Gelibolu Nedir?

Gelibolu

47 dil

• العربية
• Azərbaycanca
• تۆرکجه
• Български
• Català
• Нохчийн
• Cebuano
• Čeština
• Dansk
• Deutsch
• Zazaki
• Ελληνικά
• English
• Esperanto
• Español
• Euskara
• فارسی
• Suomi
• Français
• Gagauz
• Hrvatski
• Հայերեն
• Bahasa Indonesia
• İtaliano
• 日本語
• 한국어
• Latina
• Minangkabau
• Кырык мары
• Nederlands
• Norsk nynorsk
• Norsk bokmål
• Polski
• Română
• Русский
• Slovenščina
• Svenska
• Kiswahili
• Тоҷикӣ
• Türkmençe
• Татарча / tatarça
• Українська
• اردو
• Tiếng Việt
• Winaray
• 中文
• 閩南語 / Bân-lâm-gú

Bağlantıları değiştir

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Başlığın diğer anlamları için Gelibolu (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Gelibolu
İlçe
Çanakkale'nin Türkiye'deki konumu
İlçe sınırları haritası
Ülke	Türkiye
İl	Çanakkale
Coğrafi bölge	Marmara Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Bekir Abacı
• Belediye başkanı	Ali Kamil Soyuak (AK Parti)
Yüzölçümü
• Toplam	806 km²
Rakım	24 m
Nüfus  (2018)
• Toplam	44,809
• Kır	12,540
• Şehir	31.041
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	17500
İl alan kodu	286
İl plaka kodu	17
Resmî site http://www.gelibolu.bel.tr/

Gelibolu, Türkiye'nin Avrupa yakasındaki Doğu Trakya'da, kendi adını taşıyan yarımadanın güney kıyısında, Marmara Bölgesi'nin Çanakkale Boğazı'nın Avrupa tarafında, karşı kıyı Lapseki'den 3 kilometre (1,9 mi) uzaklıkta kurulu bir ilçenin adıdır.^[1]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Adı, Yunancada "Güzel Şehir" anlamına gelen Kallipolis'ten gelir.^[2] Makedon şehri Kallipolis, MÖ 5. yüzyılda kuruldu.^[1] Bir deniz üssü olarak Kallipolis'in zengin bir tarihi vardır.

Ancak ilçe geçmişinin Troya kenti kadar eski olduğu varsayılmaktadır. Yörenin eski adı "Critote"dir. Antik Çağ'da Keltler tarafından iskan edildiği için Eski Yunanca'da "Galliopolis" olarak adlandırılmıştır: Galli (Kelt) + polis (şehir) = Keltler'in şehri. Bu isim, Türkçeye de Gelibolu olarak geçmiştir.

Günümüzde Fransa, Belçika, İsviçre ve Ren kıyılarını içine alan bölgeyi ele geçirmiş ve Romalılar tarafından bu bölgeye Galya, halkına da Galatlar adı verilmiş.

Galatlar olarak adlandırılan bu savaşçı halk MÖ 281 yıllarında Trakya Krallığı'nın içinde bulunduğu bocalama döneminde Balkanlar'a, Çanakkale ve boğazlar üzerinden Anadolu'ya geçmişler. MÖ 278 yılında Anadolu'da Sakarya ve Kızılırmak havzasını kapsayan bölgeye de "Galatia" adı verilmiş.

İmparator I. Justinianus Gelibolu'yu güçlendirdi ve hâlâ bugün bile bazı Bizans kalıntılarının görülebildiği, mısır ve şarap önemli askeri depolar kurdu.^[1][3]

1204'teki Latinler tarafından Konstantinopolis'in alınması sonrasında Gelibolu Venedik Cumhuriyeti'nin hakimiyetine geçti. 1204'ten 1235'e kadar Venedik Cumhuriyeti bölgeyi yönetti. 1294'te Cenevizli’ler civardaki bir Venedik kuvvetini yendi.

1306'da Roger de Flor idaresindeki Almogavarlar'dan oluşan bir Katalan Bölüğü Geliboluya yerleşti ve liderlerinin ölümünden sonra neredeyse tüm vatandaşları katletti. Venedik ve Bizans İmparatorluğu'nun müttefik birlikleri şehri kuşattı ama tahkimatları dağıttıktan sonra 1307'de geri çekildiler.^[1][3]

Bizans İmparatorluğu bölgeyi 1356'ya kadar yönetti.

