Tomşuk

Tomşuk
تۇمشۇق , 图木舒克/圖木舒克
Tomşuk; تۇمشۇق , 图木舒克/圖木舒克
	; Tomşuk'un Sincan Uygur Özerk Bölgesideki konumu (pembe)
Ülke	Çin
Özerk bölge	Sincan Uygur Özerk Bölgesi
Yüzölçümü
• Toplam	1.927 km²
Rakım	1205 m
Nüfus (2004)
• Toplam	110,000
Zaman dilimi	+8
• Yaz (YSU)	UTC
Posta kodu	844000
Alan kodu	0998

Tomşuk (Uygurca: تۇمشۇق, Tumşuk, Tumxuk̡ Xəh̡ri, Tumushuq, Tumxuk̡,^[2] Çince: 图木舒克/圖木舒克; Pinyin: Túmùshūkè), Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne doğrudan bağlı ilçe düzeyi (县级市 xiànjíshì) bir şehir'dir.

Konumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Tomşuk'un batısında Xegil (Xehila, Hsieh-ho-la) (31.6 km), doğusunda Wensu (34.6 km) ile Taglak (38.78 km) ve güneyinde Akyar (A-k'o-ya) (41.1 km) gibi yerleşim yerleri ve etrafı Maralbeşi İlçesi ile çevrilidir.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Diğer verilen isimler: T'u-mu-hsiu-k'o.^[3]

Khotan (Hetian) ile Tomşuk (Maralwexi)'ta eski çağlarda bu bölgede yaşamış Sakalar (eski Farsça: Sakā, Antik Yunanca: Σάκαι; Sakai, Sanskritçe: शाक्य; Śaka)'dan kalma orta İran dillerinden olan Tomşuk Saka lehçesi ile yazılmış el yazıları bulunmuştur.^[4]

502 - 550 yılları arasında Hunlar, 648 - 649 yılları arasında Tang Hanedanı zamanında Çinliler, 659 yılında tekrar Göktürkler, 714 - 790 ve 791 - tahminen 842 yılları arasında Tibetler ve 1006 yılından itibaren Karahanlılar 1032 - 1210 yılları arasında Doğu Karahanlılar, Doğu Karahanlıları Karahitaylar yıktıktan sonra Karahitaylar, daha sonra; önce 1227 - 1370 yılları arasında Çağatay Hanlığı daha sonra 1370 - 1514 yılları arasında Doğu Çağatay Hanlığı ve en son 1514 - 1680 yılları arasında Yarkand Hanlığı Tumşuk'ta egemenlik sürmüştür.

Ōkur Mazar Dağı'nın güney eteklerinde Karahanlılar döneminden kalma müslüman mezar türbeler bulunur.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

1966 yılında Sincan Üretim ve İnşaat Kolordusu (XPCC, Çince: basit 新疆生产建设兵团; geleneksel: 新疆生產建設兵團; Pinyin: Xīnjiāng Shēngchǎn Jiànshè Bīngtuán) denilen üçüncü tarımsal bölümü kurulmuştur ve buradan yönetilir.

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Area Code and Postal Code in Xinjiang Uygur Autonomous Region 28 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (İngilizce)
^ Resmi ismi "Tumxuk" Zhōngguó dìmínglù 中国地名录 Beijing, Zhōngguó dìtú chūbǎnshè 中国地图出版社 1997; ISBN 7-5031-1718-4; sayfa 312 olarak yazılmıştır
^ Tumxuk, China Page 13 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
^ Emmerick, Ronald E.: Khotanese and Tumsuqese, in: Compendium Linguarum Iranicarum, 204-229, Hrsg. von Rüdiger Schmitt, Wiesbaden 1989. (Almanca)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Tomşuk için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
Tomşuk Sakaca el yazıları^{[ölü/kırık bağlantı]}

Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesi yönetim birimleri （Başkent: Urumçi）

