Boxer Ayaklanması

Boxer Ayaklanması
	; Boxer'lar Sekiz Devlet İttifakı ile savaşıyor (İngiliz ve Japon askerlerin yansıtılması).
Tarih	2 Kasım 1899 – 7 Eylül 1901
Bölge	Çin
Sonuç	İttifak zaferi
Taraflar
Sekiz Devlet İttifakı (katılım emretti):; Japonya; Rusya; Birleşik Krallık; Fransa; ABD; Almanya; İtalya; Avusturya-Macaristan İmparatorluğu	Dürüst uyum toplumu; Qing Hanedanı
Komutanlar ve liderler
Sir Edward Seymour; Alfred von Waldersee	Cao Futian Ve çeşitli diğerleri ; Ci Xi; Zaiyi, Prince Duan; Ronglu; Yuan Shikai
Güçler
49,255 toplam	50,000 – 100,000 Boxerlar; 70,000 İmparatorluk askerleri
Kayıplar
2,500 asker; 526 yabancılar ; Birkaç bin Çinli Hristiyanlar	Boxer kaybı bilinmiyor.; 20,000 İmparatorluk askerleri
	Siviller = 18,952+

Boxer Ayaklanması (geleneksel Çin yazısı: Geleneksel Çince: 義和團起義, basitleştirilmiş Çin yazısı: Basitleştirilmiş Çince: 义和团起义; pinyin: Yìhétuán qǐyì, anlamı haklı ve uyumlu yumruk cemiyeti ayaklanması), Boksör Ayaklanması ya da Boksör Hareketi, Batı'nın 19. yüzyılda Çin üzerindeki ekonomik ve siyasi etkisine karşı çıkartılan bir ayaklanmadır. Tüm yabancıların ülkeden çıkartılması hedeflenmiştir.^[1] 1899 yılı Kasım ayında başlamış 7 Eylül 1901'de sona ermiştir. Ayaklanma ve ayaklanmanın bastırılması sırasında binlerce isyancı, yabancı ve alt sınıf Çinli ölmüştür.

Ayaklanma öncesi durum[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin, o dönem sömürgeci bir devlet haline gelen Japonya ile Çin'e bağlı bir krallık olan Kore'nin egemenliği için 1894 yılında savaşa tutuştu. Ağır bir yenilgiye uğrayan Çin, Şimonoseki Barışı ile Japonya'ya önemli ödünler vermişse de Japonya'nın uzakdoğuda çok güçlenmesinden çekinen Avrupa devletleri ve Rusya'nın araya girmesiyle Çin bu ödünlerin çoğunu geri aldı.

Batılı devletler bu yardımlarının bedelini Çin'den çok ağır biçimde geri aldılar. Çin'den "ödünler kapma" mücadelesinde Rusya, İngiltere ve Fransa Çin'in ekonomik bakımdan önemli bölgelerini işgal ettiler ve Çin'i parçaladılar. Çin'in, 1894 yılında Japonya'ya karşı ağır bir yenilgi alması ve bu yenilginin doğrudan sonucu olarak Çin'in batılı devletlerce parçalanması Çin'de milliyetçi duyguları harekete geçirdi.

1870 yılında gizli olarak kurulmuş bulunan dinsel nitelikteki Boxer Cemiyeti Manchu Qing hanedanlığına karşı faaliyetlerde bulunuyordu. Ancak, Çin'in parçalanmasından sonra yabancı güçlerin Çin'deki etkinliklerine karşı mücadeleye başlamış ve 1890'ların sonlarında Saray'ın da hoşgörüsünü kazanmıştı.

Ayaklanma[değiştir | kaynağı değiştir]

Boxer Ayaklanmasını bastıran Sekiz Devlet İttifakı askerlerinin baskı-resmi. Soldan sağa: İtalya, ABD, Fransa, Avusturya-Macaristan, Japonya, Almanya, Birleşik Krallık, Rusya. (Japonya, 1900)

1899 yılının Kasım ayında ayaklanan Boxer'lar Çin'deki yabancı temsilciliklere, misyonerlere ve yabancı devletlerce yapılmakta olan demiryollarına ve buradaki işçilere saldırdılar.

