmet Tevfik İleri

Ahmet Tevfik İleri
Ahmet Tevfik İleri
Türkiye Bayındırlık Bakanı
	Görev süresi; 19 Ocak 1958 - 27 Mayıs 1960
Başbakan	Adnan Menderes
Yerine geldiği	İbrahim Ethem Menderes
Yerine gelen	Daniş Koper
7. Türkiye Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı
	Görev süresi; 25 Kasım 1957 - 19 Ocak 1958
Başbakan	Adnan Menderes
Yerine geldiği	Mehmet Fuad Köprülü
Yerine gelen	Medeni Berk
Türkiye Millî Eğitim Bakanı
	Görev süresi; 13 Nisan 1957 - 25 Kasım 1957
Başbakan	Adnan Menderes
Yerine geldiği	Ahmet Özel
Yerine gelen	Hüseyin Celal Yardımcı
	Görev süresi; 11 Ağustos 1950 - 5 Nisan 1953
Başbakan	Adnan Menderes
Yerine geldiği	Nuri Özsan
Yerine gelen	Rıfkı Salim Burçak
Türkiye Ulaştırma Bakanı
	Görev süresi; 22 Mayıs 1950 - 11 Ağustos 1950
Başbakan	Adnan Menderes
Yerine geldiği	Kemal Satır
Yerine gelen	Seyfi Kurtbek
Türkiye Büyük Millet Meclisi; 9., 10. ve 11. dönem milletvekili
Seçim bölgesi	1950 – Samsun; 1954 – Samsun; 1957 – Samsun
Kişisel bilgiler
Doğum	1911; Hemşin, Rize
Ölüm	31 Aralık 1961 (50 yaşında); Ankara
Partisi	Demokrat Parti
Bitirdiği okul	İstanbul Teknik Üniversitesi
Mesleği	Mühendis
Dini	İslam

Ahmet Tevfik İleri (1911, Hemşin, Rize - 31 Aralık 1961), Türk siyasetçi.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Babası Hafız Celal Efendi, annesi Fatma Hanım'dır. "İmamoğulları" adıyla bilinen bir aileye mensuptur. Ailesi, doğumdan birkaç yıl sonra İstanbul'a göçmüştü. İlk ve orta öğrenimini İstanbul'da Gelenbevi Ortaokulu'nda yaptıktan sonra 1933 yılında İTÜ Yüksek Mühendislik Okulu'nu bitirdi. Aynı yıl Vasfiye Hanım ile evlendi. Çiftin Cahide, Cahit, Ayşe adlarında üç çocukları oldu.

Öğrenciliğinin son yılında Millî Türk Talebe Birliği başkanlığını yaptı. Tevfik İleri, öğrencilik yıllarından itibaren hareketli bir hayat sürmüştü; öğrenciliğinde Bulgar gençleri tarafından Razgrad Türk mezarlığının tahribinin protestosu, Türkçenin daha yaygın bir şekilde kullanılması, yerli malına gerekli önemin verilmesi gibi amaçlarla miting ve gösterilerin yapılmasına öncülük etti. İstiklâl Marşı çalınırken ayağa kalkılması, 18 Mart günleri Çanakkale Şehitleri'nin anılması gibi gelenekler onun bu dönemdeki öncülüğünde başladı.

Mezuniyetten sonra 1933-1937 yılları arasında Erzurum'da karayolları mühendisliği, 1937- 1942 yıllarında Çanakkale'de, 1942- 1950 yılları arasında Samsun'da bayındırlık müdürlüğü yaptı. Samsun Karayolları 7. Bölge'nin ilk müdürüdür. 1950 seçimlerinde Demokrat Parti milletvekili olarak TBMM'ye girdi.

IX., X., XI. Dönem Samsun Milletvekilliği yapan İleri, meclise girişinin hemen ardından bakan olmuş ve uzun süre bakanlık yapmıştır. Ulaştırma (1950'de çok kısa bir süre), Millî Eğitim (1950-1953 ve 1957), Devlet Bakanlığı ve Başbakan Yardımcılığı (1957-1958) ve Bayındırlık Bakanlığı (1958-1960) görevlerinde bulunmuştur; 1953-1955 yılları arasında TBMM başkanvekilliği yapmıştır.