Osmanlı çağı[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı İmparatorluğu'nun Gelibolu'yu fethi[değiştir | kaynağı değiştir]

1 ve 2 Mart 1354 gecesi, güçlü bir deprem Gelibolu'yu ve surlarını tahrip edip savunmasını zayıflattı. 1354'teki yıkıcı depreminden bir ay sonra Osmanlılar Gelibolu'yu kuşatıp fethetti. Gelibolu, böylece Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'daki ilk kalesi oldu.^[4] Sultan I. Bayezid (1389–1403) Gelibolu'da hâlâ görülen bir kale ve kule inşa ettirdi.^[1]

1366'da Bizans lehine gerçekleştirilen Savoyard Haçlı Seferi'nde Gelibolu Bizans tarafından geri alındı ama Eylül 1376'da Osmanlılar tarafından yeniden kuşatılan Gelibolu'yu Osmanlılar geri aldı. Gelibolu'da yaşayan Yunanlar'ın ise kalıp gündelik hayatlarına devam etmelerine izin verildi.

1416'da Pietro Loredan komutasındaki Venedikliler Türkleri yendi.^[1]

Gelibolu'da İslami yazarlar Ahmed Bican (ö. 1466) ve kardeşi Mehmed Bican'ın (ö. 1451) mezarları da bulunmaktadır.^[1]

19. yüzyılda Gelibolu (Osmanlıca: گلیبولو, Edirne Vilayeti içinde Rumlar, Türkler, Ermeniler ve Yahudilerden oluşan yaklaşık otuz bin nüfuslu bir ilçeydi.^[5]

Edirne Vilayet Matbaası Müdürü Şevket Dağdeviren'in yazdığı 1892 tarihli salnameye göre;

Gelibolu Sancağı'na bağlı olan, Gelibolu'dan başlayarak İstanbul civarında son bulan bu coğrafyaya eskiden “Trasya” adı verilirdi. Sancak olarak 6457 evde 25889 Müslüman, 13831 evde 64029 Gayrimüslim, toplamda 89918 nüfus vardır. Gelibolu kazası, Eceabat ve Evreşe adlı iki resmi, Bolayır ve Tayfur adlı iki fahri nahiye müdürlüğü ve kaza olarak 3608 evde 13691 Müslüman, 4768 evde 21780 Rum, 188 evde 1032 Bulgar ve 210 evde 1756 Yahudi, toplamda 38259 nüfusa sahiptir. Eski eserlerden, iç limanda onarılan bir havuz ve bir kule, 12 cami, 4 mescit, 2 medrese, 1 Dar-ül kur'a, 1 lise, 7 ilkokul, 1 kütüphane, 6 kilise, 2 havra, 11 tekke, Abdülhamit tarafından genişletilmiş bir Mevlevîhane, 1 muvakkithane, saat kulesi, hükûmet konağı, adliye, belediye, jandarma, askeri karantina daireleri, gazino, gazhane, reji dairesi, 10 fabrika, 1 otel, 4 han, 7 hamam, 19 yel değirmeni, 1 kiremithane ve Hamidiye adında bir asker hastanesi vardır. Gelibolu kasabasında 22 el tezgahı vardır. Bunların 3'ünde yılda 3.000 zira kazmir, diğer 19'unda yılda 112.000 zira yelken bezi dokunur.^[6]

Kırım Savaşı (1853–1856)[değiştir | kaynağı değiştir]

1854'te Kırım Savaşı sırasında Gelibolu'da İngiliz ve Fransız kuvvetlerinin önemli bir kampı vardı ve Gelibolu limanı batı Akdeniz ile İstanbul arasında bir mola yeriydi.^[7][8]

Mart 1854'te İngiliz ve Fransız mühendisler, yarımadayı olası Rus saldırısına karşı korumak ve Akdeniz yolunun kontrolünü güvenceye almak için 11.5 km boyunda bir savunma hattı inşa etti.^[9]:414

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Trakya'dan yarımadaya yalnızca Keşan'dan ana yolla veya Tekirdağ, Şarköy'den küçük dağ yollarından ve Anadolu'dan Lapseki'den Gelibolu'ya ve Çanakkale'den Eceabat'a vapurla veya 1915 Çanakkale Köprüsü'nden geçerek ulaşılır.