Bastırılması[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayaklanmadan büyük rahatsızlık duyan dönemin etkin devletleri İtalya, ABD, Fransa, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Japonya, Almanya, Birleşik Krallık ve Rusya "Sekiz Devlet İttifakı"nı kurdular. 14 Temmuz 1900 tarihinde 54 bin kişilik birleşik bir orduyla Tianjin'deki ayaklanmayı bastıran Sekiz Devlet güçleri, Pekin'e doğru ilerlemeye başladı. 14 Ağustos'ta Pekin'i ele geçiren Ordu, Yasak Şehir'i yağmalamıştır.

Ayaklanmanın bastırılması sırasında, Japon askeri kaynaklarının^[3] ve İngiliz destroyer komutanı Roger Keyes'in raporlarına göre çok sayıda sivil Çinli tecavüze uğramıştır.^[4] The Daily Telegraph muhabiri E. J. Dillon binlerce Çinli kadının bu nedenle intihar ettiğini yazmıştır.^[4]

Sekiz Devlet İttifakı, Çin'e çok büyük bir zarar tazminatı yüklediler. Çin'in son taksidi 1940 yılında bitecek olan bu tazminatı ödemesinin olanağı yoktu. Ancak, "aşırı tazminat" Avrupa'nın yaygın bir sömürü ve baskı taktiğiydi. Çin, bu borcu ödemek için Avrupa devletlerinden borç alacak ve Avrupa'nın daha çok etkisi altına girecekti.

Başarısızlık nedenleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin'in Batı'ya karşı silahlı mücadelesi başarısızlıkla sonuçlandı. Bazı kaynaklarda nedenlerinin şunlar olduğundan bahsedilmektedir;^{[kaynak belirtilmeli]}

Bilinçsiz, dağınık bir direnme ve bağnazca saldırı Avrupa'nın üstün örgütlenme yeteneği karşısında tutunamadı.
Halk kitleleriyle aydınlar arasında kopukluk vardı.
Büyük toprak sahiplerinin bulunmadığı Çin'de toprak ufak parçalara bölünmüştü. Bu yüzden Çin köylüsünün çoğunluğunun, yabancılarla işbirliği yapan büyük toprak sahiplerinden kurtulmak gibi bir derdi yoktu.

Sonuçları[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin halkının kitleler halinde Boxer Ayaklanması'na ve aydınların 19. yüzyıl sonu 20. yüzyıl başında yabancılara karşı yürüttüğü milliyetçi direnişe katılmaması sömürgeci devletlerin işini kolaylaştırmıştır. Sonuçta Çin'in açık pazar konumu pekişmiştir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Lanxin Xiang (2003). The origins of the Boxer War: a multinational study. Psychology Press. s. 115. ISBN 0-7007-1563-0. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2017.
^ Lynn E. Bodin (1979). The Boxer Rebellion. Osprey. ss. 26,40. ISBN 0-85045-335-6.
^ Patricia Ebrey; Anne Walthall; James Palais (2008). East Asia: A Cultural, Social, and Political History. Cengage Learning. s. 301. ISBN 0-547-00534-2.
^ ^a ^b Preston, Diana (2000). The Boxer Rebellion: The Dramatic Story of China's War on Foreigners That Shook the World in the Summer of 1900. New York: Walker. ss. 90, 284,285. ISBN 0802713610. 5 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2017.

[1] Lanxin Xiang (2003). The origins of the Boxer War: a multinational study. Psychology Press. s. 115. ISBN 0-7007-1563-0. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2017.

[2] Lynn E. Bodin (1979). The Boxer Rebellion. Osprey. ss. 26,40. ISBN 0-85045-335-6.

[3] Patricia Ebrey; Anne Walthall; James Palais (2008). East Asia: A Cultural, Social, and Political History. Cengage Learning. s. 301. ISBN 0-547-00534-2.

[Preston-4] Preston, Diana (2000). The Boxer Rebellion: The Dramatic Story of China's War on Foreigners That Shook the World in the Summer of 1900. New York: Walker. ss. 90, 284,285. ISBN 0802713610. 5 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

Boxer Ayaklanması nedir?, Boxer Ayaklanması anlamı nedir?, Boxer Ayaklanması ne demektir?