Vasıf Çınar

Vasıf Çınar
Vasıf Çınar
Türkiye Millî Eğitim Bakanı
	Görev süresi; 28 Şubat 1929 - 7 Nisan 1929
Cumhurbaşkanı	Mustafa Kemal Atatürk
Başbakan	İsmet İnönü
Yerine geldiği	İsmet İnönü
Yerine gelen	Recep Peker
	Görev süresi; 8 Mart 1924 - 21 Kasım 1924
Cumhurbaşkanı	Mustafa Kemal Atatürk
Başbakan	İsmet İnönü
Yerine geldiği	İsmail Safa Özler
Yerine gelen	Şükrü Saracoğlu
Türkiye Büyük Millet Meclisi; 2., 3. ve 4. dönem milletvekili
Seçim bölgesi	1923 - Manisa; 1927 - İzmir; 1931 - İzmir
Kişisel bilgiler
Doğum	1896; Kandiye, Girit, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	2 Haziran 1935 (38-39 yaşlarında); Moskova, Sovyetler Birliği
Defin yeri	Cebeci Asri Mezarlığı, Ankara
Partisi	Cumhuriyet Halk Partisi
Bitirdiği okul	İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Hüseyin Vasıf Çınar (1896, Kandiye - 2 Haziran 1935, Moskova), Türk öğretmen, gazeteci, siyasetçi ve diplomattır.

Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Türklerin direnişine destek olmuş bir milletvekili ve devlet adamıdır. İki kez Millî Eğitim Bakanlığı yapmış ve Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun uygulayıcısı olmuştur. Prag, Paris ve Moskova büyükelçiliği görevlerinde bulunmuştur. Altay Spor Kulübü’nün kurucularındandır. Milletvekili Esat Çınar'ın kardeşidir. Eski Hazine müsteşarı ve Tekirdağ milletvekili Faik Öztrak'ın annesinin dayısıdır.^[2]^[3]^[4]

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

1896 yılında Kandiye’de dünyaya geldi.^[5] Bedirhanîler’den Kaymakam Abdullah Hulusi Bey'in oğludur.^[6] Lise öğrenimini 1910 yılında İzmir İdadisi'nde (Lise) tamamladı. Yükseköğrenim için İstanbul’a gitti ve İstanbul Hukuk Mektebi’nde okudu. Savaş nedeniyle yarım kalan hukuk öğrenimini İzmir’in işgalinden az önce yeniden İstanbul’a gelerek 1916’da tamamladı.

Mustafa Necati Bey ile birlikte 1915 yılında kurdukları Özel Şark Mektebi İdadisi'nde yöneticilik ve tarih öğretmenliği yaparak meslek yaşamına başladı. Burada 3 yıl görev yaptı. Lisede spor yapmaya teşvik ettiği gençlerle Altay Spor Kulübü’nün kurulmasına önayak oldu. İzmir Türk Ocağı’nın aktif bir üyesi oldu.

İzmir'in Yunanlar tarafından işgali sırasında Mustafa Necati Bey ile beraber işgalin önlenmesi ve direniş örgütlenmesi için çalıştı; İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti'ni kurucuları arasında yer aldı; işgal üzerine kardeşi Mehmet Esat ile birlikte Balıkesir’e gitti ve Balıkesir Kuvâ-yi Milliyesi’ne katıldı. II. Balıkesir Kongresi'nden itibaren toplanan kongrelere "İzmir Türk Ocağı Delegesi" olarak katıldı.

İzmir’e Doğru gazetesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Hüseyin Vasıf Bey’in Millî Mücadele’ye verdiği desteğin en önemlisi, Balıkesir’de bulunduğu dönemde İzmir’e Doğru gazetesini çıkarmasıdır. Millî Mücadele basınında seçkin bir yeri olan İzmir’e Doğru gazetesinin sahibi olan Hüseyin Vasıf, burada ateşli makaleler yazdı. “Ulusal Kurtuluş Hareketinin Destekçisi ve Yürütücüsüdür” alt başlığı ile çıkan gazeten yazı işleri müdürü kardeşi Mehmet Esat, başyazarı arkadaşı Mustafa Necati idi. Yayına başladığı 16 Kasım 1919’dan itibaren haftada iki gün, Ocak 1920’den sonra haftada üç gün çıkan gazete, 74 sayı boyunca yayın hayatına devam etti.

