Dag Hammarskjöld

Dag Hjalmar Agne Carl Hammarskjöld
Dag Hjalmar Agne Carl Hammarskjöld
2. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri
	Görev süresi; 10 Nisan 1953 - 18 Eylül 1961
Yerine geldiği	Trygve Lie
Yerine gelen	U Thant
Kişisel bilgiler
Doğum	29 Temmuz 1905; Jönköping, İsveç
Ölüm	18 Eylül 1961 (56 yaşında); Ndola, Rodezya ve Nyasaland Federasyonu
Milliyeti	İsveçli
Dini	Protestan
Ödülleri	; Nobel Barış Ödülü (1961) ;

Dag Hjalmar Agne Carl Hammarskjöld (29 Temmuz 1905, Jönköping, İsveç - 18 Eylül 1961, Rodezya), İsveçli iktisatçı ve devlet adamıdır. Birleşmiş Milletler'in ikinci genel sekreteri (1953-1961). BM'nin saygınlığını ve etkisini artırmış, ölümünden sonra Nobel Barış Ödülü (1961) verilmiştir.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

İsveç başbakanı (1914-1917) ve Nobel Vakfı başkanı (1929-1947) Hjalmar Hammarskjöld'ün oğlu olan Dag Hammarskjöld, Uppsala ve Stockholm üniversitelerinde hukuk ve iktisat öğrenimi gördü. 1933-1936 arasında Stockholm Üniversitesi'nde siyasal iktisat dersleri verdi. Ardından Maliye bakanlığında daimi müsteşar olarak devlet hizmetine girdi, daha sonra da İsveç Merkez Bankası yönetim kurulu başkanı oldu. 1947'den sonra Dışişleri Bakanlığı'nda görev yaptı. 1951'de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'ndaki İsveç delegasyonunun başkan yardımcılığına, 1952'de de başkanlığına getirildi. Norveçli Trygve Lie'nin BM genel sekreterliğinden istifa etmesinden beş ay sonra, 10 Nisan 1953'te beş yıl süreyle bu göreve seçildi. Eylül 1957'de yapılan seçimle beş yıllık bir dönem için yeniden aynı göreve getirildi.

Genel sekreterliğinin ilk yıllarında ağırlıklı olarak Ortadoğu'da İsrail ile Arap devletleri arasındaki savaş ve savaş tehlikesi konularıyla ilgilendi. 1957 Nobel Barış Ödülü'nün sahibi, Kanadalı devlet adamı Lester Pearson'la birlikte, 1956'da patlak veren Süveyş Krizi'nin çözülmesi için yürütülen çalışmalara katıldı. Ayrıca 1958'de Lübnan ve Ürdün'de baş gösteren bunalımın çözümünde önemli rol oynadı. 1959 yılında eğer ölürse tüm arşivinin İsveç Millî Kütüphanesi'ne bırakılmasını vasiyet etti.

Belçika Kongosu'nun 30 Haziran 1960'ta bağımsızlığını kazanmasından kısa bir süre sonra başlayan ve bütün ülkeyi saran karışıklıkları durdurmak amacıyla bölgeye BM'ye bağlı birlikler gönderdi. Sovyetler Birliği Eylül 1960'ta Hammarskjöld'ün bu kararını şiddetle eleştirerek genel sekreterlikten istifa etmesini ve bu görevin Batılı, sosyalist ve tarafsız ülkelerin temsilcilerinden oluşan üç kişilik bir kurula (Troyka) devredilmesini istedi.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Hammarskjöld Kongo'dan ayrılarak bağımsızlığını ilan eden Katanga eyaleti başkanı Moise Tshombe'yle ülkede barış sağlanması için görüşmelerde bulunmak üzere Kongo'ya giderken meydana gelen bir uçak kazasında öldü. Olaydan yıllar sonra ortaya çıkan belgelere göre yaşananların kaza değil suikast olduğuna dair ihtimali artırdığı belirtilmektedir.^[1]

1998'de CIA ve MI6'ın Belçika'nın madencilik çıkarlarına Güney Afrikalı bir paramiliter örgüt aracılığıyla dahil olduğunu öne süren belgeler ortaya çıktı. Bilgiler, Güney Afrika Komünist Partisi lideri Chris Hani'nin 1993 yılında öldürülmesiyle ilgili olarak Güney Afrika Gizli Servisi ve Güney Afrika Hakikat ve uzlaşma komisyonu'na devrettiği bir dosyada yer alıyordu. Bu belgeler, Hammarskjöld'ü "ortadan kaldırmaya" yönelik iddia edilen bir komployu içeriyordu. CIA direktörü Allen Dulles'ın "Dag baş belası hale geliyor ve kaldırılması gerekiyor" şeklindeki sözde bir açıklamasını içeriyordu.