Bakanlıkları döneminde gerçekleştirdiği icraatların bazıları şunlardır: Din derslerini ilkokul programlarına soktu; din derslerinin okutulup okutulmama kararını velilerin seçimine bıraktı; 1930 yılında kapatılan İmam Hatip Liseleri'nin yirmi yıl sonra yeniden açılmasına öncülük etti. İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü'nü kurdu. Köy Enstitüleri'ni yeniden düzenleyerek öğretmen okullarıyla birleştirdi. Atatürk ve Orta Doğu Teknik üniversitelerinin açılışını gerçekleştirdi. İlk Boğaz Köprüsü projesi onun zamanında ihale seviyesine kadar geldi, ancak 60 ihtilali nedeniyle proje 10 yıl sonra gerçekleşebildi.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

27 Mayıs 1960 darbesinin ardından Yassıada mahkemelerinde idama mahkûm edilmiş, cezası ömür boyu hapse çevrilmiştir. Yargılamanın ardından Kayseri bölge cezaevine yollanan İleri, hastalanması üzerine Ankara Hastanesine kaldırıldı ve 31 Aralık 1961 günü öldü.

Anısına isminin verildiği birçok okul ve cadde bulunmaktadır.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Yavuz Donat'ın bir yazısı
Tevfik İleri Hakkında Röportaj 6 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Siyasi görevi
Önce gelen: İbrahim Ethem Menderes	Türkiye Bayındırlık Bakanı 19 Ocak 1958 - 27 Mayıs 1960	Sonra gelen: Daniş Koper
Önce gelen: Mehmet Fuad Köprülü	Türkiye Başbakan Yardımcısı 25 Kasım 1957 - 19 Ocak 1958	Sonra gelen: Medeni Berk
Önce gelen: Hüseyin Celal Yardımcı	Türkiye Millî Eğitim Bakanı (vekil) 22 Mayıs 1959 - 8 Aralık 1959	Sonra gelen: Mehmet Atıf Benderlioğlu
Önce gelen: Ahmet Özel	Türkiye Millî Eğitim Bakanı 13 Nisan 1957 - 25 Kasım 1957	Sonra gelen: Hüseyin Celal Yardımcı
Önce gelen: Nuri Özsan	Türkiye Millî Eğitim Bakanı 11 Ağustos 1950 - 5 Nisan 1953	Sonra gelen: Rıfkı Salim Burçak
Önce gelen: Kemal Satır	Türkiye Ulaştırma Bakanı 22 Mayıs 1950 - 11 Ağustos 1950	Sonra gelen: Seyfi Kurtbek

g t d Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanları (liste)
TBMM Nafia Vekilleri (1920-1923)	İsmail Fazıl Paşa Ömer Lütfi Argeşo Rauf Orbay Pirinççizade Feyzi Bey
TC Nafia Vekilleri (1923-1928)	Ahmet Muhtar Cilli Süleyman Sırrı Aral Pirinççizade Feyzi Bey Süleyman Sırrı Aral Behiç Erkin
TC Bayındırlık Bakanları (1928-1987)	Recep Peker Zekai Apaydın Hilmi Uran Fuat Ağralı Ali Çetinkaya Ali Fuat Cebesoy Sırrı Day Cevdet Kerim İncedayı Kasım Gülek Nihat Erim Şevket Adalan Fahri Belen Kemal Zeytinoğlu Muammer Çavuşoğlu Etem Menderes Ahmet Tevfik İleri Daniş Koper Sıtkı Ulay Mukbil Gökdoğan Sıtkı Ulay Mehmet Emin Paksüt İlyas Seçkin Arif Hikmet Onat Orhan Alp İbrahim Etem Erdinç Orhan Alp Turgut Yaşar Gülez Cahit Karakaş Mukadder Öztekin Nurettin Ok Erol Çevikçe Vefa Tanır Fehim Adak Abdülkerim Zilan Mehmet Selahattin Kılıç Şerafettin Elçi Mehmet Selahattin Kılıç Tahsin Önalp Safa Giray
TC İmar ve İskân Bakanları (1958-1983)	Medeni Berk Hayrettin Erkmen Orhan Kubat Fehmi Yavuz Mehmet Rüştü Özal Muhiddin Güven Fahrettin Kerim Gökay Hayri Mumcuoğlu Celalettin Uzer Cafer Sadık Kutlay Recai İskenderoğlu Haldun Menteşeoğlu Hayrettin Nakipoğlu Selahattin Babüroğlu Serbülent Bingöl Turgut Toker Mehmet Nebil Oktay Ali Topuz Selahattin Babüroğlu Nurettin Ok Erol Tuncer Recai Kutan Ahmet Karaaslan Mehmet Yüceler Turgut Toker Şerif Tüten Ahmet Samsunlu
TC Bayındırlık ve İskân Bakanları (1987-2011)	Safa Giray Cengiz Altınkaya Hüsamettin Örüç Onur Kumbaracıbaşı Mustafa Yılmaz Halil Çulhaoğlu Erman Şahin Halil Çulhaoğlu Tunç Bilget Adnan Keskin Mehmet Keçeciler Cevat Ayhan Yaşar Topçu Ali Ilıksoy Koray Aydın Abdülkadir Akcan Zeki Ergezen Faruk Nafız Özak Mustafa Demir
TC Çevre Bakanları (1991-2003)	Ali Talip Özdemir Doğancan Akyürek Rıza Akçalı Hamdi Üçpınarlar Işılay Saygın Mustafa Rüştü Taşar Ziyaettin Tokar İmren Aykut Fevzi Aytekin İmdat Sütlüoğlu Kürşad Tüzmen
TC Çevre ve Orman Bakanları (2003-2011)	Osman Pepe Veysel Eroğlu
TC Çevre ve Şehircilik bakanları (2011-2021)	Erdoğan Bayraktar İdris Güllüce Fatma Güldemet Sarı Mehmet Özhaseki Murat Kurum
TC Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği bakanları (2021-günümüz)	Murat Kurum Mehmet Özhaseki

