İspanyollar

İspanyollar
*Españoles*
Önemli nüfusa sahip bölgeler
İspanya	41.539.400
Arjantin	345.866
Fransa	189.909
Venezuela	173.456
Almanya	108.469
İsviçre	93.262
Meksika	86.658
Brezilya	92.260
Amerika Birleşik Devletleri	79.495
Birleşik Krallık	64.317
Uruguay	58.623
Diller
	İspanyolca ; Baskça, Aranca, Katalanca ve Galiçyaca
Din
	Hristiyanlık · Ateizm · Budizm · Yahudilik · Müslümanlık

Córdoba, *Uzun Camii*
Emevîlerin İspanya'ya miras bıraktığı eserlerden,

İspanyollar (İspanyolca: Españoles), Güneybatı Avrupa'nın İber Yarımadası'nda yer almakta olan İspanya'nın yerli halkına verilen isimdir. Bunun yanı sıra, en büyük kısmı Latin Amerika'da olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde İspanyol kolonizasyoncuları soyundan gelen önemli sayıda İspanyol yaşamaktadır.

İspanya'nın resmî dili olan İspanyolca (Kastilyaca olarak da bilinir), İspanya'nın kuzeyindeki Kastilya bölgesinin Orta Çağ lehçesine dayanarak oluşturulmuş standart bir dildir. Ayrıca yoğun olarak konuşulan bölgesel diller de vardır. Baskça, Aranca, Katalanca ve Galiçyaca gibi dillerin haricinde Latin dilleri de konuşulmaktadır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

İspanya'da yaşayan ilk modern insanların 35.000-40.000 yıl önce İber Yarımadası'na gelen Neolitik insanlar olduğu düşünülmektedir. Daha yakın tarihte ise MÖ 3000-4000'lerde İberyalılar ilk olarak Akdeniz kıyılarına yerleşmişlerdir. Demir Çağı sırasında Keltler İspanya'ya gelmişlerdir. İberyalılar ile kültürel bağları olan kuzey İspanya yerleşiği bazı kabileler Seltibaryanlar (İngilizce: Celtiberians İspanyolca: celtíberos) olarak adlandırılmıştır. Bunlara ek olarak Tatarlar olarak adlandırılan bir kabilenin de İspanya'nın güneybatısına yerleşmiş ve medeniyet kurmuş Fenikeliler olduğu düşünülmektedir. Denizci Fenikeliler, Yunanlar ve Kartacalılar Akdeniz kıyılarında yüzyıllarca ticari koloniler kurmuşlardır. Kartacalılar ile Romalılar arasında geçen İkinci Pön Savaşı bugünkü İspanya ve Portekiz sınırlarında geçmiştir.^[5]

MÖ IV. yüzyılda Fenikeliler, sonra Grekler, ardından da Romalıların istilasına uğrayan yerli halk arasında Hristiyanlık ve Latincenin yayılması, Roma hakimiyeti döneminde gerçekleşmiştir. M.S. IV. yüzyıl sonlarında Roma İmparatorluğu'nun merkezî otoritesinin zayıflamasıyla İspanya bu kez Sueviler, Vandallar, Alanlar ve Vizigotlar gibi barbar Germen kavimlerinin istilasına uğramıştır. Bunlar içinde Vizigotlar, geldiklerinde 200 bin nüfusa sahip oldukları halde 468 yılında ülkenin büyük bölümünü ele geçirerek Tuleytula merkez olmak üzere bir devlet kurmuşlardır.^[6]

İber Yarımadası'nda Vizigotların yönetiminde çatışmalar yaşanıyorken Endülüs Emevîleri “Tarîf b. Mâlik” komutasında 711 yılında bölgeyi fethetmişlerdir.^[7]^[8] Yönetimdeki başarı bölge halkının 11. yüzyıla kadar Müslüman kültürüne yakın olmasını sağlamıştır. 10. yüzyıla kadar halkın büyük bir kısmı Müslüman ve Hristiyan iken küçük bir azınlık ise Yahudiliği benimsemiştir.

15. yüzyıldan itibaren İspanya, Roman topluluklarına ev sahipliği yapmıştır. Genel olarak "Çingene" (İngilizce: gypsies İspanyolca: gitanos) olarak adlandırılan bu eski ve göçebe topluluk Batı Asya, Kuzey Afrika ve Avrupa'dan göç etmişlerdir.

