Tacikistan İç Savaşı nedir?, Tacikistan İç Savaşı anlamı nedir?, Tacikistan İç Savaşı ne demektir?

Tacikistan İç Savaşı

Başkent Duşanbe'deki Şahidon Meydanı'nda gerçekleşen protesto gösterileri (3 Mayıs 1992)

Tarih	5 Mayıs 1992-27 Haziran 1997
Bölge	Tacikistan
Sonuç	Barış anlaşması imzalandı.

Taraflar

Tacikistan

Rusya

Özbekistan

Birleşik Tacikistan Muhalefeti

Afganistan İslam Devleti
Taliban²^[2]
Destekleyenler:

El-Kaide^[3]

Komutanlar ve liderler

İmamali Rahman

İslam Kerimov

Boris Yeltsin

Seyid Abdullah Nuri (BTM)

Muhammed Şerif Himmetzade (İRP)
Şadman Yusuf (Demokratik parti)

Güçler

Tacikistan:
2.000-3.000 (1993 tahmini)^[4]
Rusya:
3.500 sınır birliği^[5]
Sayısı bilinmeyen Özbek güçleri

16.000 (1992 tahmini)^[4]

Kayıplar

50.000-100.000 ölü
1,2 milyon kişi göç etti

Tacikistan İç Savaşı, Mayıs 1992'de, Tacikistan'ın Garm ve Dağlık Badahşan bölgelerindeki bazı İslamcı kesimin, Rahman Nabiyev başkanlığındaki hükûmete karşı başlattığı ayaklanma sonucunda ortaya çıkan iç savaş. Muhalif kesim Birleşik Tacik Muhalefeti adı altında toplanmış, Özbekistan ve Rusya ise askerî olarak Tacikistan hükûmetine destek vermişti. 27 Haziran 1997'de Moskova'da imzalanan barış antlaşmasıyla sona eren savaşta 50.000-100.000 kadar kişinin öldüğü, 1,2 milyon kişinin ise göç ettiği tahmin edilmektedir.^[6]^[7]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Tacikistan İç Savaşı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

^ "Archived copy" (İngilizce). 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2016.
^ Jonson, Lena (2006). Tajikistan in the New Central Asia (İngilizce). I.B.Tauris. s. 96. ISBN 1845112938. 16 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2016.
^ Gunaratna, Rohan. Inside Al Qaeda: Global Network of Terror. s. 169.
^ ^a ^b "Uppsala conflict data expansion Non-state actor information Codebook" (PDF) (İngilizce). Stockholm Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü. s. 339. 21 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2016.
^ "War or Peace?" (İngilizce). İnsan Hakları İzleme Örgütü. Aralık 1993. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2016.
^ DeRouen, Jr., Karl (2007). "Tajikistan (1992-1997)". Civil Wars of the World: Major Conflicts Since World War II (İngilizce). ABC-CLIO. s. 753. ISBN 1851099190. 20 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2016.
^ Heathershaw, John; Herzig, Edmund (2013). The Transformation of Tajikistan: The Sources of Statehood (İngilizce). Routledge. s. 59. ISBN 1135697604. 20 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2016.