g t d Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma ve Altyapı Bakanları (liste)
Haberleşme ve Ulaştırma Bakanları (1939-1942)	Ali Çetinkaya Cevdet Kerim İncedayı Fahri Engin
Ulaştırma Bakanları (1942-2011)	Fahri Engin Ali Fuat Cebesoy Şükrü Koçak Kasım Gülek Kemal Satır Ahmet Tevfik İleri Seyfi Kurtbek Yümnü Üresin Muammer Çavuşoğlu Arif Demirer Fevzi Uçaner Muzaffer Kurbanoğlu Şemi Ergin Sıtkı Ulay Mehmet Orhan Mersinli Mustafa Cahit Akyar Rıfat Öçten İhsan Şeref Dura Ferit Alpiskender Mahmut Vural Mithat San Kâzım Yurdakul Seyfi Öztürk Sadettin Bilgiç Mehmet İzmen Nahit Menteşe Mehmet Orhan Tuğrul Haluk Arık Selahattin Babüroğlu Cahit Karakaş Rıfkı Danışman Sabahattin Özbek Ferda Güley Sabahattin Özbek Nahit Menteşe İbrahim Aysoy Erol Çevikçe Yılmaz Ergenekon Güneş Öngüt Hüseyin Özalp Necmi Özgür Mustafa Aysan Veysel Atasoy İhsan Pekel Ekrem Pakdemirli Cengiz Tuncer İbrahim Özdemir Sabahattin Yalınpala Yaşar Topçu Mehmet Köstepen Ali Şevki Erek Oğuz Tezmen Ömer Barutçu Necdet Menzir Arif Ahmet Denizolgun Hasan Basri Aktan Enis Öksüz Oktay Vural Naci Kınacıoğlu Binali Yıldırım İsmet Yılmaz Binali Yıldırım Mehmet Habib Soluk Binali Yıldırım
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanları (2011-2018)	Binali Yıldırım Lütfi Elvan Feridun Bilgin Binali Yıldırım Ahmet Arslan
Ulaştırma ve Altyapı Bakanları (2018-günümüz)	Mehmet Cahit Turhan Adil Karaismailoğlu Abdulkadir Uraloğlu

