I. Charles
Charles le Téméraire tablosu yaklaşık 1460, Rogier van der Weyden tarafından
Burgonya Dükü
Hüküm süresi	15 Haziran 1467[1] -5 Ocak 1477[2]
Önce gelen	Philippe le Bon[3]
Sonra gelen	Burgonya Düşesi Mary[4]
Doğum	10 Kasım 1433(1433-11-10)[5] Dijon, Burgundy
Ölüm	5 Ocak 1477 (43 yaşında)[6] Nancy, Fransa
Eş(ler)i	Charolais Kontesi Catherina Charolais Kontesi Isabella of Bourbon Margaret of York
Hanedan	Valois Hanedanı
Babası	Philippe le Bon
Annesi	Isabella, Burgonya Düşesi

Charles (d. 10 Kasım 1433 - ö. 5 Ocak 1477), Fransızca Charles le Téméraire, Burgonya'nın Valois Hanedanından son dükü (1467-1477). Burgonya'nın Fransa'dan bağımsız bir krallık olması için uğraşmış ve Fransa Kralı XI. Louis ile siyasi ve askeri mücadele içine girmiştir. Bu mücadele kendisinin Lorraine Dükü'nün hizmetinde olan İsviçre paralı askerleri tarafından Nancy savaşında öldürülmesi ve topraklarının parçalanıp bir kısmının Fransa otoritesine geri kalanının da Habsburg İmparatorluğuna bırakılmasıyla sonuçlanmıştır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Burgonya Dükü III. Philip (Philippe Le Bon) (doğum 31 Temmuz 1396, Dijon, Burgundy —ölüm 15 Haziran 1467, Brugge, Belçika) ve Aviz Hanedanı'ndan Portekiz kralı I. John'un kızı Burgonya Düşesi Isabella (Doğum 21 Şubat 1397, Evora-17 Aralık 1471)'dan^[7] 10 Kasım 1433'te Dijon'da dünyaya gelmiştir.^[8]

Babasının ölümünden, Dük olmadan, önce Charolais Kontu unvanını taşımıştır.^[9] Bu dönemde Dofen XI. Louis (daha sonra Fransa Kralı) Fransa kralı VII. Charles'dan kaçarak III. Philip'in kontrolü altındaki Burgonya'ya sığınmıştır.^[10] I. Charles daha sonra Fransa kralı olacak Dofen XI. Louis ile Luis'in Burgonya sürgünü süresince arkadaş olmasına ve Fransa'ya karşı düşmanlığı olmamasına rağmen, Düklüğü ve öncesi dönemde babası III. Philip'in Fransa'dan bağımsız bir krallık kurma emelini yerine getirmeye çalışmıştır.^[11][12] Fransa kralı XI. Louis'in kardeşi Berry dükü Charles ile birlikte XI. Louis'in merkezi otorite kurma çabalarına karşı La ligue du Bien public adlı Feodal soylulardan oluşan ittifakı organize etmiştir.^[13]

