Habsburg Hanedanı

Habsburg Hanedanı
Haus Habsburg
Habsburg Hanedanı; Haus Habsburg
Ülke	Alman Krallığı, Avusturya Arşidüklüğü, Bohemya, İspanya, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu, Macaristan-Hırvatistan, Meksika İmparatorluğu, Napoli, Portekiz Krallığı, Sicilya ve diğer küçük tarihi ülkeler
Milliyet	Almanlar, Avusturyalılar, diğer Cermenler ve İspanyollar
Kuruluş	11. yüzyıl
Kurucu	Habsburg Kontu Radbot
Yıkılış	Avusturya'da 1780, İspanya'da 1700, Portekiz'de 1640
Son hükümdar	İspanya kolu: Charles (1 Kasım 1700); Avusturya kolu: Maria Theresa (29 Kasım 1780)
Unvan(lar)	Almanya Kralı; Avusturya Arşidükü; Avusturya İmparatoru; Bohemya Kralı; Burgonya Dükü; Fransa Kralı; Galiçya ve Lodomerya Kralı; Habsburg Kontu; Hırvatistan Kralı; İngiltere Kralı; İrlanda Kralı; İspanya Kralı; İtalya Kralı; Kutsal Roma Cermen İmparatoru; Macaristan Kralı; Meksika İmparatoru; Napoli Kralı; Parma Dükü; Portekiz Kralı; Romalıların Kralı; Sicilya Kralı; Transilvanya Büyük Prensi;
Alt kolları	Habsburg-Laufenburg; Kyburg Hanedanı; Leopold kolu; Albert kolu; Habsburg-Lorraine Hanedanı (Maria Theresa'nın oğlu II. Joseph'in soyu); (not: II. Joseph'in oğlu olmadığından onun küçük kardeşi II. Leopold, Habsburg-Lorraine Hanedanı'nın başına geçmiştir.);
	^ yalnızca unvan ;

Habsburg Hanedanı, Avrupa'nın çeşitli ülkelerini yüzyıllar boyunca yönetmiş bir hanedan. Avusturya Hanedanı olarak da bilinir.^[1]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Hanedanın kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]

Hanedan adını, bugün İsviçre'de bulunan ve "Şahin Kalesi" anlamına gelen Habichtsburg'dan alır. Aargau kantonunda, Aare ırmağı yakınlarındaki bu kale, 1020 yılında, Strazburg Piskoposu Werner ve kayınbiraderi Radbot tarafından yaptırılmıştır.^[1] Hanedanın bugün tespit edilebilen en eski atası, Kont Radbot'un büyükbabası Zengin Guntram'dır. Zengin Guntram'ın, 950 yılında Alman Kralı I. Otto'ya başkaldıran Kont Guntram ile aynı kişi olduğu düşünülür.^[1]

Radbot'un oğlu I.Werner (ö.1096), "Habsburg Kontu" unvanını aldı.^[1] I. Werner, Zürih ve Yukarı Alsas bölgelerinin kontu olan III. Albert'in (ö. yak. 1200) büyükbabasıdır. Habsburglardan II. Rudolf (ö. 1232), Laufenburg ve Waldstätte'yı ele geçirdi; ancak ölümünden sonra bu bölgeler oğulları IV. Albert ve III. Rudolf arasında paylaşıldı. Sonradan III. Rudolfun mirasçıları, kendi hisselerini IV. Albert'in mirasçılarına sattı.^[1]

Hanedanın Avusturya ile özdeşleşmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