İl düzeyi şehir, İl, Özerk il	İlçe düzeyi şehir, İlçe, Özerk ilçe, Bucak
Urumçi：	Tanrı Dağı Bucağı \| Saybağ Bucağı \| Yenişehir Bucağı \| Şuymogu Bucağı \| Tudun Haba Bucağı \| Tapançeng Bucağı \| Mitung Bucağı \| Urumçi İlçesi
Karamay：	Karamay Bucağı \| Maydağ Bucağı \| Cerenbulak Bucağı \| Orku Bucağı
Turfan İli：	Turfan \| Toksun İlçesi \| Piçan İlçesi
Kumul İli：	Kumul (şehir) \| Ara Türük İlçesi \| Barköl Kazak Özerk İlçesi
Hotan İli：	Hotan (şehir) \| Hotan İlçesi \| Lop İlçesi \| Niya İlçesi \| Guma İlçesi \| Çira İlçesi \| Keriye İlçesi \| Karakaş İlçesi
Aksu İli：	Aksu (şehir) \| Onsu İlçesi \| Şayar İlçesi \| Bay İlçesi \| Avat İlçesi \| Kuçar İlçesi \| Kelpin İlçesi \| Toksu İlçesi \| Uçturfan İlçesi
Kaşgar İli：	Kaşgar \| Maralbeşi İlçesi \| Poskam İlçesi \| Feyzivat İlçesi \| Kağılık İlçesi \| Yopurğa İlçesi \| Kaşgar Yenişehir İlçesi \| Mekit İlçesi \| Yengisar İlçesi \| Yarkent İlçesi \| Kaşgar Kuna Şehir İlçesi \| Taşkurgan Tacik Özerk İlçesi
Kızılsu Kırgız Özerk İli：	Atuş İlçesi \| Akto İlçesi \| Uluğçat İlçesi \| Akçi İlçesi
Bayangolin Moğol Özerk İli：	Korla (şehir) \| Hoçing İlçesi \| Lopnur İlçesi \| Hoşut İlçesi \| Çerçen İlçesi \| Bağraş İlçesi \| Bügür İlçesi \| Çakılık İlçesi \| Yençi Hui Özerk İlçesi
Sanci Hui Özerk İli：	Sanci (şehir) \| Fukang (şehir) \| Guçung İlçesi \| Manas İlçesi \| Jimisar İlçesi \| Hutubi İlçesi \| Mori Kazak Özerk İlçesi
Bortala Moğol Özerk İli：	Bortala \| Çing İlçesi \| Arişang İlçesi
Özerk bölgesine doğrudan bağlı ilçe düzeyi şehir：	Shihezi \| Aral \| Tomşuk \| Vujyaçü
İli Kazak Özerk İli：	（İli Kazak Özerk İli Alt-eyalet düzeyi özerk ili olup Tarbagatay ve Altay'ı yönetmektedir.)
Doğrudan bağlı：	Gulca \| Kuytun \| Gulca İlçesi \| Tekes İlçesi \| Nilka İlçesi \| Moğolküre İlçesi \| Künes İlçesi \| Korgas İlçesi \| Dokuztara İlçesi \| Çapçal Şibe Özerk İlçesi
Tarbagatay İli：	Çöçek (şehir) \| Usu (şehir) \| Dörbiljin İlçesi \| Çağantogay İlçesi \| Saven İlçesi \| Toli İlçesi \| Kobuksar Moğol Özerk İlçesi
Altay İli：	Altay (şehir) \| Çinggil İlçesi \| Jeminay İlçesi \| Koktokay İlçesi \| Burçin İlçesi \| Burultokay İlçesi \| Kaba İlçesi
(Hotan, Aksay Çin'nin hakimiyeti üzerine Çin ile Hindistan arasında anlaşmazlık mevcuttur. Şu an fiilen Çin Halk Cumhuriyeti yönetmektedir.

[1] Area Code and Postal Code in Xinjiang Uygur Autonomous Region 28 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (İngilizce)

[2] Resmi ismi "Tumxuk" Zhōngguó dìmínglù 中国地名录 Beijing, Zhōngguó dìtú chūbǎnshè 中国地图出版社 1997; ISBN 7-5031-1718-4; sayfa 312 olarak yazılmıştır

[3] Tumxuk, China Page 13 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

[4] Emmerick, Ronald E.: Khotanese and Tumsuqese, in: Compendium Linguarum Iranicarum, 204-229, Hrsg. von Rüdiger Schmitt, Wiesbaden 1989. (Almanca)

[1]

[2]

[3]

[4]

Tomşuk nedir?, Tomşuk anlamı nedir?, Tomşuk ne demektir?