2014 yılında, gizliliği kaldırılan belgelerde Amerika'nın Kongo büyükelçisinin Washington D.C.'ye, uçağın küçük Katanga Hava Kuvvetleri komutanı Belçikalı paralı asker pilot Jan van Risseghem tarafından vurulmuş olabileceğine dair uyarıda bulunan bir telgraf gönderdiğini ortaya çıkardı.

2015 yılında Bağımsız Uzmanlar Komisyonu tarafından hazırlanan bir araştırma raporu da şüpheleri yoğunlaştırıldı. Haleflerinden BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun da 24 Ağustos 2016 tarihinde bu rapora eklediği bir bilgi notuyla Hammarskjöld'ün öldüğü uçak kazasının tam olarak araştırılmasının BM'nin resmi yükümlülüğü olduğunu ve yeni soruşturmanın BM'nin Genel Kurul veya kendisinin seçimiyle belirlenecek seçkin kişiler tarafından yürütülebileceğini belirtti.^[2]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ 17 Ağustos 2011 tarihli 9 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Guardian haberi (İngilizce) 25 Kasım 2014 tarihinde erişilmiştir.
^ BM eski genel sekrereterinin ölümü tartışılıyor 26 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., timeturk.com.

[1] 17 Ağustos 2011 tarihli 9 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Guardian haberi (İngilizce) 25 Kasım 2014 tarihinde erişilmiştir.

[2] BM eski genel sekrereterinin ölümü tartışılıyor 26 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., timeturk.com.

[1]

[2]

g t d Nobel Barış Ödülü sahipleri
1901-1925	1901 Dunant \ Passy 1902 Élie Ducommun \ Gobat 1903 Cremer 1904 Uluslararası Hukuk Enstitüsü 1905 von Suttner 1906 Roosevelt 1907 Moneta \ Renault 1908 Arnoldson \ Bajer 1909 Beernaert \ d'Estournelles 1910 Uluslararası Barış Bürosu 1911 Asser \ Fried 1912 Root 1913 La Fontaine 1914 1915 1916 1917 Uluslararası Kızılhaç Komitesi 1918 1919 Wilson 1920 Bourgeois 1921 Branting \ Lange 1922 Nansen 1923 1924 1925 Chamberlain \ Dawes
1926-1950	1926 Briand \ Stresemann 1927 Buisson \ Quidde 1928 1929 Kellogg 1930 Söderblom 1931 Addams \ Butler 1932 1933 Angell 1934 Henderson 1935 von Ossietzky 1936 Saavedra Lamas 1937 Cecil 1938 Nansen Uluslararası Mülteciler Ofisi 1939 1940 1941 1942 1943 1944 Uluslararası Kızılhaç Komitesi 1945 Hull 1946 Balch \ Mott 1947 Friends Service Council \ Amerikan Dostluk Hizmet Komitesi 1948 1949 Orr 1950 Bunche
1951-1975	1951 Jouhaux 1952 Schweitzer 1953 Marshall 1954 Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği 1955 1956 1957 Pearson 1958 Pire 1959 Noel-Baker 1960 Lutuli 1961 Hammarskjöld (ölümünden sonra) 1962 Pauling 1963 Uluslararası Kızılhaç Komitesi \ Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Birliği 1964 King 1965 UNICEF 1966 1967 1968 Cassin 1969 Uluslararası Çalışma Örgütü 1970 Borlaug 1971 Brandt 1972 1973 Lê Đức Thọ (ödülü reddetti) \ Kissinger 1974 MacBride \ Satō 1975 Saharov
1976-2000	1976 B. Williams \ Corrigan 1977 Uluslararası Af Örgütü 1978 Sedat \ Begin 1979 Teresa 1980 Pérez Esquivel 1981 Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği 1982 Myrdal \ García Robles 1983 Wałęsa 1984 Tutu 1985 Nükleer Savaşın Önlenmesi için Uluslararası Hekimler 1986 Wiesel 1987 Arias 1988 Birleşmiş Milletler Barış Gücü 1989 Gyatso 1990 Gorbaçov 1991 Su Çi 1992 Menchú 1993 Mandela \ de Klerk 1994 Peres \ Rabin \ Arafat 1995 Pugwash Konferansları \ Rotblat 1996 Belo \ Ramos-Horta 1997 Kara Mayınlarının Yasaklanması için Uluslararası Kampanya \ J. Williams 1998 Hume \ Trimble 1999 Sınır Tanımayan Doktorlar 2000 Kim
2001-günümüz	2001 Annan \ Birleşmiş Milletler 2002 Carter 2003 Ebadi 2004 Maathai 2005 Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu \ el-Baradey 2006 Grameen Bank \ Yunus 2007 Gore \ Hükûmetlerarası İklim Değişikliği Paneli 2008 Ahtisaari 2009 Obama 2010 Liu 2011 Johnson Sirleaf \ Gbowee \ Karman 2012 Avrupa Birliği 2013 Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü 2014 Satyarthi \ Yusufzay 2015 Tunus Ulusal Diyalog Dörtlüsü 2016 Santos 2017 Nükleer Silahların Tamamen Ortadan Kaldırılması için Uluslararası Kampanya 2018 Mukwege \ Murad 2019 Abiy Ahmed Ali 2020 Dünya Gıda Programı 2021 Maria Ressa \ Dmitri Muratov 2022 Ales Bialiatski \ Memorial \ Sivil Özgürlükler Merkezi 2023 Nergis Muhammedi

