Erzurumlu Emrah

Erzurumlu Emrah
Erzurumlu Emrah
Doğum	1775; Erzurum, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	1854 (78-79 yaşlarında); Tokat, Osmanlı İmparatorluğu
Meslek	Şair

Erzurumlu Emrah (1775 Tanbura, Erzurum - 1854, Niksar, Tokat), Türk halk şairi. Anadolu'da üzerinde geçici olarak Sivas ve Kastamonu'da uzun süre kaldığı, Dertli'yi koruyan Alişan Bey'e sığındığı, bir ara Sinop ve İstanbul'a gittiği söylenir. Medrese öğrenimi gördüğü için klasik şiire yönelmiş, Fuzûlî, Baki, Nedim gibi usta bildiklerini örnek almış, Nakşibendilik'in Halidi koluna bağlı olduğu için tasavvuf öğelerini şiirine katmış, koşmalarında Karacaoğlan'ı, kimi zaman da Aşık Ömer ve Gevheri'yi izlemiştir. Aşık geleneğine bağlı kaldığı koşmalarında ustaca bir söyleyişe ulaştığı, yerli zevki dile getirdiği görülür.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Erzurumlu Emrah'ın aruzla yazdığı şiirleri Divan adıyla Erzurumlu Abdulaziz tarafından bastırılmış (1913-1914), hece ölçüsüyle yazılmış şiirlerini Eflatun Cem Güney ile Çetin Eflatun Güney kitap haline getirmişlerdir: Erzurumlu Emrah'ın Hayatı ve Şiirleri (1958). Bu yıla kadar şiirleri ve hayatı sürmüş Erzurumlu Emrah semaisiyle de ün kazanmıştır. Daha çok halk edebiyatında benimsenen Erzurumlu Emrah divan edebiyatı tarzında yazdığı şiirleriyle benimsenmiştir. Yaşamı üstüne bilgiler halk arasında dolaşan söylentilere ve şiirlerine dayanan Erzurumlu Emrah'ın Erzurum'da medrese öğrenimi gördüğü bilinmektedir.

18. yüzyılın sonunda Erzurum köylerinden birinde doğduğu, gerek halk inanışları gerek kendi şiirlerindeki anışlardan belli olan Emrah'ın 1855 ile 1860 arasında, son yıllarını geçirdiği Niksar'da öldüğü kabul edilir, türbesi bu ilçededir.^[1] 1938 yılında Erbaa tütün tüccarı Şevki Önder Emrah'ın mezarını yeniden yaptırmıştır. Eserlerindeki öğelerden ve Divan şiiri yolundaki emeğinden anlaşıldığı gibi, hem yeterince öğrenim görmüş, hem tasavvuf yoluna yönelmiştir. Şiirlerinde geçen yer adlarının tekrarından Trabzon, Sivas, Ünye, Kastamonu, Konya, Niksar, Niğde şehirlerini dolaştığı, çeşitli yerlerde kısa süreli serüvenler yaşadığı bellidir. Kendisine ilgi duyan ve koruyup esirgeyen edebiyat meraklısı kişilere konuk olarak birkaç şehirde yerleşip yaşadığı, ev bark kurduğu da söylenmektedir. Emrahoğulları adıyla anılan ailelerin birbirinden uzak yerlerde yaşamakta oluşları, birçok yerde adına bağlı mezarların bulunuşu, şiirlerinin dilden dile geçerek yayılış genişliği kazanışı, aruzlayazdıklarının basılışı, asıl mezar taşının Niksar'da bulunuşuna kadar onun ününün yaygınlığını gösteren işaretlerdir. Bu açıdan 19. yüzyılın Dertli ve Seyrani gibi adı bilinen birkaç sanatçısından biridir.^[2]