IV. Albert'in oğlu IV. Rudolf 1273'te Alman Kralı seçildi ve I. Rudolf olarak anılmaya başlandı. I. Rudolf, 1282 yılında, Avusturya ve Styria'yı oğulları Albert (gelecekteki Alman Kralı I. Albert) ve II. Rudolf'a -birlikte yönetmeleri için- verdi; zira Habsburglarda yönetimi tek bir kişi yerine tüm erkeklere devretme geleneği vardı.^[1] Ancak ikibaşlılığa alışık olmayan Avusturya halkı bu yönetim şeklini benimsemedi ve 1283 yılındaki bir antlaşma ile II. Rudolf haklarından feragat etti.^[1] Kral I. Albert 1308'de ölünce yeniden yönetim sorunları ortaya çıktı. Bir süre ortak yönetimin (condominium) denenmesinden sonra Avusturya Dükü IV. Rudolf 1364 yılında kardeşleriyle bir antlaşma yaptı ve eşit haklara sahip olmalarına rağmen kendisinin hanedanın de facto başı olduğunu ilan etti.^[1] Tüm bunlara rağmen Rudolf'un ölümünden sonra III. Albert ve III. Leopold 1379'da Neuberg Antlaşması'nı imzaladı ve bölgeyi yeniden bölüştü: Avusturya Albert'in; Styria, Carinthia ve Tirol Leopold'un oldu.^[1]

Bu esnada Kral I. Albert'in oğlu Avusturyalı III. Rudolf 1306-1307 yıllarında Bohemya Kralı idi ve kardeşi I. Frederick, 1314-1330 yılları arasında -III. Frederick unvanıyla- Alman Kralı idi.^[1] Avusturyalı V. Albert 1438'de Almanya, Macaristan ve Bohemya Kralı seçildi ve II. Albert unvanını aldı. II. Albert'in hayatta kalan tek oğlu Ladislas Posthumus 1446'dan itibaren Macaristan'ın, 1453'ten itibaren Bohemya'nın kralı oldu. 1457 yılında Ladislas ölünce Avusturyalı III. Albert'in tüm erkek nesli tükenmiş oldu. Aynı esnada III. Leopold'dan gelen Styrian nesli İç Avusturya ve Tirol dallarına ayrıldı.^[1]

Habsburg Kutsal Roma İmparatoru[değiştir | kaynağı değiştir]

İç Avusturya neslinin en kıdemli üyesi V. Frederik 1440'ta Alman Kralı oldu ve 1452'de Kutsal Roma İmparatoru olarak Roma'da taç giydi (ki Frederick Roma'da taç giyen son imparatordur). Böylece Habsburglar Batı dünyasının en prestijli seküler unvanına sahip oldu.^[1] Bununla birlikte o dönemde "Kutsal Roma İmparatoru" demek, pratikte sadece "Alman Kralı" demenin gösterişli bir şekliydi ve Alman kralları -tıpkı Bohemya ve Macaristan kralları gibi- seçimle başa geliyordu.^[1] Habsburg Hanedanı'nın 1711 yılına kadar sürekli kendi içinden imparator çıkarmasının başlıca nedeni, Habsburg kontrolündeki bölgenin genişliği ve zenginliği nedeniyle Hanedanın Alman seçicilere kendi adayını dayatabilmesiydi.^[1]

Yönettikleri ülkeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Habsburg Hanedanının yönetmiş olduğu bazı ülkeler şunlardır:

Kutsal Roma Cermen İmparatoru (1273-1806)
Avusturya İmparatoru (1806-1867)
Avusturya-Macaristan İmparatoru (1867-1918)
Hırvatistan Kralı (1437-1918)
Macaristan Kralı (1437-1918)
İspanya Kralı (1516-1700)
Portekiz Kralı (1580-1640)
Bohemya (Çek) Kralı (1526-1918)
Erdel (Transilvanya) Kralı (1690-1867)
Galiçya ve Lodomerya Kralı (1772-1918)
Toskana Grandükü (1790-1859)
Parma Dükü (1814-1847)
Modena Dükü (1814-1859)
Meksika İmparatoru (1864-1867)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ House of Habsburg 8 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Britannica.com. Erişim: 30 Ocak 2015

[de_facto-1] yalnızca unvan

[Britannica-2] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ House of Habsburg 8 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Britannica.com. Erişim: 30 Ocak 2015

[note 1]

[1]

Habsburg nedir?, Habsburg anlamı nedir?, Habsburg ne demektir?