g t d İsveçli Nobel Ödülü sahipleri
Kimya	1903: Svante Arrhenius 1926: Theodor Svedberg 1929: Hans von Euler-Chelpin 1948: Arne Tiselius 2015: Tomas Lindahl
Edebiyat	1909: Selma Lagerlöf 1916: Verner von Heidenstam 1931: Erik Axel Karlfeldt (ölümünden sonra) 1951: Pär Lagerkvist 1966: Nelly Sachs 1974: Eyvind Johnson / Harry Martinson 2011: Tomas Tranströmer
Barış	1908: Klas Pontus Arnoldson 1921: Hjalmar Branting 1930: Nathan Söderblom 1961: Dag Hammarskjöld (ölümünden sonra) 1982: Alva Myrdal
Fizik	1912: Gustaf Dalén 1924: Manne Siegbahn 1970: Hannes Alfvén 1981: Kai Siegbahn
Tıp	1911: Allvar Gullstrand 1955: Hugo Theorell 1967: Ragnar Granit 1970: Ulf von Euler 1981: Torsten Wiesel 1982: Sune Bergström / Bengt I. Samuelsson 2000: Arvid Carlsson 2022: Svante Pääbo
Ekonomi	1974: Gunnar Myrdal 1977: Bertil Ohlin

g t d Milletler Cemiyeti ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreterleri
Milletler Cemiyeti (1919–1945)	James Eric Drummond (Birleşik Krallık) · Joseph Louis Anne Avenol (Fransa) · Seán Lester (İrlanda)
Birleşmiş Milletler (1945'ten beri)	Gladwyn Jebb (Birleşik Krallık)* · Trygve Lie (Norveç) · Dag Hammarskjöld (İsveç) · U Thant (Myanmar) · Kurt Waldheim (Avusturya) Javier Pérez de Cuéllar (Peru) · Butros Butros-Gali (Mısır) · Kofi Annan (Gana) · Ban Ki-mun (Güney Kore) · António Guterres (Portekiz)
* Gladwyn Jebb, Trygve Lie seçilene kadar vekaleten genel sekreterlik yaptı.

Dag Hammarskjöld nedir?, Dag Hammarskjöld anlamı nedir?, Dag Hammarskjöld ne demektir?

Dag Hammarskjöld nedir?, Dag Hammarskjöld anlamı nedir?, Dag Hammarskjöld ne demektir?

Dag Hammarskjöld

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]