Yolsuzluk, Rusya'da^[1] ekonomi,^[2] iş,^[3] kamu yönetimi,^[4] kolluk kuvvetleri,^[5][6] sağlık hizmetleri^[7][8] ve eğitim^[9] de dahil olmak üzere yaşamın çeşitli yönlerini etkileyen önemli bir sorun olarak algılanıyor. Yolsuzluk olgusu, kamu yönetiminin tarihsel modelinde güçlü bir şekilde yerleşiktir ve ülkedeki hukukun üstünlüğünün genel zayıflığına atfedilir.^[1] Rusya, Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün 2021 Yolsuzluk Algısı Endeksi'nde en düşük puan alan Avrupa ülkesi oldu; 180 ülke arasında 136. sırada.^[10]

Rusya'da yolsuzluğun yayılması[değiştir | kaynağı değiştir]

Merkezi İstihbarat Teşkilatı'nın (CIA) 1990'ların başında Moskova'daki ABD büyükelçiliğinde istasyon şefi olan Richard Palmer'a göre Sovyetler Birliği'nin dağılması ve Rusya'nın yükselişi, Sovyet devlet hazinesinden milyarlarca doların Avrupa ve ABD'deki özel hesaplara yasadışı olarak dağıtılmasıyla aynı zamana denk geldi. Bu durum, Soğuk Savaş sırasında KGB tarafından geliştirilen Batı bankacılığı bilgilerinin kullanılarak Sovyet sisteminin "her köşesinden" seçkinler tarafından yapıldı. Palmer, bunu Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşanmış gibi açıkladı; "Kongre üyelerinin çoğunluğunun yanı sıra Adalet ve Hazine Departmanları ve FBI, CIA, DIA, IRS, Mareşal Servisi, Sınır Devriyesi ajanları; eyalet ve yerel polis memurları, Federal Rezerv Bankası, Yüksek Mahkeme yargıçları” “büyük yolsuzluk” yapıyorlardı.^[11][12][13]

2004 yılında, Vladimir Putin'in ikinci cumhurbaşkanlığı döneminin başında, Rusya Yolsuzluk Algılama Endeksi'nde 90. sıradan 126. sıraya geriledi. Aynı dönemde ortalama rüşvet miktarı da artmıştır. Rusya İçişleri Bakanlığı'nın Ekonomik Suçlarla Mücadele Dairesi'ne göre, 2008'de ortalama rüşvet 9.000 rubleye ulaştı; 2009'da 23.000 ruble; 2010 yılında 61.000 ruble; ve 2011'de 236.000 rubleye ulaştı - 2011'deki ortalama rüşvet, 2008'deki ortalama rüşvetten 26 kat daha fazla, aynı dönem için enflasyon oranından kat kat fazla.^[14]

Kremlin genelkurmay başkanı Sergei İvanov'a göre, Rusya'daki en yozlaşmış alanlar (hane içi yolsuzluk açısından) sağlık, eğitim,^[15] konut ve toplumsal hizmetlerdir.^[16] Buna karşılık, RBC dergisinden bağımsız uzmanlar, yasa uygulama kurumlarını (Devlet Trafik Güvenliği Müfettişliği dahil) Rusya'daki en yozlaşmış alan olarak adlandırıyor ve bunu sağlık, eğitim, konut ve toplumsal hizmetler ve sosyal güvenlik hizmetlerinin izlediğini belirtiyorlar.^[17] Ancak hükûmet düzeyinde, yolsuzluğun en çok görüldüğü beş alan şu şekildedir: hükûmet sözleşmeleri ve satın alımları; izin ve sertifikaların verilmesi; kolluk; arazi dağılımı ve arazi ilişkileri; inşaat.

