Rus edebiyatı

Rus Edebiyatı, 11. yüzyılda Ruslar'ın Hristiyanlığı benimsemesinden sonra yazılan yapıtlarla başlar. Doğu Slav toplulukları ilk kez 10. yüzyılın hemen başında Kiev'de merkezi bir yönetim altında bir araya gelmişlerdi. Aynı yüzyılın sonlarında Kiev prensi tarafından benimsenen Hristiyanlığın halkın arasında yayılmasıyla okuryazarlık gelişebilme olanağı buldu. Bu yeni dinle birlikte Rusya'ya Yunanca ya da Slavca dinsel yapıtlar girdi. Yunancadan çeviriler yapılmaya başlandı.

Rus edebiyatının Batı edebiyatına entegrasyon süreci I. Petro’nun çarlığı döneminde (1689-1725) başlar. Rus edebiyatında öykü türünde başarılı ilk örnekler 18. yüzyılın ikinci yarısında verilmiştir. Sentimentalist akımın en önemli temsilcisi olan Nikolay Mihayloviç Karamzin (1766 - 1826) Batılı ölçütlerde yazdığı uzun öykülerle Rus okurların dikkatini çeker. Tefrika halinde yayımlanan bu öykülere okurların gösterdiği ilgi, düz yazı türlerini yasaklayan Klasisizm akımının temsilcilerini ürkütecek derecede yoğundur. 19. yüzyıl genel olarak Rus edebiyatının Batı edebiyatlarına entegrasyon sürecini tamamladığı dönemdir. Rus edebiyatında poema (epik şiir) türünün ilk örneklerini Puşkin vermiştir. Gogol biçim açısından yaptığı en önemli denemesini Ölü Canlar adlı eserinde gerçekleştirir. Ölü Canlar, Dante’nin İlahi Komedya’sından yola çıkılarak kaleme alınmış ve grafiksel görüntü olarak düz yazı biçiminde, içerik olarak da Rus öğelerle donatılmış çok başarılı bir poema denemesidir. Ayrıca İ. A. Bunin (1933), B. L. Pasternak (1958), M. A. Şolohov (1965), A. İ. Soljenitsın (1970), J. Brodski (1987) ve son olarak S. Aleksiyeviç Nobel Edebiyat Ödülü sahibidirler.

Eski Çağ Rus Edebiyatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Eski Çağ Rus Edebiyatı

Folklor, Vakayinameler ve Destan türü eski çağ Rus edebiyatının en önemli kaynaklarıdır.

Klâsik Dönem Rus Edebiyatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Kantemir (1708-1744) ve Lomonosov (1711-1765) şiir türünde, Krilov (1768-1844) fabl türünde, Fonvizin (1744-1792) de komedya türünde bu akımı Rusya'da temsil etmişlerdir.

Romantik dönem Rus edebiyatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Hemen hemen her edebî türde eser vermiş olan Puşkin, en önemli romantik Rus sanatçısıdır. Puşkin, romantizmi Rus halkının yaşamından yerel renkler alarak zenginleştirmiştir. En ünlü eseri Yüzbaşının Kızı'dır.

Gerçekçi dönem Rus edebiyatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Realizm akımı Fransız edebiyatından sonra en önemli sanatçılarını Rus edebiyatından yetiştirmiştir. Nikolay Gogol özellikle yergi üslûbuyla toplumunun kokuşmuş, bozulmuş yöntemlerini eleştirmiştir. En ünlü romanları Müfettiş adlı oyun ile Ölü Canlar romanıdır. Rus Edebiyatını doruk noktasına çıkaran Dostoyevski ise toplumdan çok, birey olarak insanın ruh dünyasını hem tabiî hem de sosyal çevresi içinde en ince ayrıntılarına kadar sergiler. Psikolojik tahlilleri oldukça başarılıdır. Suç ve Ceza, Ezilenler, İnsancıklar, Kumarbaz,Yeraltından Notlar,Budala ve özellikle Karamazov Kardeşler ünlü romanları arasındadır. Bir başka önemli realist yazar Tolstoy, aristokrat kesimi iyi ve kötü yanlarıyla eleştirmekle beraber ve çiftlik ağalarının yaşamını romanlarında konu eder. Anna Karenina ile Savaş ve Barış en bilinen romanlarıdır.

Anton Çehov daha çok hikâye ve tiyatro türlerinden ürün vermiştir. En önemli oyunları: Vişne Bahçesi, Vanya Dayı, Martı (oyun)'dır. Diğer önemli Rus realist yazarlar arasında nihilizmi ve kuşak çatışmasını konu aldığı Babalar ve Oğullar adlı eseri ile İvan Turgenyev ve savunduğu sosyalizmi romanlarında (Ana) sıkça konu eden Maksim Gorki sayılabilir.

20. Yüzyıl Rus Edebiyatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Fütürizmin Rus edebiyatındaki önemli temsilcisi Mayakovski olmuştur. Şiirde Pasternak; hikâye ve roman da ise Zoşçenko, Nobel Ödülü kazandığı kitabı Don Hikayeleri ile Şolohov ve bir mahkûmu anlatırken hapishaneleri eleştiren yine Nobel Ödüllü İvan Denisoviç'in Bir Günü eseri ile Soljenitsin önde gelen sanatçılar arasında yer alırlar.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Rus edebiyatı nedir