16. yüzyılda, yeni kıtanın keşfinden sonra yaklaşık 240,000 kişilik İspanyol askeri, Amerikan limanlarına girmiştir. Sonraki yüzyılda bu sayıya 450.000 nüfus daha eklenmiştir. Meksika ve Peru İspanyolların 16. yüzyıldaki ilk sömürgeleri olmuştur. 18. ve 19. yüzyılda yaklaşık 3,5 milyon İspanyol, Amerika kıtasına, Arjantin, Uruguay, Meksika, Brezilya, Şili, Venezuela ve Küba'ya göç etmiştir.^[9] Ayrıca Venezuela, Fas ve Cezayir'e yüksek oranlarda göçler olmuştur.^[10]

İspanyol Kökenli İnsanların Dünya Üzerinde Dağılımı ^[11]^[12]^[13]^[14]^[15]
İspanya	40 milyon
Arjantin	25 milyon
Brezilya	15 milyon
Meksika	15 milyon (%75)
Kolombiya	8,4 milyon
Küba	7 milyon
Venezuela	5,6 milyon
Şili	5,5 milyon
Peru	4,2 milyon
Kosta Rika	3,2 milyon
Porto Riko	3,2 milyon
ABD	2,4 milyon
Uruguay	1,8 milyon
Fransa	1,5 milyon
Dominik Cumhuriyeti	1,5 milyon
Bolivya	1,3 milyon
Ekvador	0,9 milyon
Nikaragua	0,9 milyon

Modern Göçler[değiştir | kaynağı değiştir]

İspanya'nın nüfusu son yüzyıldaki göçlerle daha da renklenmiştir. 2000'den 2010'a dünyanın en yüksek kişi başına göç oranına ve ABD'den sonra dünyadaki ikinci en yüksek mutlak net göç oranına sahip ülke İspanya'dır. Nüfusun yaklaşık %10'unun göçmenler oluşturmaktadır.^[16] Özellikle Avrupa, Latin Amerika, Çin, Filipinler, Kuzey Afrika ve Batı Afrika'dan göç alan ülkenin resmî araştırma örgütü INE'ye göre ise alınan göçlerin, göç eden nüfustan düşük olması sebebiyle son mevcudiyetiyle 46 milyon 152 bin 925 olan İspanya'daki nüfusun 2021 tarihinde 45 milyon 585 bin 574'e ineceği belirtilmiştir.^[17]

İspanya Dışında İkamet Eden İspanyol Nüfusları INE Verileri^[2]
Kıta	Toplam	Kadın	Erkek
Avrupa Kıtası Toplamı	602.178	295.638	306.540
Afrika Kıtası Toplamı	14.917	7.994	6.923
Amerika Kıtası Toplamı	1.049.465	510.517	538.948
Asya Kıtası Toplamı	19.310	10.491	8.819
Okyanusya Kıtası Toplamı	16.908	8.567	8.341
Genel Toplam	1.702.778	833.207	869.571

İspanya Vatandaşlarının Diğer Ülkelere Dağılımı - INE verileri ^[2]
Ülke	Toplam	Kadın	Erkek
Arjantin	345.866	161.441	184.425
Fransa	189.909	93.974	95.935
Venezuela	173.456	87.203	86.253
Almanya	108.469	54.229	54.240
İsviçre	93.262	47.470	45.792
Brezilya	9.226	47.231	45.029
Meksika	86.658	44.451	42.207
ABD	79.495	39,204	40.291
Küba	75.433	33.432	42.001
İngiltere	64.317	29.317	35.001
Uruguay	58.623	27.482	31.141
Belçika	45.485	23.179	22.306
Şili	40.492	19.965	20.527
Andorra	23.605	11.665	11.940
İtalya	18.116	6.228	11.888
Avustralya	16.379	8.308	8.071
Dominik Cumhuriyeti	14.808	7,835	6.973
Kolombiya	14.688	7.364	7.324
Kanada	11.539	6.008	5.531
Ekvador	10.147	5.152	4.995
Panama	7.344	3.971	3.374
Fas	6.586	3.477	3.109
Guatemala	5.877	3.037	2.840
Bolivya	5.793	3.016	2.777
İsveç	5.511	3.095	2.416
Kosta Rika	4.903	2.573	2.331
İrlanda	4.756	2.027	2.729
Lüksemburg	3.728	1.776	1.952
Paraguay	3.676	1.856	1.820
Çin	3.055	1.843	1.212
Avusturya	2.614	1.195	1.419
Norveç	2.415	1.318	1.097
Danimarka	2.353	1.235	1.118
İsrail	1.994	943	1.051
El Salvador	1.788	931	857
Honduras	1.685	868	817
Rusya	1.683	890	793
Japonya	1.521	901	620
Birleşik Arap Emirlikleri	1.498	806	692
Yunanistan	1.444	639	805
Nikaragua	1.392	736	656
Finlandiya	1.218	702	516
Ekvator Ginesi	1.184	694	490
Türkiye	1.134	585	549

