I. Maximilian
Albrecht Dürer tarafından 1519 yılında yapılmış tablosu
Kutsal Roma İmparatoru
Hüküm süresi	19 Ağustos 1493–12 Ocak 1519
Önce gelen	III. Friedrich
Sonra gelen	V. Karl
Doğum	22 Mart 1459(1459-03-22) Wiener Neustadt, Avusturya
Ölüm	12 Ocak 1519 (59 yaşında) Wels, Yukarı Avusturya
Defin	Wiener Neustadt, Avusturya
Eş(ler)i	Burgonyalı Maria Bianca Maria Sforza
Çocuk(lar)ı	Yakışıklı Philip Habsburglu Margaret (1480-1530)
Hanedan	Habsburg Hanedanı
Babası	III. Friedrich
Annesi	Portekizli Eleanore

Habsburglu I. Maximilian (22 Mart 1459 - 12 Ocak 1519), Kutsal Roma İmparatoru. 1493 yılından ölümüne kadar hüküm sürmüş, yaptığı savaşlar ve evlilikler sayesinde Habsburg Hanedanı'nın nüfuzunu arttırmıştır.

İlk Yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Maximilian, Kutsal Roma İmparatoru III. Friedrich (1415-1493)'le Portekizli Eleanore'ın oğluydu. Babası 1440'ta Alman kralı, 1452'de Kutsal Roma-Cermen İmparatoru olmuştu. Ayrıca Avusturya dükü olan babası, oğlunun eğitimine önem verdi. Maximilian 1477'de Burgonya dükü Charles'ın (Kötü) tek çocuğu ve varisi olan Burgonyalı Mary'le evlenerek, 1477'de Nancy Çarpışması'nda Fransa kralı XI. Louis'ye (1423-1483) yenilerek öldürülen kayınpederinin ardından Burgonya dükü (1477-82) oldu. Eşinden, sonradan İmparator V. Karl'ın babası olan Yakışıklı Philipp (1478-1506), Avusturyalı Margaret (1480-1530) ve küçük yaşta ölen Franz(1481) adlı 3 çocuğu olan Maximilian; karısının 1482'de ölmesinden sonra Burgonya dükü unvanını yitirdi. Ancak Burgonya dükü Kötü Charles'ın ele geçirdiği Burgonya Flandre'sını (Felemenk) korumayı başardı. Babası III. Friedrich tarafından naip ilan edildi ve babası ölene değin bu unvanını korudu. 16 Şubat 1486'da Roma kralı (Rex Romanorum) ilan edilen Maximilian, Felemenk'i oğlu Philipp'e verdi. Babasının 19 Ağustos 1493'te ölmesinden sonra Kutsal Roma İmparatoru ilan edilen Maximilian, aynı yıl Fransa'yla imzaladığı anlaşmayla Felemenk'in kendisine ait olduğunu Fransızlara kabul ettirdi.

İmparatorluk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Maximilian, İmparator olmadan önce 1491 yılında Bretanya Düklüğü'nü Fransa'ya kaptırmamak istediği için Bretanya dükü François'nın yaşayan tek çocuğu ve varisi olan kızı Bretanyalı Anne ile evlendi. Ancak Fransa kralı VIII. Charles'ın(1470-1498) itirazları ve tehditleri üzerine Anne, Maximilian'dan ayrılarak VIII. Charles'la evlendi. Böylece Bretanya düklüğünü de kaybeden Maximilian, 1494'te Milano dükü ve VIII. Charles'ın düşmanı Ludovico Sforza'nın yeğeni Bianca Maria Sforza'yla evlendi. İtalya Savaşları'na Fransa'nın düşmanı olarak katıldı. Fransa'nın I. İtalya Savaşı'nda (1494-98) yenilgiye uğraması üzerine İtalya Fransız işgalinden kurtuldu. Ancak Maximilian,tüm dikkatini İtalya'ya yönelttiğinden İsviçre'de artan milliyetçi isyanları görmezlikten geldi. Bunun üzerine İsviçreliler, 1499 yılında I. Maximilian'ın kuvvetlerine karşı zafer kazanarak, İsviçre'nin Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'ndan muaf tutulmasını sağladılar. Sonradan Maximilian İsviçre'yi yeniden Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na katmak istese de, başarısız oldu.

1500'lere girildiğinde, Avrupa'nın durumu şöyleydi; Fransa Kral VIII. Charles'ın ölümünden sonra yerine geçen XI. Louis döneminde yeniden güçlenmiş, İtalya'daki savaşlar yeniden başlamış (II. İtalya Savaşı, 1499-1502), Ludovico Sforza Milano'ya giren Fransızlarca düklüğünden ayrılmaya zorlanmış, Venedik Cumhuriyeti ve Osmanlı Devleti savaşmakta (1499-1503 Osmanlı-Venedik Savaşı), İspanya Kristof Kolomb'un keşfettiği Amerika'ya keşif seferleri yapmakta ve Almanya'da huzursuzluklar baş göstermekteydi. Maximilian, giderek büyüyen Fransız tehdidine karşı 1490'larda İspanya kralı I. Ferdinando ve kraliçesi Kastilyalı Isabel'in kızları Juana'yla (Deli) kendi oğlu Yakışıklı Philipp'i evlendirmişti; bu evlilikten 1500 yılında sonradan Kutsal Roma-Cermen İmparatoru ve İspanya kralı V. Karl ile Kutsal Roma İmparatoru I. Ferdinand (Kutsal Roma İmparatoru) doğmuştu. Öte yandan Maximilian, giderek artan Osmanlı tehlikesinin de bilincindeydi, nitekim Macaristan ve Bohemya kralı Vladislas (1456-1516)'la iyi ilişkiler kurmuş ve evlilik yollarıyla ilişkilerini sağlamlaştırmıştı. Sonradan bu evlilikler, Maximilian'ın işine çok yarayacaktı.