Gökçeada'dan (Yunanca: "İmbros") Gelibolu'ya vapurla ulaşılır.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1927[10]	13.632	5.445	8.187
1935[11]	19.871	6.637	13.234
1940[12]	44.300	12.713	31.587
1945[13]	54.097	16.496	37.601
1950[14]	31.197	9.893	21.304
1955[15]	35.613	12.341	23.272
1960[16]	36.453	12.945	23.508
1965[17]	35.431	12.945	22.486
1970[18]	36.909	14.716	22.193
1975[19]	35.288	13.466	21.822
1980[20]	37.199	14.721	22.478
1985[21]	40.013	16.715	23.298
1990[22]	40.020	18.670	21.350
2000[23]	46.226	23.127	23.099
2007[24]	47.252	31.246	16.006
2008[25]	44.623	27.160	17.463
2009[26]	45.853	28.989	16.864
2010[27]	44.697	28.326	16.371
2011[28]	45.327	30.273	15.054
2012[29]	44.315	29.998	14.317
2013[30]	43.345	27.927	15.418
2014[31]	44.851	28.962	15.889
2015[32]	44.131	29.151	14.980
2016[32]	43.886	29.276	14.610
2017[32]	44.079	29.843	14.236
2018[32]	44.809	30.341	14.468
2019[32]	44.346	30.394	13.952
2020[32]	43.581	31.041	12.540

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı
• Çanakkale Savaşları

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

1. ^ ^{a b c d e f g}  Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Gallipoli". Encyclopædia Britannica. 11 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 420. 
2. ^ Καλλίπολις 7 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, at Perseus project
3. ^ ^{a b} Callipolis 29 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. in the New Advent Encyclopedia
4. ^ Crowley, Roger. 1453: The Holy War for Constantinople and the Clash of Islam and the West. New York: Hyperion, 2005. p 31 1-4013-0850-3.
5. ^  Önceki cümlelerden biri veya birkaçı şu anda kamu malı olan yayından metin içerir:  Herbermann, Charles, (Ed.) (1913). "Callipolis". Katolik Ansiklopedi (İngilizce). New York: Robert Appleton Company. 
6. ^ Kazancıgil Ratip, Gökçe Nilüfer, Dağdevirenzade M. Şevket Bey'in Edirne Tarihi ve Balkan Savaşı Anıları, Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi Yayınları, 2005 Edirne
7. ^ "Crimea". 22 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2006. 
8. ^ "Charles Usherwood's Service Journal, 1852–1856: despatch". victorianweb.org. 28 Kasım 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
9. ^ Porter, Maj Gen Whitworth (1889). History of the Corps of Royal Engineers Vol I. Chatham: The Institution of Royal Engineers. 
10. ^   . "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
11. ^   . "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
12. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
13. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
14. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
15. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
16. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
17. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
18. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
19. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
20. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
21. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
22. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
23. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
24. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
25. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
26. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
27. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
28. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
29. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
30. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
31. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
32. ^ ^{a b c d e f}
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Gelibolu Nüfusu - Çanakkale". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
    • "Çanakkale Gelibolu Nüfusu". nufusune.com. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı Müdürlüğü Resmî Web Sitesi

"https://tr.wikipedia.org/ansiklopedi/Gelibolu&oldid=32512280" sayfasından alınmıştır

Kategori:

• Gelibolu

Gizli kategoriler:

• Webarşiv şablonu wayback bağlantıları
• Vikikaynak alıntısız Catholic Encyclopedia'dan metin içeren Vikipedi maddeleri
• Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler
• Vikiveri'de OSM ilişki kimliği olmayan bilgi kutusu için harita işaretleyici
• Tanımlanmamış parametreler içeren yerleşim bilgi kutusu kullanılan sayfalar
• BNF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
• GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
• NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
• VIAF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
• Haritalı sayfalar