Charles 1474 yılına kadar bağımsız bir devlet kurma amacıyla yerine getirdiği çabalarının çoğunda başarılı olmuştur. Burgonya Düklüğünün sınırlarını genişletmiş, Burgonya'yı bir devlet olarak organize etmiş ve Fransa kontrolünden bağımsız kılmıştır. Daha sonra XI. Luis'in Somme nehrinde bulunan topraklarını ilhak etmesi Luis ve Charles arasında Charles'ın ölümüne kadar sürecek olan mücadelenin başlangıcı olmuştur.^[14] 1465'te Charles Luis'i ilhak ettiği Somme üzerindeki toprakları geri vermek zorunda bırakmış ve Ekim 1465'te karşılıklı olarak Conflans antlaşmasını imzalamışlardır.^[15] Fakat XI. Louis'in Dinant ve Liège'i Charles'a karşı isyana teşvik etmesi ve sonrasında Charles'ın bu bölgeleri tümüyle işgal edip yağmalatması^[16] (1466) ve 1467 yılında Philippe le Bon'un ölmesi (Charles'ın dük olması) sonucunda bu antlaşmanın bir geçerliliği kalmamıştır. Bir yıl sonra Charles İngiltere Kralı IV. Edward ile ittifak kurmuş ve kral Edward'ın kız kardeşi Margaret ile evlenmiştir (Temmuz 1468)^[17] Bunun üzerine Louis, Charles'ı müzakere etmek üzere Péronne'de görüşmeye çağırmış (Ekim 1468),^[18] görüşmeler sırasında Louis'in tekrar bir Liège isyanı düzenlediği haberinin Charles'a ulaşması sonucunda Charles, Louis'in Flanders, Gent ve Brugge'ün Fransa parlamentosu hakimiyetinden çıkmasını kabul ettirmiştir.^[19] Daha sonra Charles Liège'deki isyanı bastırmış ve halkın önemli bir kısmını katletdirmiştir.^[20] Bu barış antlaşması da uzun süreli olmamış fakat Kasım 1472'de yeni bir barış antlaşması imzalanmıştır.^[14]

Charles sınırlarını Rhine'a kadar genişletmiş, Bourgundy, Lüxemburg ve Hollanda arasında kalan bölgeleri ilhak etmiştir.^[14] Ferrette'yi ve bazı diğer küçük kasabaları 1469 yılında Avusturya Arşidükü Sigismund'tan satın almıştır.^[21]

Emellerine ulaşabilmesi için Charles'ın kurmak istediği krallığın içinde sahip olmadığı bir tek İsviçre kantonları ve Köln kalmıştır.^[14] 1475 yılında Nancy'yi işgal etmiş 1476 yılında Granson ve Morat'ta İsviçre paralı askerlerine yenilmiştir. Ekim ayında Nancy'yi tümüyle kaybetmiş daha sonra 5 Ocak 1477 yılında ikinci kez İsviçre askerleriyle Nancy yakınlarında yaptığı savaşta ordusu bozguna uğratılmış kendisi de muharebe içerisinde öldürülmüştür.^[22]

Nancy Muharebesi[değiştir | kaynağı değiştir]

İsviçre askerlerine Morat ve Grandson'da uğradığı yenilgi sonrasında ordusunun zayıflamasının yanında siyasi ve askeri otoritesi de zayıflamıştı. Takib eden süreçte Lorraine Dükü, Charles'ın işgal ettiği toprakların çoğunu geri almıştı. Bütün bu olumsuzluklara rağmen, Charles 1476 yılının kış aylarında Nancy'yi (Lorraine'nin başkenti), kısa sürede düşmesini umarak, tekrar kuşatmaya alma kararı almıştı fakat kuşatma beklenenden uzun sürdü ve Nancy düşmedi. Bunun üzerine Lorraine Dükü kendi ordusu ve İsviçre paralı askerlerinden oluşan birliklerle sayıca az olan Charles'ın ordusunu Nancy yakınlarında 1477 yılı Ocak ayında kuşatmıştır. Savaş sonucunda Burgonya ordusu tümüyle yok edilmiş Charles'ın parçalanmış cesedine de muharebeden üç gün sonra ulaşılmıştır. Bu savaş sonrasında Burgonyalılar'ın bağımsız devlet kurma hayalleri tümüyle ortadan kaldırılmıştır.^[23] Charles'ın Hollanda üzerindeki toprakları Arşidük Maximilian'ın I. Charles'ın kızı Mary ile evlenmesi sonucu Habsburg İmparatorluğuna katılmış ve Burgonya krallığı Fransa kontrolü altına girmiştir. Ayrıca bu savaş sonucunda İsviçre paralı askerlerinin ünü artmış Avrupa ordularında daha fazla yer almaya başlamışlardır.^[24]

Soy ağacı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta I. Charles (Bourgogne dükü) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Valois Hanedanı
• İsviçre paralı askerleri
• XI. Louis

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]