Balıkesir’in işgali üzerine gazetenin yayını sona ermesinin ardından Hüseyin Vasıf şehirden ayrıldı; Maarif Vekaleti Özel Kalem Müdürlüğü’ne atandı.^[7] İzmir, Yunan işgalinden kurtulduktan sonra İzmir Maarif Müdürlüğü'ne atandı (1922).

Siyasi yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Hüseyin Vasıf Bey, İzmir Maarif Müdürü iken TBMM 2. dönem milletvekilliği için seçimlere katıldı ve 1923 yılında Saruhan milletvekili olarak meclise girdi. Cumhuriyetin ilanı ve hilâfetin kaldırılması tartışmalarında parlamentoda etkili bir milletvekili oldu. Mecliste saltanat ve cumhuriyet tartışmalarının geride bırakılmasının ardından İstiklal Mahkemeleri içinde yer aldı. İstiklâl Mahkemesi savcısı olarak görev yaptı.^[8]

Tevhid-i Tedrisat Kanunu[değiştir | kaynağı değiştir]

Hüseyin Vasıf Bey, öğretimde mektep-medrese ikiliğini ortadan kaldırmak üzere öğretimin birleştirilmesi kanunu (Tevhid-i Tedrisat) için 50 arkadaşı ile birlikte önerge verdi. 3 Mart 1924’te teklifin kabul edilmesinden 3 gün sonra Millî Eğitim Bakanı olarak atandı. 8 aylık bakanlığı sırasında Tevhid-i tedrisat’ı uygulamaya geçirdi; medreseler kapatıldı, okullar laikleştirildi, öğretmen okullarının sayısının arttırılmasına başlandı, yabancı uzmanlar getirtilip eğitimin planlanlanması konusu ele alındı. Özellikle dünyanın en büyük eğitimcisi sayılan John Dewey çağrılmış ve bir rapor hazırlatılmıştı. Yaptığı radikal uygulamalar tutucu çevrelerin eleştirilerine neden olunca 21 Kasım 1924 tarihinde bakanlıktan istifa etti.

Diplomatlık yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Hüseyin Vasıf Bey, Millî Eğitim Bakanlığı’nın istifasından sonra Dışişleri Bakanlığı kadrosuna girerek 3 yılda 3 büyük kente elçilik ve büyükelçilik yaptı.

16 Haziran 1925 günü Prag Elçisi olarak atandı. Türkiye Cumhuriyeti’nin Çekoslovakya’daki ilk elçisi oldu.

2 yıl Prag’da görev yaptıktan sonra 11 Aralık 1927’de Budapeşte Elçisi olarak atandı, bir yıl bu görevde kaldı.

3 Kasım 1928 günü Moskova Büyükelçisi olarak atandı ancak bu görevde sadece 3 ay kalabildi. Millî Eğitim Bakanlığı yapmakta olan yakın arkadaşı Mustafa Necati Bey’in ani ölümü üzerine boşalan İzmir milletvekilliğine seçildi ve ikinci kez millî eğitim bakanı olarak atandı.

Hüseyin Vasıf Bey, 1932 yılında Millî Eğitim Bakanlığı’ndan tekrar ayrılıp dışişleri bünyesinde çalışmaya başladı; bakanlık tarafından İtalya Büyükelçisi olarak görevlendirildi. 28 Mayıs 1931’de başladığı Roma’daki görevinden Moskova’ya atanması nedeniyle ayrıldı. 10 Eylül 1934 günü Moskova’daki görevine başladı. Bu göreve ek olarak Litvanya yanında Türkiye’yi ortaelçi olarak temsil etti.

