Askerî uçak

Askerî uçak ve helikopterler, savaşlarda kara ve su üstündeki hedefleri bombalamak, diğer uçakları tahrip etmek, keşif yapmak, personel ve mühimmat taşımak gibi amaçlarla silahlı kuvvetler tarafından kullanılan hava taşıtları. Özellikle av ve bombardıman görevlerinde kullanılanlar savaş uçağı ve saldırı helikopteri olarak adlandırılırlar. Askerî uçaklar av, bombardıman, av-bombardıman ve nakliye gibi kategorilere ayrılırlar.^[1]

Savaş uçakları, kendi uçak mühimmatını kullanarak düşman ekipmanını yok etmek için tasarlanmıştır. Savaş uçakları tipik olarak yalnızca askerî güçler tarafından geliştirilir ve tedarik edilir. Savaş dışı uçaklar, birincil işlevleri olarak savaş için tasarlanmamıştır, ancak kendini savunma için silah taşıyabilir.^[2] Bunlar esas olarak destek rollerinde çalışır ve askerî güçler veya sivil kuruluşlar tarafından geliştirilebilir.

Görevlerine göre havadan yere füze (AGM), havadan havaya füze (AAM) ve top taşıyabilirler. Ayrıca hedeflerin tespiti ve gözlenmesi için çeşitli radar ve pod taşıyabilirler. Avcı uçakları kendi aralarında sınıflara ayrılırlar: hava üstünlük uçakları genelde tek kişilik, hızlı, yüksek irtifalı uçaklardır (Mig 25, Su 27, F-14A, F-15C); hücum uçakları, 15-25 ton arası tek motorlu ateş gücü yüksek uçaklardır (F-16C, Mırage 2000, Mig 29, F-18C, Mig 23, F-15C); hücum destek uçağı (çok ağır silah donanımlı, genelde düşman kara gücünü baskı altında tutan uçaklardır (Mig 27, Su-25, Jaguar, AV 8B Harrier, A-10). Ayrıca hayalet uçak olarak bilinen radarda görünmeyen uçaklar da (Northrop Grumman B-2 Spirit bombardıman uçağı ve F-117 Nighthawk ve F-22 Raptor avcı uçakları) vardır.^[3]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

1783'te, ilk pratik uçaklar (sıcak hava ve hidrojen balonları) kurulduğunda, hızla askeri görevler için kabul edildiler. İlk askeri balon birimi Fransız Aerostatik Kolordusuydu. 1794'te hava gözlemine sahip ilk büyük savaş olan Fleurus Savaşı sırasında bir gözlem balonu uçurdu. Balonlar, Napolyon Savaşları ve Fransa-Prusya Savaşı da dahil olmak üzere 19. Yüzyıl boyunca gözlem ve propaganda dağıtımı için kullanılmaya devam etti.^[4] Birinci Dünya Savaşı sırasında, Alman Zeplin hava gemileri, İngiliz şehirlerine çok sayıda hava saldırısı ve stratejik bombardıman gerçekleştirdi. 1920'lerde ABD Donanması, 1931'de K-1 olmak üzere birkaç rijit olmayan hava gemisi satın aldı. ABD Donanması nihayet 1962'de son balonlarını emekli etti.

Wright Flyer'ın ilk uçuşundan kısa bir süre sonra, birkaç askerî güç motorlu uçaklarla ilgilenmeye başladı. 1909'da ABD Ordusu, ABD Sinyal Birlikleri Havacılık Bölümü için iki kişilik bir gözlem uçağı olan Wright Military Flyer'ı satın aldı. 1911 yılına kadar hizmet etti, o zamana kadar motorlu uçaklar dünya çapındaki birçok orduda önemli bir özellik haline geldi.^[5] Uçaklar, İtalyan-Türk savaşında keşif ve taktik bombalama misyonları gerçekleştirdi ve Birinci Balkan Savaşı, ilk deniz-hava operasyonlarını gördü. İkinci Balkan Savaşı'nda fotokeşif ve propaganda broşürleri düştü.

Savaş sırasında savaş uçakları geliştirildiğinden, uzun menzilli stratejik bombalama bir olasılık haline geldiğinden ve uçaklar uçak gemilerinden konuşlandırıldığından, hava muharebesi Birinci Dünya Savaşı'nın dikkate değer bir bileşeniydi.^[6] Uçaklar ayrıca, özellikle tıbbi tahliye olmak üzere daha çeşitli destek rolleri üstlendi ve keşif balonlarına karşı kullanılmak üzere havadan havaya roketler gibi yeni silahlar konuşlandırdı.