Rusya'da yolsuzluğun maliyetine ilişkin tahminler değişiklik gösteriyor.^[18] Rosstat'ın resmi hükûmet istatistiklerine göre, "gölge ekonomi" 2011'de Rusya'nın GSYİH'sının yalnızca %15'ini işgal ediyordu ve bu, bildirilmeyen maaşları (vergilerden ve sosyal ödemelerden kaçınmak için) ve diğer vergi kaçakçılığı türlerini içeriyordu.^[19] Rosstat'ın tahminlerine göre, 2011'deki yolsuzluk GSYİH'nın yalnızca %3,5 ila %7'si kadardı. Buna karşılık, bazı bağımsız uzmanlar yolsuzluğun Rusya'nın GSYİH'sının %25'ini tükettiğini iddia ediyor.^[20] Rüşvetin ana odağında da ilginç bir değişiklik var: Daha önce yetkililer yasal ihlallere gözlerini kapatmak için rüşvet alırken, şimdi sadece görevlerini yerine getirmek için alıyorlar.^[21] Pek çok uzman, son yıllarda Rusya'da yolsuzluğun bir iş haline geldiğini kabul ediyor. 1990'larda işadamları bir "krysha" (kelimenin tam anlamıyla bir "çatı", yani koruma) sağlamak için farklı suç gruplarına ödeme yapmak zorunda kaldılar. Günümüzde bu "koruyucu" işlev, yetkililer tarafından yerine getirilmektedir. Bozuk hiyerarşiler, eğitim de dahil olmak üzere ekonominin^[22] farklı sektörlerini karakterize eder.^[23]

Sonunda, Rus halkı bu yolsuzluğun bedelini ödüyor.^[24] Örneğin, bazı uzmanlar, enflasyon oranını önemli ölçüde aşan konut, su, gaz ve elektrik tarifelerindeki hızlı artışların, en üst düzeydeki yüksek hacimli yolsuzluğun doğrudan bir sonucu olduğuna inanıyor.^[25] Son yıllarda yolsuzluğa tepki değişti: Putin'in ikinci döneminden itibaren, çok az yolsuzluk vakası öfke konusu oldu. Putin'in sistemi, kamu hizmeti ve iş dünyasının her yerde ve açık bir şekilde birleştirilmesinin yanı sıra akrabaları, arkadaşları ve tanıdıkları bütçe harcamalarından yararlanmak ve devlet mülkünü devralmak için kullanması bakımından dikkat çekicidir. Kuruluş, mülk ve arazi baskınları olağandır.^[26] Sonuç, yolsuzluğun normalleşmesi olmuştur.

Bazı akademisyenler, Rusya'da yozlaşmış uygulamaların yayılmasının tüm iktidar sisteminin sürdürülmesi için vazgeçilmez mekanizmalardan biri olduğu ve devlet-korporatist ekonomiye dayalı otoriter bir rejimin ve hiyerarşik bir toplumun kurulmasının, yolsuzlukla mücadelede etkin ceza politikasının uygulanmasının önünde temel bir engel teşkil ettiğini ifade ederler.^[27]

Yolsuzlukla Mücadele Vakfı[değiştir | kaynağı değiştir]

Yolsuzlukla Mücadele Vakfı, aktivist ve politikacı Aleksey Navalni tarafından 2011 yılında Moskova'da kurulmuş, kâr amacı gütmeyen bir kuruluştur. Temel amacı, son birkaç yıldır başarılı bir şekilde yaptıkları üst düzey Rus hükûmet yetkilileri arasındaki yolsuzluk vakalarını araştırmak ve ortaya çıkarmaktır.

2019 yılında, Yolsuzlukla Mücadele Vakfı, bir Rus mahkemesi tarafından yabancı ajan olarak tanındı.^[28] 2021'de örgütü aşırılıkçı olarak tanımak ve tasfiye etmek için bir dava başlatıldı.^[29]

Araştırma[değiştir | kaynağı değiştir]

9 Aralık 2014'te Novosti ajansı, Ulusal Yolsuzlukla Mücadele Komitesi başkanı Kirill Kabanov'un yayında Rus yetkililerin üçte birinin yozlaşmış olduğunu kabul ettiğini bildirdi.^[30] 2015 itibarıyla, Rus yetkililer periyodik olarak beyan edilen gelirlerinden önemli ölçüde daha değerli lüks arabalar, konaklar veya giysiler için harcama yapmakla suçlanıyor.^{[31][32][33][34][35]}

Rusya Başsavcılığı, 2017 yılında kolluk görevlileri ve milletvekillerinin (yaklaşık 2.200 kişi) yolsuzluktan hüküm giyen kişilerin sayısının %11'den fazlasını oluşturduğunu bildirdi.^[36]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Uluslararası Şeffaflık Rusya (İngilizce Versiyon) http://transparency.org.ru/en/ 24 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• "Rusya'da Yolsuzluk ve Kurumlar" Mark Levin, Georgy Satarov, Demokrasi Bilgilendirme Vakfı http://www.indem.ru/satarov/satarov_levin/corruption.htm#1 11 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.