g t d Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanları (liste)
Maarif vekilleri (1920-1923)	Rıza Nur Hamdullah Suphi Tanrıöver Mehmet Vehbi Bolak İsmail Safa Özler
Millî eğitim bakanları (1923-1983)	İsmail Safa Özler Vasıf Çınar Şükrü Saracoğlu Hamdullah Suphi Tanrıöver Mustafa Necati İsmet İnönü Recep Peker (vekil) Cemal Hüsnü Taray Refik Saydam (vekil) Esat Sagay Reşit Galip Refik Saydam (vekil) Yusuf Hikmet Bayur Zeynel Abidin Özmen Saffet Arıkan Hasan li Yücel Reşat Şemsettin Sirer Tahsin Banguoğlu Avni Başman Nuri Özsan (vekil) Ahmet Tevfik İleri Rıfkı Salim Burçak Celal Yardımcı Ahmet Özel Ahmet Tevfik İleri (vekil) tıf Benderlioğlu Fehmi Yavuz Bedrettin Tuncel Turhan Feyzioğlu Ahmet Tahtakılıç Mehmet Hilmi İncesulu Şevket Raşit Hatipoğlu İbrahim Öktem Cihat Bilgehan Orhan Dengiz Mehmet İlhami Ertem Orhan Oğuz Şinasi Orel İsmail Arar Sabahattin Özbek Mustafa Üstündağ Safa Reisoğlu Ali Naili Erdem Nahit Menteşe Mustafa Necdet Uğur Orhan Cemal Fersoy Hasan Sağlam
Millî eğitim, gençlik ve spor bakanları (1983-1989)	Vehbi Dinçerler Metin Emiroğlu Hasan Celal Güzel
Millî eğitim bakanları (1989-günümüz)	Avni Akyol Köksal Toptan Nevzat Ayaz Turhan Tayan Mehmet Sağlam Hikmet Uluğbay Metin Bostancıoğlu Necdet Tekin Erkan Mumcu Hüseyin Çelik Nimet Çubukçu Ömer Dinçer Nabi Avcı İsmet Yılmaz Ziya Selçuk Mahmut Özer Yusuf Tekin

g t d 19. Türkiye Hükûmeti
1. Menderes Hükûmeti (22 Mayıs 1950 - 9 Mart 1951)
Başbakan	Adnan Menderes
Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı	Samet Ağaoğlu
Devlet Bakanı	Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu
Gümrük ve Tekel Bakanı	Nuri Özsan
Adalet Bakanı	Halil İbrahim Özyörük
Millî Savunma Bakanı	Refik Şevket İnce
İçişleri Bakanı	Rüknettin Nasuhioğlu
Dışişleri Bakanı	Mehmet Fuad Köprülü
Ekonomi Bakanı	Zühtü Hilmi Velibeşe
Maliye Bakanı	Halil Ayan → Hasan Polatkan
Millî Eğitim Bakanı	Nuri Özsan → Hüseyin Avni Başman → Ahmet Tevfik İleri
Bayındırlık Bakanı	Fahri Belen → Samet Ağaoğlu → Kemal Zeytinoğlu → Hasan Polatkan
Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı	Ekrem Hayri Üstündağ → Nihat Reşat Belger
Ulaştırma Bakanı	Seyfi Kurtbek → Ahmet Tevfik İleri
Tarım Bakanı	Nihat İyriboz
Çalışma Bakanı	Zühtü Hilmi Velibeşe → Hasan Polatkan → Ahmet Hulusi Köymen
Ticaret Bakanı	Mehmet Muhlis Ete

g t d 20. Türkiye Hükûmeti
2. Menderes Hükûmeti (9 Mart 1951 - 17 Mayıs 1954)
Başbakan	Adnan Menderes
Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı	Fethi Çelikbaş → Samet Ağaoğlu
Devlet Bakanı	Hüseyin Celal Yardımcı · Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu · Refik Şevket İnce · Muammer Alakant
Gümrük ve Tekel Bakanı	Emin Kalafat → Rıfkı Salim Burçak → Sıtkı Yırcalı → Nuri Özsan
Adalet Bakanı	Osman Şevki Çiçekdağ → Rüknettin Nasuhioğlu
Millî Savunma Bakanı	Kenan Yılmaz → Ahmet Hulusi Köymen → Seyfi Kurtbek
İçişleri Bakanı	Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu → İbrahim Ethem Menderes → Halil İbrahim Özyörük → Adnan Menderes
Dışişleri Bakanı	Fuat Köprülü
Ekonomi ve Ticaret Bakanı	Muhlis Ete → Hayrettin Erkmen → Fethi Çelikbaş → Ali Enver Güreli
Maliye Bakanı	Hasan Polatkan
Millî Eğitim Bakanı	Ahmet Tevfik İleri → Rıfkı Salim Burçak
Bayındırlık Bakanı	Kemal Zeytinoğlu
Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı	Ekrem Hayri Üstündağ
Ulaştırma Bakanı	Seyfi Kurtbek → Yümnü Üresin
Tarım Bakanı	Nedim Ökmen
Çalışma Bakanı	Hayrettin Erkmen → Nuri Özsan → Samet Ağaoğlu
İşletmeler Bakanı	Nuri Özsan → İsmail Hakkı Gedik → Sıtkı Yırcalı

Ahmet Tevfik İleri nedir?, Ahmet Tevfik İleri anlamı nedir?, Ahmet Tevfik İleri ne demektir?