Soyadı Kanunu çıktığında Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, "Çınar gibi dallı budaklı bir aileye mensup olmasından ötürü" kendisine Çınar soyadını verdi.^[9] Ani bir hastalık sonucu 2 Haziran 1935 günü Moskova'da hayatını kaybetti, cenazesi Ankara’ya getirilerek Cebeci Asri Mezarlığı'na defnedildi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Vasıf Çınar". 25 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014.
^ "30 Temmuz 2022 Cumartesi SÖZCÜ Vefat (Ölüm) – Başsağlığı – Anma – Teşekkür İlanları". 6 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2022.
^ "CHP, Faik Öztrak'ı aday gösterebilir". 6 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2022.
^ "Vedat Nedim Tör - Bedirhaniler - Doğu Perinçek - Faik Öztrak - Emin Çölaşan - Mehmet Eymür". 6 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Erol Kaya (Kış 2008), Milli Mücadele’de İzmir’e Doğru Gazetesi (PDF), 3 (7), Turkish Studies, 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 2 Eylül 2014
^ Mahmut Çetin, Kart Kurt Sesleri (PDF), erişim tarihi: 2 Eylül 2014 ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Doç. Dr. Tülay Alim Baran (Mart 2001), Cumhuriyet Dönemi Devlet Adamlarından Vasıf Çınar, 17 (49), Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, erişim tarihi: 2 Eylül 2014
^ "Hüseyin Vasıf Çınar". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014.
^ Taha Kıvanç (23 Aralık 1999). "Büyük Sır". Yeni Şafak. 17 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Siyasi görevi
Önce gelen: İsmet İnönü	Türkiye Millî Eğitim Bakanı 28 Şubat 1929 - 7 Nisan 1929	Sonra gelen: Recep Peker
Önce gelen: İsmail Safa Özler	Türkiye Millî Eğitim Bakanı 8 Mart 1924 - 21 Kasım 1924	Sonra gelen: Şükrü Saracoğlu

[1] "Vasıf Çınar". 25 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014.

[venusreklam-2] "30 Temmuz 2022 Cumartesi SÖZCÜ Vefat (Ölüm) – Başsağlığı – Anma – Teşekkür İlanları". 6 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2022.

[Milliyet-3] "CHP, Faik Öztrak'ı aday gösterebilir". 6 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2022.

[sabetayciavcisi-4] "Vedat Nedim Tör - Bedirhaniler - Doğu Perinçek - Faik Öztrak - Emin Çölaşan - Mehmet Eymür". 6 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[5] Erol Kaya (Kış 2008), Milli Mücadele’de İzmir’e Doğru Gazetesi (PDF), 3 (7), Turkish Studies, 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 2 Eylül 2014

[6] Mahmut Çetin, Kart Kurt Sesleri (PDF), erişim tarihi: 2 Eylül 2014 ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[7] Doç. Dr. Tülay Alim Baran (Mart 2001), Cumhuriyet Dönemi Devlet Adamlarından Vasıf Çınar, 17 (49), Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, erişim tarihi: 2 Eylül 2014

[8] "Hüseyin Vasıf Çınar". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014.

[9] Taha Kıvanç (23 Aralık 1999). "Büyük Sır". Yeni Şafak. 17 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

g t d Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanları (liste)
Maarif vekilleri (1920-1923)	Rıza Nur Hamdullah Suphi Tanrıöver Mehmet Vehbi Bolak İsmail Safa Özler
Millî eğitim bakanları (1923-1983)	İsmail Safa Özler Vasıf Çınar Şükrü Saracoğlu Hamdullah Suphi Tanrıöver Mustafa Necati İsmet İnönü Recep Peker (vekil) Cemal Hüsnü Taray Refik Saydam (vekil) Esat Sagay Reşit Galip Refik Saydam (vekil) Yusuf Hikmet Bayur Zeynel Abidin Özmen Saffet Arıkan Hasan li Yücel Reşat Şemsettin Sirer Tahsin Banguoğlu Avni Başman Nuri Özsan (vekil) Ahmet Tevfik İleri Rıfkı Salim Burçak Celal Yardımcı Ahmet Özel Ahmet Tevfik İleri (vekil) tıf Benderlioğlu Fehmi Yavuz Bedrettin Tuncel Turhan Feyzioğlu Ahmet Tahtakılıç Mehmet Hilmi İncesulu Şevket Raşit Hatipoğlu İbrahim Öktem Cihat Bilgehan Orhan Dengiz Mehmet İlhami Ertem Orhan Oğuz Şinasi Orel İsmail Arar Sabahattin Özbek Mustafa Üstündağ Safa Reisoğlu Ali Naili Erdem Nahit Menteşe Mustafa Necdet Uğur Orhan Cemal Fersoy Hasan Sağlam
Millî eğitim, gençlik ve spor bakanları (1983-1989)	Vehbi Dinçerler Metin Emiroğlu Hasan Celal Güzel
Millî eğitim bakanları (1989-günümüz)	Avni Akyol Köksal Toptan Nevzat Ayaz Turhan Tayan Mehmet Sağlam Hikmet Uluğbay Metin Bostancıoğlu Necdet Tekin Erkan Mumcu Hüseyin Çelik Nimet Çubukçu Ömer Dinçer Nabi Avcı İsmet Yılmaz Ziya Selçuk Mahmut Özer Yusuf Tekin