Fransa kralı XII. Louis, II. İtalya Savaşları'nı (1499-1502) başlattıktan kısa bir süre sonra, Fransa İtalya'nın büyük kısmını işgal etmişti. Bunun üzerine Fransa'nın gücünden çekinen bazı devletler, Maximilian'ın öncülüğünde "Halkın Mutluluğu İçin Birlik"'i kurdular. Louis, Birlik'e karşı çok savaştı ve sonunda Birlik'i yenmeyi başardı (1508). Ancak İtalya Savaşları, giderek şiddetlenerek devam etti. Bu arada Maximilian'ın oğlu ve İspanya kralı I. Ferdinando'nun varisi Deli Juana'nın kocası olan Yakışıklı Philipp, kayınpederini tahtı kendisine ve Juana'ya bırakmaya zorlayarak I. Felipe (1504-06) adıyla İspanyol tahtına çıkmıştı. Felipe'nin 1506'da ölmesinden sonra Ferdinand tahtı yeniden ele geçirdi ve Maximilian'la kendisinin torunları olan 6 yaşındaki Carlos'yu (V. Karl) varisi ilan etti. Böylece V. Karl 1516'da İspanyol, 1519'da Alman ve Avusturya tahtına çıktı.

"Halkın Mutluluğu İçin Birlik" Kral XII. Louis tarafından yenilgiye uğratılınca, Maximilian Louis'le anlaşmayı yeğledi. Ancak gizlice III. İtalya Savaşı'nda (1508-12) Louis'ye karşı savaşan İtalyan devletlerine yardım etti.

31 Ekim 1517'de Alman rahip Martin Luther, Wittenberg'de 95 Tez'ini kale kilisesinin kapısına asarak, Katolik papazlarını tanımadığını ilan etti ve böylece Reform Hareketi baş gösterdi. Kısa sürede Almanya'ya yayılan Reform Hareketi, Papa X. Leo'nun tepkisini çekti. Papa'nın yakalanmasını talep ettiği Luther, Saksonya dükü III. Friedrich'in korumasına girdi ve Papa'nın gönderdiği aforoz kağıdını yaktı. Maximilian, başta Luther'in neden olduğu Reform hareketlerini önemsemese de, Papa'nın tepkisi ve hareketlerin tehlikeli bir şekilde yayılması üzerine Luther'i heretik ilan etmek zorunda kaldı. Aslında Luther'in neden olduğu Reform'u önemsemeyen Maximilian, Luther'in kurduğu Protestanlık mezhebinin İmparatorluğa ve Papalığa verdiği zararı görecek kadar fazla yaşamadı. Ancak öldüğünde, Protestanlığı engellememekle yaptığı hatanın farkına varmıştı.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Maximilian, 12 Ocak 1519'da Avusturya'daki Wels'te 59 yaşında öldü. Innsbruck'e (Avusturya) defnedilen Maximilian'ın yerine 1516'da İspanya kralı olan I. Carlos (V. Karl) geçti. Flandre'ye ise Maximilian'ın kızı Avusturyalı Margaret naip oldu, Avusturya ise Maximilian'ın küçük torunu Ferdinand'ın (I. Ferdinand (Kutsal Roma İmparatoru)) naipliğine bırakıldı. Maximilian'ın ölümünden sonra, İspanya ve Avusturya birleşerek büyük bir güç oluşturdu. Macaristan ve Bohemya ise, 1526'da son bağımsız Macar kralı II. Lajos'un (1506-1526) Mohaç Muharebesi'nde Osmanlı padişahı I. Süleyman'a (1494-1566) yenilerek ölmesinden sonra Osmanlı voyvodası János Zápolya'ya (ölümü 1540) verildi; ancak Bohemya Avusturya'nın oldu. 1540'tan sonra Macaristan, Osmanlı Devleti ve Avusturya arasında paylaşıldı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Maximilian I, Holy Roman Emperor ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Schauerte, Thomas (2001) Die Ehrenpforte für Kaiser Maximilian I. Dürer und Altdorfer im Dienst des Herrschers München / Berlin: Kunstwissenschaftliche Studien, 95. (Almanca)
• Silver, Larry (2008) Marketing Maximilian: The Visual Ideology of a Holy Roman Emperor Princeton / Oxford: Princeton University Press.. (İngilizce)