Theodosius Dobzhansky
Doğum	24 Ocak 1900(1900-01-24) Ukrayna
Ölüm	18 Aralık 1975 (75 yaşında) Kaliforniya San Jacinto, ABD
Ölüm sebebi	Kalp yetmezliği
Kariyeri
Dalı	Evrimsel Biyoloji ve Genetik
Çalıştığı kurumlar	Kiev Üniversitesi Columbia Üniversitesi Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü Rockefeller Üniversitesi Kaliforniya Üniversitesi

Theodosius Grygorovych Dobzhansky (d. 24 Ocak 1900, ö. 18 Aralık 1975), Ukraynalı genetikçi ve evrim biyoloğu. Ayrıca T. G. Dobzhansky ve -İngilizceleştirerek- Theodore Dobzhansky olarak da söylenir. Evrimin Çağdaş Sentezini şekillendirerek, evrimsel biyoloji konusunda merkezi bir rol oynamıştır.

O zamanlar Rus İmparatorluğu'nun parçası olan Ukrayna'da dünyaya gelen Dobzhansky, 1927 yılında ABD'ye göç etmiştir.

Yaşam Öyküsü[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk Yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Dobzhansky 24 Ocak 1900’de Ukrayna’nın Nemyriv şehrinde dünyaya geldi. Matematik öğretmeni olan babası Grigory Dobzhansky ve annesi Sophia Voinarsky’nin tek çocuklarıydı.^[1] Aile,1910 yılında Ukrayna’nın Kiev şehrine taşındı. Lise eğitimi boyunca, Dobzhansky kelebek koleksiyonculuğu ile ilgilendi ve bu ilgisi sonucunda biyolog olmaya karar verdi.^[2] 1915 yılında, kendisini böcekler konusunda uzmanlaşmaya teşvik eden Victor Luchnik ile tanıştı. Dobzhansky, 1917–1921 yılları arasında Kiev Üniversitesi’nde bulundu ve 1924’e kadar eğitimini burada sürdürdü. Daha sonra, Yuri Filipchenko ile çalışmak üzere, Drosophila melanogaster laboratuvarını kuracağı Rusya’nın Leningrad şehrine taşındı.

8 Ağustos 1924’te Kiev’de I. I. Scmalhausen’de birlikte çalıştığı genetikçi Natali (Natasha) Sivertzeva ile evlendi ve sonradan Amerikalı antropolog Michael D. Coe ile evlenecek olan Sophia adında bir kızları oldu.

Bu dönemde Rus İmparatorluğu ve onun bünyesinde bulunan Ukrayna’da büyük sosyal değişimler yaşandı. I. Dünya Savaşı’nı takiben gerçekleşen 1917’deki Rus Devrimi ve iç savaş sonucunda Sovyetler Birliği’nin bir parçası olan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu.

Amerika[değiştir | kaynağı değiştir]

Dobzhansky,1927’de Rockefeller Kuruluşu’nun (Rockefeller Foundation) Uluslararası Eğitim Heyeti’nden (International Education Board) aldığı bursla 1927’de Amerika Birleşik Devletleri'ne gitti. 27 Aralık'ta New York'a vardı. Columbia Üniversitesi'nde görev yapan, genetik çalışmalarda Drosophila melanogaster kullanılmasına öncülük eden Thomas Morgan Hunt ile tanıştı. Daha sonra 1930–1940 yılları arasında Morgan’ı takiben Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nde çalıştı. Meyve sinekleriyle yapılan araştırmada, laboratuvar dışındaki sineklerin, laboratuvar ortamına alınması fikri ve aynı bölgelerdeki sinekler arasındaki genetik farkların, farklı bölgelerdeki sineklerden daha az olduğunu keşfetmesi Dobzhansky’e itibar kazandırmıştır.

1937’de yayımladığı, genetik ve evrimsel biyolojinin birleşimini sağlayan Genetik ve Türlerin Kökeni adlı çalışması evrimin çağdaş sentezinin en önemli eserlerindendir. Bu çalışmayla, evrim, "gen havuzundaki alel sıklığının değişmesi" olarak tanımlanıyordu. Dobzhansky’nin bu çalışması, doğal seçilimin genlerdeki mutasyonlar sayesinde ortaya çıktığı fikrinin yayılmasında etkili olmuştur. Bu arada, Dobzhansky 1937 yılında Birleşik Devletler vatandaşlığına geçmiştir. Bir süre boyunca, Drosophaila üzerinde birlikte çalıştığı Alfred Sturtevant ile temelde profesyonel rekabete dayalı bir küslük yaşamıştır.