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

İspanyol dilleri

Eski İspanya medeniyetleri
- Romalılar
- Yunanlar ve Punikler (Fenikeliler ve Kartacalılar)
- Pön
- Venedikliler
- Vandallar
- Vizigotlar
- Berberiler
- Emevîler

İspanyol kökenli milletler
- İspanyol Amerikalılar
- Kanarya Adaları

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Official Population Figures of Spain. Population on 1 January 2013". INE Instituto Nacional de Estadística. 6 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l [1] 18 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2011 İspanyol Nüfus İstatistikleri (İng.)12 Mart 2012 erişim
^ http://www.ispanyakonsoloslugu.com/ispanya/ 2 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Konsolosluk İspanya Bilgi
^ "İspanya (Türkçe) —". 21 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2012.
^ " Ön-Roma Iberia Etnografya haritası —". 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2012.
^ [2] 11 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Araştırma Dergisi 08. sayı (Haziran 2002)12 Mart 2012 erişim
^ "Endülüs tarihi —". 27 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2012.
^ [3] 21 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2011, Dr.Hayati BİCE Enülüs Notları12 Mart 2012 erişim
^ [4] 21 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Spain 2003 (İng.). Erişim tarihi: 12 Mart 2012
^ [5] 20 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. THE SPANISH OF THE CANARY ISLANDS (İsp..)12 Mart 2012 erişim
^ [6] 3 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Britannica, Meksika,(İng)12 Mart 2012 erişim
^ [7] 18 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kanada İstatistikleri(İng)12 Mart 2012 erişim
^ [8] 20 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Latin Ame. Göçlerii(İng)12 Mart 2012 erişim
^ [9] 5 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Avusturya İstatistikleri ve Göçleri(İng)12 Mart 2012 erişim
^ http://www.ssc.wisc.edu/cde/demsem/loveman-muniz.pdf 7 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. PDF syf 41
^ [10] 20 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İspanya da, ABD Gibi, Göç Sorunuyla Boğuşuyor 2011,(NYTimes haber çevirisi.)12 Mart 2012 erişim
^ [11] 14 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İspanya'nın nüfusu 10 yıl sonra azalacak, 2011 Ekim,(HaberTürk)12 Mart 2012 erişim

[1] "Official Population Figures of Spain. Population on 1 January 2013". INE Instituto Nacional de Estadística. 6 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[ine-2] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l [1] 18 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2011 İspanyol Nüfus İstatistikleri (İng.)12 Mart 2012 erişim

[3] ttp://www.ispanyakonsoloslugu.com/ispanya/ 2 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Konsolosluk İspanya Bilgi

[4] "İspanya (Türkçe) —". 21 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2012.

[5] " Ön-Roma Iberia Etnografya haritası —". 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2012.

[ilm-6] [2] 11 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Araştırma Dergisi 08. sayı (Haziran 2002)12 Mart 2012 erişim

[7] "Endülüs tarihi —". 27 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2012.

[ice-8] [3] 21 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2011, Dr.Hayati BİCE Enülüs Notları12 Mart 2012 erişim

[mg-9] [4] 21 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Spain 2003 (İng.). Erişim tarihi: 12 Mart 2012

[pr-10] [5] 20 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. THE SPANISH OF THE CANARY ISLANDS (İsp..)12 Mart 2012 erişim

[brcc-11] [6] 3 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Britannica, Meksika,(İng)12 Mart 2012 erişim

[ca-12] [7] 18 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kanada İstatistikleri(İng)12 Mart 2012 erişim

[let-13] [8] 20 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Latin Ame. Göçlerii(İng)12 Mart 2012 erişim

[abs-14] [9] 5 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Avusturya İstatistikleri ve Göçleri(İng)12 Mart 2012 erişim

[15] ttp://www.ssc.wisc.edu/cde/demsem/loveman-muniz.pdf 7 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. PDF syf 41

[eko-16] [10] 20 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İspanya da, ABD Gibi, Göç Sorunuyla Boğuşuyor 2011,(NYTimes haber çevirisi.)12 Mart 2012 erişim

[hbr-17] [11] 14 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İspanya'nın nüfusu 10 yıl sonra azalacak, 2011 Ekim,(HaberTürk)12 Mart 2012 erişim

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

İspanyol nedir?, İspanyol anlamı nedir?, İspanyol ne demektir?