g t d Rusya silahlı çatışmaları
İç karışıklık	Stenka Razin Ayaklanması Bulavin İsyanı Pugachev İsyanı Aralıkçılar İsyanı Rus İç Savaşı August Ayaklanması Darbe girişimi (1991) 1993 Rusya anayasa krizi Birinci Çeçen Savaşı Dağıstan Operasyonu İkinci Çeçen Savaşı Kuzey Kafkas İsyanı
17. yy öncesi	Livonya Savaşı Lehistan-Rusya Savaşı Karışıklık Dönemi II. Kuzey Savaşı 1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı 1686-1700 Osmanlı-Rus Savaşı
18.–19. yüzyıl	Büyük Kuzey Savaşı Prut Savaşı Lehistan Veraset Savaşı 1735-1739 Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşı Avusturya Veraset Savaşı Yedi Yıl Savaşı 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı Bar Konfederasyonu 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı Kościuszko Ayaklanması İkinci Koalisyon Savaşı Üçüncü Koalisyon 1804-1813 Rus-İran Savaşı Dördüncü Koalisyon 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı Napolyon'un Rusya Seferi Altıncı Koalisyon Savaşı Yüz Gün Kafkas Savaşı Rus-Çerkes Savaşı 1826-1828 İran-Rus Savaşı 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı Kasım Ayaklanması 1848 Macar Devrimi Kırım Savaşı Ocak Ayaklanması 93 Harbi Boxer Ayaklanması
20. yüzyıl	Rus-Japon Savaşı I. Dünya Savaşı Rus İç Savaşı Fin İç Savaşı Estonya Bağımsızlık Savaşı Sovyet-Polonya Savaşı Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali Kızıl Ordu'nun Azerbaycan'ı işgali Kızıl Ordu'nun Ermenistan'ı işgali II. Dünya Savaşı Sovyetlerin Polonya İstilası Kış Savaşı Doğu Cephesi (II. Dünya Savaşı) Birleşik Krallık ve Sovyetler Birliği'nin İran'ı işgali Birinci Çinhindi Savaşı Kore Savaşı Macar Devrimi Eritre Bağımsızlık Savaşı Varşova Paktı'nın Çekoslovakya'yı İşgali Çin-Sovyetler Birliği sınır çatışması Vietnam Savaşı Ogaden Savaşı Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesi
Sovyet sonrası dönem	Transdinyester Savaşı Karabağ Savaşı Gürcistan İç Savaşı Tacikistan İç Savaşı İkinci Çeçen Savaşı 2008 Güney Osetya Savaşı Ukrayna'ya askerî müdahalesi Kırım krizi Donbas Savaşı Suriye müdahalesi Batı Libya Taarruzu (2019-2020) 2020 Dağlık Karabağ Savaşı 2022 Kazakistan protestoları Rusya'nın Ukrayna'yı işgali

Soğuk Savaş sonrası Asya'da çatışmalar

Güney Asya

Hindistan	Keşmir Sorunu (1947-günümüz) 2013 Hindistan-Pakistan sınır çatışmaları 2014-2015 Hindistan-Pakistan sınır çatışmaları 2016-2018 Hindistan-Pakistan sınır çatışmaları Kargil Savaşı (1999) Keşmir İsyanı (1989-günümüz) Kuzeydoğu Hindistan İsyanı (1964-günümüz) Naksalit-Maoist İsyanı (1967-günümüz) Hindistan'daki dini şiddet Pencap İsyanı (1981-1995)
Pakistan	Afganistan-Pakistan sınır çatışmaları Keşmir Sorunu (1947-günümüz) 2013 Hindistan-Pakistan sınır çatışmaları 2014-2015 Hindistan-Pakistan sınır çatışmaları 2016-2018 Hindistan-Pakistan sınır çatışmaları Kargil Savaşı (1999) Keşmir İsyanı (1989-günümüz) Belucistan Çatışması (2004-günümüz) Veziristan Savaşı (2004-günümüz) Sind İsyanı (2010-günümüz)
Sri Lanka	JVP ayaklanması (1971) Sri Lanka İç Savaşı (1983–2009) JVP ayaklanması (1987-1989)
Diğerleri	2011-2013 Maldivler siyasi krizi Nepal İç Savaşı (1996–2006) Operation All Clear (2003-2004)

Doğu Asya

Çin	Üçüncü Tayvan Boğazı Krizi (1996) Uygur Sorunu (1960'lar-günümüz) 2008 Tibet huzursuzluğu (2008)
Kore (Kuzey ve Güney)	Kore Sorunu Deniz sınırı olayları 1994 Kuzey Kore nükleer krizi 2017-2018 krizi
Tayvan	Tayvan Boğazı Krizi (1996)