Dobzhansky, 1940–1962 yılları arasında Columbia Üniversitesi’ne geri döndü. 1950 UNESCO Irk Sorunu (The Race Question) raporunun imza sahiplerinden biridir. Daha sonra 1971’de emekli olana kadar Rockefeller Enstitüsü’nde (kısa süre sonra Rockefeller Üniversitesi olmuştur) bulunmuştur.

Hastalığı ve Evrimin Işığı[değiştir | kaynağı değiştir]

1 Haziran 1968’de Dobzhansky’nin lenf kanserine yakalandığı anlaşıldı ve yalnızca birkaç ay ömrünün kaldığı söylendi. 22 Ağustos 1969’da Natasha koroner tromboz sebebiyle öldü. Dobzhansky,1971’de emekli oldu ama meslek yaşantısını öğrencisi Fransico Jose Ayala’nın doçent olarak görev yaptığı Kaliforniya Üniversitesi’nin Davies kampüsünde emekli profesör olarak devam ettirdi.

Bu arada, çalışmaya devam etti ve "Evrimin Işığı Olmaksızın Biyolojideki Hiçbir şeyin Anlamı Yoktur" (Nothing in Biology Makes Sense Except in the Light of Evolution) adlı en ünlü makalesini yayımladı. Darwinci evrimin en sadık savunucularından biri olan Dobzhansky, Francisco J. Ayala’ya göre "dindar bir adamdı". Dobzhansky tanrının, canlıları evrim geçirecek şekilde yarattığını ve kendisinin Doğu Ortodoks Kilisesi’ne bağlı olduğunu söylerdi.

1975 yılının yazında, kanseri daha ciddi bir hal aldı, 11 Kasım’da Kaliforniya’nın San Jacinto şehrine bir geziye çıktı. Burada kalp yetmezliğinden 18 Aralık’ta öldü. Bedeni yakıldı ve külleri Kaliforniya’nın çöllerine serpildi.

Bibliyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Dobzhansky, Th. 1937. Genetics and the Origin of Species. Columbia University Press, New York. (2nd ed., 1941; 3rd ed., 1951)
• The Biological Basis of Human Freedom (1954).
• Dunn, L. C., & Dobzhansky, Th. 1946. Heredity, Race, and Society. The New American Library of World Literature, Inc., New York.
• Dobzhansky, Th. 1955. Evolution, Genetics, & Man. Wiley & Sons, New York.
• Dobzhansky, Th. 1962. Mankind Evolving. Yale University Press, New Haven, Connecticut.
• Dobzhansky, Th. 1967. The Biology of Ultimate Concern. New American Library, New York.
• Dobzhansky, Th. 1970. Genetics of the Evolutionary Process. Columbia University Press, New York.
• Genetic Diversity and Human Equality (1973).
• Dobzhansky, Th., F.J. Ayala, G.L. Stebbins & J.W. Valentine. 1977. Evolution. W. H. Freeman, San Francisco.
• Dobzhansky, Th. 1981. Dobzhansky's Genetics of Natural Populations I-XLIII. R.C. Lewontin, J.A. Moore, W.B. Provine & B. Wallace, eds. Columbia University Press, New York. (reprints the 43 papers in this series, all but two of which were authored or co-authored by Dobzhansky)
• Dobzhansky, Th., & Boesiger, E. 1983. Human Culture, A Moment in Evolution. Columbia University Press, New York.

Makaleleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Dobzhansky, Th. 1973. "Nothing in Biology Makes Sense Except in the Light of Evolution" The American Biology Teacher 35: (March): 125-129.
• Dobzhansky, T., and O. Pavlovsky. 1957. "An experimental study of interaction between genetic drift and natural selection"18 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Evolution 11: 311-319.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ayala, Francisco J. (1985). "Theodosius Dobzhansky". Biographical Memoirs of the National Academy of Sciences. Cilt 55. ss. 163-213. 
• Ford, E. B. (Kasım 1977). "Theodosius Grigorievich Dobzhansky, 25 January 1900 -- 18 December 1975". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. Cilt 23. ss. 58-89. doi:10.1098/rsbm.1977.0004. 

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Colloquium on Genetics and the Origin of Species24 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. with a biography20 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Chapter 1 from Genetics and the Origin of Species28 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Theodosius Dobzhansky: A Man For All Seasons27 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Francisco J. Ayala
• The Theodosius Dobzhansky Papers16 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. the American Philosophical Society