g t d 2. Türkiye Hükûmeti
2. İnönü Hükûmeti (6 Mart 1924 - 22 Kasım 1924)
Başvekil ve Hariciye (Dışişleri) Vekili	İsmet İnönü
Adliye Vekili	Mustafa Necati Uğural
Millî Müdafaa (Millî Savunma) Vekili	Kâzım Özalp
Dahiliye (İçişleri) Vekili	Ahmet Ferit Tek
Ziraat Vekili	Zekai Apaydın → Şükrü Kaya
Ticaret Vekili	Hasan Saka
Maliye Vekili	Mustafa Abdülhalik Renda → Recep Peker
Maarif (Eğitim) Vekili	Hüseyin Vasıf Çınar
Nafia (Bayındırlık) Vekili	Süleyman Sırrı Aral
Mübadele, İmar ve İskân Vekili	Celâl Bayar → Hasan Refet Canıtez
Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sağlık ve Sosyal Yardım) Vekili	Refik Saydam

g t d 5. Türkiye Hükûmeti
4. İnönü Hükûmeti (1 Kasım 1927 - 27 Eylül 1930)
Başvekil	İsmet İnönü
Adliye Vekili	Mahmut Esat Bozkurt
Müdafaa-i Millîye (Millî Savunma) ve Bahriye (Denizcilik) Vekili	Mustafa Abdülhalik Renda
Dahiliye (İçişleri) Vekili	Şükrü Kaya
Hariciye (Dışişleri) Vekili	Tevfik Rüştü Aras
Ziraat (Tarım) ve Ticaret Vekili	Mustafa Rahmi Köken
İktisat (Ekonomi) Vekili	Şakir Kesebir → Mustafa Rahmi Köken
Maliye Vekili	Şükrü Saracoğlu
Maarif (Eğitim) Vekili	Mustafa Necati Uğural → Recep Peker → Hüseyin Vasıf Çınar → İsmet İnönü (v.) → Cemal Hüsnü Taray → Refik Saydam (v.)
Nafia (Bayındırlık) Vekili	Behiç Erkin → Recep Peker
Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sağlık ve Sosyal Yardım) Vekili	Refik Saydam

g t d İstiklâl mahkemeleri
Birinci dönem	Ankara Eskişehir Diyarbekir Isparta Kastamonu Konya Pozantı Sivas
İkinci dönem	Kastamonu Konya Samsun Yozgat
Üçüncü dönem	Ankara Cezîre İstanbul Şark
Üyeler	Abdülkadir Kemali Bey Ahmet Mazhar Bey Ahmet Nafiz Bey Ali Bey (Çetinkaya) Ali Bey (Kılıç) Ali Bey (Zırh) Ali Rıza Efendi Ali Saip Bey Asaf Bey Atıf Bey Avni Bey Bahri Bey Besim Bey Cevdet Bey Emin Bey Ethem Fehmi Bey Fikret Bey Hacim Bey Hafız Hamdi Bey Hakkı Paşa Halil İbrahim Bey Hamdi Bey (Aksoy) Hamdi Bey (Ülkümen) Hamdi Bey (Yalman) Hamdi Efendi Hamit Bey Haydar Bey Hüseyin Bey Hüsrev Sami Bey İhsan Bey Lütfi Müfit Bey Mahmut Esat Bey Mazhar Müfit Bey Mehmet Necip Bey Muhittin Baha Bey Mustafa Necati Bey Mustafa Zeki Bey Necati Bey Necip Ali Bey Neşet Bey Nusret Efendi Osman Nuri Bey Rasih Bey Refik Bey Refik Şevket Bey Reşit Galip Bey Rıza Vamık Bey Sıddık Bey Sırrı Bey Sıtkı Bey Suat Bey Süreyya Bey Şevket Bey Şevki Bey Servet Efendi Tahir Efendi Tahsin Bey Tevfik Efendi Tevfik Rüştü Bey Vasıf Bey Vehbi Bey Veli Bey Yasin Bey Yusuf Bey Yusuf Ziya Bey Zekai Bey Ziya Hurşit Bey
İlgili kanunlar	Başkumandanlık Kanunu Firariler Hakkında Kanun Hıyanet-i Vataniye Kanunu İstiklâl Mehâkimi Kanunu Takrir-i Sükûn Kanunu

Hüseyin Vasıf Çınar nedir?, Hüseyin Vasıf Çınar anlamı nedir?, Hüseyin Vasıf Çınar ne demektir?