Güneydoğu Asya

Kamboçya	Kamboçya-Tayland sınır anlaşmazlığı (2008-2011)
Endonezya	Papua çatışması (1969-günümüz) Doğu Timor çatışmaları Endonezya işgali (1975-1999) 1999 krizi Açe Ayaklanması (1976-2005) Doğu Endonezya Mücahitleri isyanı (2015-günümüz)
Myanmar	Myanmar iç çatışması (1948-günümüz) Karen çatışması Kaçin çatışması Arakan İsyanı İç savaş (2021-günümüz)
Tayland	Güney Tayland çatışmaları (2004-günümüz) Kamboçya-Tayland sınır anlaşmazlığı (2008-2011)
Doğu Timor	Doğu Timor çatışmaları Endonezya işgali (1975-1999) 1999 krizi 2006 krizi
Diğerler	Laos İsyanı (1975-2008) Filipinler iç çatışması (1969-günümüz) Komünist Moro Vietnam'a karşı FULRO isyanı (1964-1992)

Orta Asya

Afganistan	Afganistan-Pakistan sınır çatışmaları Afganistan Savaşları 1989-1992 1992-1996 1996-2001 2001-2021 Afganistan'da cumhuriyetçi isyan
Kazakistan	2020 Dungan-Kazak etnik çatışmaları
Kırgızistan	1990 Oş olayları 2010 Kırgızistan Devrimi 2010 Güney Kırgızistan olayları
Tacikistan	Tacikistan İç Savaşı (1992-1997) Tacikistan İsyanı (2010-2015)
Özbekistan	Fergana Olayları (1989) Andican olayları (2005)

Batı Asya

Azerbaycan	Dağlık Karabağ sorunu (1988-2023) 1988-1994 Savaşı 2016 Savaşı 2020 Savaşı Eylül 2023 çatışmaları
Bahreyn	Bahreyn Ayaklanması (2011)
İran	İran'da Kürt ayrılıkçılığı KDPI İsyanı (1989-1996) İran-PJAK çatışması (2004-2011) Batı İran çatışmaları (2016-günümüz) Huzistan'da Arap ayrılıkçılığı (1922-günümüz) İran-Suudi Arabistan vekâlet savaşları (1979-günümüz) Katif çatışması İran-İsrail (1985-günümüz) Güney Lübnan (1985-2000) 2006 Lübnan Savaşı Suriye arenası (2012-günümüz) Sistan ve Belucistan İsyanı (2004-günümüz)
Irak	Irak-Kürt (1918-2003) Kürt İç Savaşı (1994-1997 Irak çatışması İslamcı isyan (2001-2003) Irak Savaşı (2003-2011) Irak İsyanı (2011-2013) Irak İç Savaşı (2013-2017) IŞİD isyanı (2017-günümüz)
İsrail	İsrail-Filistin (1948-günümüz) İkinci İntifada (2000-2005) Gazze-İsrail (2006-günümüz) İran-İsrail (1985-günümüz) Suriye arenası (2012-günümüz)
Lübnan	Güney Lübnan çatışması (1985-2000) 2006 Lübnan Savaşı 2008 Lübnan çatışması
Filistin	İsrail-Filistin (1948-günümüz) İkinci İntifada (2000-2005) Gazze-İsrail (2006-günümüz) Fetih-Hamas çatışması (2006-günümüz)
Suudi Arabistan	İran-Suudi Arabistan vekâlet savaşları (1979-günümüz) Katif çatışması 2019-2023 Basra Körfezi krizi
Suriye	Suriye İç Savaşı (2011-günümüz) Bölgesel sıçrama
Türkiye	Maocu çatışma (1972-günümüz) DHKP-C çatışması (1990-günümüz) Türkiye-PKK çatışması (1978-günümüz) Türkiye-IŞİD çatışması (2013-günümüz)
Yemen	İç Savaş (1994) El-Kaide (1998-günümüz) Husi (2004-2014) Güney Yemen (2009-günümüz) Yemen Krizi (2011-günümüz) Husi Darbesi (2014-2015) İç Savaş (2014-günümüz)

Kıtalararası
çatışma

Sinai Ayaklanması (2011-günümüz)

İlgili konular