Dünya Savaşı sırasında askeri havacılık yeni zirvelere ulaştı. Kesin hava muharebeleri savaşın sonucunu etkiledi, erken jet uçakları muharebe görevlerinde uçtu, seyir füzesi ve balistik füzeler ilk kez konuşlandırıldı, havadaki birlikler ve kargolar savaşa paraşütle indirildi ve savaşı sona erdiren nükleer silahlar hava yoluyla teslim edildi.^[7]

Soğuk Savaş döneminde, havacılık teknolojisi son derece hızlı bir şekilde ilerlemeye devam etti. Silahlanma odağı esas olarak füzelere çevrildi, uçaklar daha sofistike aviyonikler taşımaya başladı, havadan havaya yakıt ikmali pratiklik için olgunlaştı ve nakliye uçaklarının boyutu büyüdü. Gizli uçaklar 1970'lerde gelişmeye girdi ve 1980'lerde savaş gördü.^[8]

Askeri uçak türleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Savaş uçakları[değiştir | kaynağı değiştir]

Modeller

Bombacılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Modeller

Saldırı uçakları[değiştir | kaynağı değiştir]

Modeller

Çok rollü uçaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Modeller

Diğer uçaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Aircraft Characteristics Database". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.
^ "Flight Characteristics". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.
^ "Stealth Aircraft". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.
^ "Military aircraft". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.
^ "A history of US military aircraft from WWI to today". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.
^ "How has war in the air changed over time?". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.
^ "Military aircraft, 1919-1945 an illustrated history of their impact". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.
^ "Military Aircraft, Origins to 1918". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Askerî uçaklar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] "Aircraft Characteristics Database". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.

[2] "Flight Characteristics". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.

[3] "Stealth Aircraft". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.

[4] "Military aircraft". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.

[5] "A history of US military aircraft from WWI to today". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.

[6] "How has war in the air changed over time?". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.

[7] "Military aircraft, 1919-1945 an illustrated history of their impact". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.

[8] "Military Aircraft, Origins to 1918". 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

g t d Askerî uçak,
Türleri	Balon Sabit kanatlı Planör Helikopter (İHA)
Savaş	Havadan erken ihbar ve kontrol (AEW&C) Saldırı İsyanla mücadele Gunship Bombardıman uçağı Ağır bombardıman uçağı Hafif bombardıman uçağı Orta bombardıman uçağı Stratejik Penetrator Pathfinder Yakın hava desteği Elektronik savaş Davetsiz misafir Avcı Hava üstünlüğü Önleme aracı Eskort Gece Deniz devriyesi Çok maksatlı Interdictor Avcı bombardıman uçağı Taarruz uçağı
Diğer	Deneysel İrtibat Keşif Gözetleme Tanker Test yatağı Eğitmen Ulaşım
Kategori

g t d Havacılık
Hava araçları	Askerî uçak • Balon • Cayrokopter • Hafif hava aracı • Helikopter • Paraşüt • Paramotor • Planör • Uçak • Yamaç paraşütü • Yelken kanat • Yolcu uçağı • Zeplin
Uçuş türleri ve safhaları	Alet uçuşu • Aerobasi • Bekleme • Gece uçuşu • Görerek uçuş • İniş • Kalkış • Kol uçuşu • Meydan turu • Rule • SFVR • Yaklaşma
Kurum ve kuruluşlar	IATA • ICAO • EASA • EUROCONTROL • JAA
Mürettebat	Hostes • Kaptan pilot • Kontrol pilotu • Loadmaster • Pilot • Seyrüseferci • Silah sistem subayı • Sorumlu pilot • Uçak komutanı • Uçuş öğretmeni • Uçuş teknisyeni
Lisans ve derecelendirmeler	ATPL • JAR-FCL • NR • Pilot lisansı • CPL • PPL
Havacılık tıbbı	Barotravma • Dekompresyon hastalığı • g kuvveti • Hipoksi/Anoksi • İrtifâ rahatsızlığı • Jet lag • Kinetozis • Uçuş muayenesi
Hava sahaları	Kontrollü • Kontrolsüz • ATZ • CTA • CTR • Uçuşa yasak bölge • FIR • Havayolu • MATZ • Sınıflar • TMA/TCA
Hizmetler ve birimler	ACC • AFIS • A/G radio • ALRS • AMS • ATAS • ATC • ATIS • ATS • ATSOCAS • FIS • LARS
Belge ve yayınlar	AIP • NOTAM • Uçuş planı • Uçuşa Elverişlilik Yönergesi
Sürat	CAS • EAS • IAS • Mach sayısı • RAS • TAS • V süratleri • GS
Yükseklik	AAL • AGL • AMSL • DA • Geçiş irtifası • Geçiş katmanı • Geçiş seviyesi • İrtifâ • Maximum elevation figure • Minimum Safe Altitude • Minimum Sector Altitude • Rakım • Uçuş seviyesi (FL)
Atmosfer	DA • ISA • PA • QFE • QNE • QNH
Seyrüsefer yardımcıları	ACAS/TCAS • ADF • DF • DME • EGPWS • GPS • IFF • ILS • NDB • Nirengi • Radar • RNAV • TACAN • Transponder • VDF • VOR
Hava tahmin ve raporları	Meteoroloji kodları • AIRMET • ATIS • METAR • SIGMET • SPECI • TAF • TREND • VOLMET
Acil durum ve kazalar	CFIT • Ditching • Mayday • Pan-pan • SOS • Tehlike sinyali • Zorunlu iniş
Kategori • Commons • Vikiproje

Savaş uçağı nedir?, Savaş uçağı anlamı nedir?, Savaş uçağı ne demektir?