---

Sözlük Nedir Kategorisinden Haberler

• Vakiyye Nedir?
• Muhammin Nedir?
• Tasdik etmek Nedir?
• Fürûmaye Nedir?
• Hor Nedir?
• Zanpara, zampara Nedir?
• Kükürt Nedir?
• Set üstü cihaz Nedir?
• Kalanını iptal et (kie) Nedir?
• Doksanlık Nedir?
• Aksak Nedir?
• Dönbaba Nedir?
• Tongal Nedir?
• Dipdinç Nedir?
• iyonlaşma Nedir?
• iade eylemek Nedir?
• Meşkûkiyyet Nedir?
• şekliyyat Nedir?
• Tozpembe Nedir?
• Canol Nedir?
• Resimlik Nedir?
• şimşirgiller Nedir?
• Diyaliz Nedir?
• Dar-ül-hilafe Nedir?
• Bed-gevher Nedir?
• Puvantör Nedir?
• Tuğra Nedir?
• öğretim üyesi Nedir?
• Badaşmak Nedir?
• Azurde Nedir?

• Gelibolu Nedir? Nedir?:Gelibolu Nedir? ile ilgili Gelibolu Nedir? burada bulabilirsiniz. Detaylar için sitemizi geziniz Gelibolu Nedir? Ne Demektir? Gelibolu Nedir? Açıklaması Nedir? Gelibolu Nedir? Cevabı Nedir? Gelibolu Nedir? Kelimesinin Anlamı? Gelibolu Nedir? konusu Nedir Ne, yaşantımızda sık kullanılan kelimelerden birisi olarak karşımıza çıkar. Hem sosyal medyada hem de gündelik yaşantıda kullanılan ne kelimesi, uzun yıllardan beri dilimizdedir. Gelibolu Nedir? Türk Dil Kurumu na (TDK) göre farklı anlamları olan ne kelimesi, Türkçe de tek başına ya da çeşitli cümleler eşliğinde kullanılabilir. Gelibolu Nedir? Ne kelimesi ne demek, TDK ya göre anlamı nedir sorularının cevabını arayanlar için bildiris.com doğru adres! Peki, ne kelimesi ne demek, TDK ye göre anlamı nedir? Gelibolu Nedir? Ne kelimesinin kökeni ne, ne kelimesinin kaç anlamı var? Gelibolu Nedir? İşte TDK bilgileri ile merak edilenler
• Gelibolu Nedir? Gerçek mi?:Gelibolu Nedir? ile ilgili Gelibolu Nedir? burada bulabilirsiniz. Detaylar için sitemizi geziniz Gerçek anlam Gelibolu Nedir? sözcüklerin birincil anlamı ile (varsa) bu anlamla doğrudan ilişkili olan anlamlarıdır. Gerçek anlam, temel anlam ile yan anlamların bileşkesidir. Gelibolu Nedir? Bir sözcüğün mecaz olmayan tüm anlamlarını kapsar.
• Gelibolu Nedir? ile ilgili:Gelibolu Nedir? ile ilgili Gelibolu Nedir? burada bulabilirsiniz. Gelibolu Nedir? Detaylar için sitemizi geziniz Gelibolu Nedir? Bu sayfada Hakkında nedir Hakkında ne demek Hakkında ile ilgili sözler cümleler bulmaca kısaca Hakkında anlamı tanımı açılımı Hakkında hakkında bilgiler Gelibolu Nedir? resimleri Hakkında sözleri yazıları kelimesinin sözlük anlamı nedir almanca ingilizce türkçe çevirisini bulabilirsiniz
• Gelibolu Nedir? Açıklaması?:Gelibolu Nedir? Açıklama Bir Terim Kavram Ya Da Başka Dilsel Olgunun Daha İyi Anlaşılması İçin Yapılan Ek Bilgidir. Gelibolu Nedir? Söz Konusu Bilgi Açıklanacak Sözcükten Daha Uzun Olur Gelibolu Nedir? Açıklama İle İlgili Durumun Kanıtı Şu Şekilde Doğrulanabilir Gelibolu Nedir? Bir Sözlükteki Tanım İlgili Sözcük Yerine Kullanılabilirse, Bu Bir Açıklamadır. Gelibolu Nedir? Yani Aynı Bağlam İçinde Hem Sözcük Hem De Tanım Kullanılırsa Ve Anlamsal Açıdan Bir Sorun Oluşturmuyorsa Bu Bir Açıklamadır.