Divan şiiri yolunda yazdıkları zayıf kopyalar olmaktan öteye gitmez. Ancak Doğu Anadolu'lu bir saz şairi olarak hece vezniyle söylediği iki yüze yakın şiirin derlenmiş hali, kendisini 19. yüzyılın önemli âşıklarındandır. Çağdaşlarından Tokatlı Nuri (ö. 1882) üzerinde belli etkileri vardır.^[3] Hatta çoğu zaman bu ikilinin şiirleri karıştırılır. Yaşamının değişik geziler, yerleşmeler, evlenmeler ve serüvenlerle dolu oluşu, Orta Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki ününü arttırmış, ilgi çeken kişiliği ile eserine değer kazandırmış, şiirlerinin yayılıp bilinmesini sağlanmıştır. 19. yüzyıldaki âşık fasıllarında eserleri okunan sanatçılardan biri olan Erzurumlu Emrah, klasik edebiyat bilgisiyle üstünlük kazanarak etki sağlamış, iki yanlı çalışkanlığıyla geniş alanlarda duyulmuştur. Tasavvufi şiirleri belli bir değer düzeyinin üstünde değildir. Ancak saz şiiri geleneği yolundaki içten ve etkili aşk, gurbet şiirleridir. Şiirlerinin bir kısmı Ercişli Emrah'ın (17. yüzyıl) Selvihan'la ilişkili halk hikâyesine de eklenmektedir. Ercişli'nin bazı şiirleri de Erzurumlu Emraha mal edilmiş olduğu düşünülmektedir.^[4]

El Çek Tabip Sinem Üstünden, Felek Çakmağını Üstüme Çaktı ve Bugün Ben Bir Güzel Gördüm gibi bestelenen birçok şiiri vardır.

"Gönül Gurbet Ele Varma" sözleri

Dedim Erzurum nedir dedi ilimdir

Dedim gidermisin dedi yolumdur

Dedim emrah kimdir dedi kulumdur

Dedim satarmısın dedi ki yok yok

Aşka, aşığa ve maşuğa bakışını şu latif dörtlükleriyle dile getirmiştir;

Bahçelerde nar ağacı

Kimi tatlı kimi acı

Gönüldeki derdin ilacı

Ya bulunur ya bulunmaz

Emrah der ki düştüm dile

Bülbül figan eder güle

Güzel sevmek bir sarp kale

Ya alınır ya alınmaz

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

MEB 100 Türk Edebiyatçısı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Erzurumlu Emrah Türbesi, Niksar". Mekan360.com. 24 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2016.
^ "19. asır saz şâirleri Erzurumlu Emrah, şık Dertli". Güven Basımevi. 1965. Eksik ya da boş |url= (yardım)
^ "Erzurumlu Emrah - Ozanlarımız". Turkuler.com. 29 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2016.
^ Eflâtun Cem Güney, Çetin Eflâtun Güney (1968). Erzurumlu Emrah, hayatı ve şiirleri. İstanbul Maarif Kitaphanesi. s. 143.

[1] "Erzurumlu Emrah Türbesi, Niksar". Mekan360.com. 24 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2016.

[2] "19. asır saz şâirleri Erzurumlu Emrah, şık Dertli". Güven Basımevi. 1965. Eksik ya da boş |url= (yardım)

[3] "Erzurumlu Emrah - Ozanlarımız". Turkuler.com. 29 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2016.

[4] Eflâtun Cem Güney, Çetin Eflâtun Güney (1968). Erzurumlu Emrah, hayatı ve şiirleri. İstanbul Maarif Kitaphanesi. s. 143.

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d şık edebiyatı
16. yüzyıl	Bahşi Çırpanlı Geda Musli Hayali Köroğlu Kul Mehmed Öksüz Dede
17. yüzyıl	şık Ömer Ercişli Emrah Gevherî Karacaoğlan Kayıkçı Kul Mustafa Kuloğlu Öksüz Dede
18. yüzyıl	Aşık Abdi Aşık Bağdadi Aşık Halil Agahi Levni
19. yüzyıl	şık Esrari şık Mesleki şık Seyrani şık Veli şık Şenlik Bayburtlu Zihni Dadaloğlu Dertli Erzurumlu Emrah Hüseyin Tenecioğlu Ruhsati Sümmânî
20. yüzyıl	Ahmet Çelik şık Alesker şık Feymani şık Reyhani şık Ummani şık Veysel Dertli Divani Dursun Kılıç (âşık) Mahzuni Şerif Murat Çobanoğlu Neşet Ertaş Şeref Taşlıova
Önemli kavramlar	şık Ağırlama Atışma Bade Bağlama Cönk Destan Doğaçlama Koşma Lebdeğmez Mani Türk halk edebiyatı

Erzurumlu Emrah nedir?, Erzurumlu Emrah anlamı nedir?, Erzurumlu Emrah ne demektir?

Erzurumlu Emrah nedir?, Erzurumlu Emrah anlamı nedir?, Erzurumlu Emrah ne demektir?

Erzurumlu Emrah

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]