Gevherî

Gevherî, 17. yüzyılda yaşamış olduğu tahmin edilen bir Türk halk ozanıdır.^[1] 1998 yılında Prof. Dr. Şükrü Elçin tarafından yayımlanan Gevherî Divanı adlı eserde, ozanın cönklerde ve yazmalarda yer alan 945 şiiri bir araya getirilmiştir.^[1]

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Hayatı hakkında pek fazla bilgi olmayan Gevherî, aruz ve hece ölçüsü ile şiirler yazmıştır. Önceleri asıl adının "Mustafa" olduğu sanılırken, sonradan bir şiirindeki "Bir kemter kulundur Garip Mehemmed"^[2] dizesinden adının "Mustafa" değil, "Mehmed" olduğu ileri sürülmüştür.^[3] 1700 yılında ölen ozan ve hattat Bahri Paşa'nın divan kâtipliğini yaptığı da biliniyor. Onun, İstanbul ve Bursa’daki divan katipliklerini, imparatorluğun diğer büyük memleketlerinde de kısa aralıklarla yürüttüğüne bakılırsa medrese tahsili gördüğü anlaşılmaktadır. Aruz ile yazdığı şiirlerindeki söyleyiş de bunun başka bir delildir. Ölümü 1127/1715’ten sonradır.

Şükrü Elçin, bazı şiirlerinde geçen Hacı Bektaş adını, onun Hacı Bektaş Veli’ye intisabından çok bir Bektaşi muhibbi olmasının işareti olarak kabul eder.

Tameşvarlı İbrahim Naimeddin’in Hadikatü’ş Şüheda ve Müstakimzade’nin Tuhfe-i Hattatin adlı eserinde adı geçmektedir. Musiki ile de ilgilenmiş olan Gevheri’nin kendi adını taşıyan bir de hava vardır. Aruz ile yazdığı şiirlerinde başta Fuzuli olmak üzere klasik şairlerimizin tesiri görülür. Yüzyılın başlıca adlarından biri olmasında, belki de, aruz veznini hece vezni kadar başarılı bir şekilde kullanan ender şairlerden biri olmasın da rolü vardır.

Usta bir aşık olması, onun sevilip örnek alınmasına vesile olmuştur. Pek az aşığa nasip olan bir husus da, sadece onun şiirlerine yer veren bir mecmuanın bulunmasıdır. Şiirleri arasında çeşitli tarihi olaylara yer verenler de vardır. Avusturya’ya karşı açılan 1663 ve 1689 seferleri için söylediği şiirlerini bu arada sayabiliriz.

Şairname’lerden sadece Gubari’de adı geçmektedir; Sun’i ve Hızri’de ise Cevheri adıyla kayıtlı olan şairin Gevheri olması muhakkaktır.

Bazı şiirleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Beyaz Göğsün Bana Karşı
Bir Elâ Gözlüden Şikayetim Var
Bizden Selam Olsun Gül Yüzlü Yare
Bugün Ben Bir Bağa Girdim
Bugün Ben Bir Güzel Gördüm
Bülbül Ne Yatarsın Yaz Bahar Oldu
Dağlara Gel (Ozan Erhan Çerkezoğlu ve Grup Yorum Seslendirmiştir)
Dila Gör Bu Cihan İçre
Ela Gözlerini Sevdiğim Dilber
Ey Benim Nazlı Cananım
Ey Peri Cihana Sen Gibi Dilber
Garip Turna Bizi Senden Sorana
Hey Ağalar Bir Sevdaya Uğradım
Hey Ağalar Zaman Azdı
Mecnun'a Dönmüşüm Bilmem Gezdiğim
Sözün Bilmez Bazı Nadan Elinden
Şunda Bir Dilbere Gönül Düşürdüm
Bulunmaz
Emanet Etmişsin Geldi Selamın

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Karasoy, Yakup; Yavuz, Orhan; Yılmaz, İbrahim (2017). "Gevherî Divanı'na Katkılar". Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi Güz 2017; (42): 1-22. 22 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2018.
^ M. Sunullah Arısoy, Türk halk şiiri antolojisi, Bilgi Yayınevi, 1985 s. 147.
^ "Şiir Defteri, Gevheri". 26 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2014.

[Yakup-1] Karasoy, Yakup; Yavuz, Orhan; Yılmaz, İbrahim (2017). "Gevherî Divanı'na Katkılar". Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi Güz 2017; (42): 1-22. 22 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2018.

[2] M. Sunullah Arısoy, Türk halk şiiri antolojisi, Bilgi Yayınevi, 1985 s. 147.

[3] "Şiir Defteri, Gevheri". 26 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2014.

[1]

[2]

[3]

g t d şık edebiyatı
16. yüzyıl	Bahşi Çırpanlı Geda Musli Hayali Köroğlu Kul Mehmed Öksüz Dede
17. yüzyıl	şık Ömer Ercişli Emrah Gevherî Karacaoğlan Kayıkçı Kul Mustafa Kuloğlu Öksüz Dede
18. yüzyıl	Aşık Abdi Aşık Bağdadi Aşık Halil Agahi Levni
19. yüzyıl	şık Esrari şık Mesleki şık Seyrani şık Veli şık Şenlik Bayburtlu Zihni Dadaloğlu Dertli Erzurumlu Emrah Hüseyin Tenecioğlu Ruhsati Sümmânî
20. yüzyıl	Ahmet Çelik şık Alesker şık Feymani şık Reyhani şık Ummani şık Veysel Dertli Divani Dursun Kılıç (âşık) Mahzuni Şerif Murat Çobanoğlu Neşet Ertaş Şeref Taşlıova
Önemli kavramlar	şık Ağırlama Atışma Bade Bağlama Cönk Destan Doğaçlama Koşma Lebdeğmez Mani Türk halk edebiyatı

Gevheri nedir?, Gevheri anlamı nedir?, Gevheri ne demektir?

Gevheri nedir?, Gevheri anlamı nedir?, Gevheri ne demektir?

Gevherî

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı şiirleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]