İskit dilleri

İskitçe
İskitçe
Ana dili olanlar	İskit İmparatorluğu, Sarmat İmparatorluğu
Bölge	Orta Asya, Doğu Avrupa
Dönem	Klasik antik dönem, Geç Antik Çağ
Dil ailesi	Hint-Avrupa dil ailesi Hint-İran dilleri İran dilleri Doğu İran dilleri İskitçe; ; ; ;
Diyalektler	Alanca Sakaca
Dil kodları
ISO 639-3	xhc

İskitçe, doğuda Saka, batıda İskit adlarıyla tanınan ve antik dönemde Avrasya'da geniş bir alana yayılmış kurgan kültürünü temsil eden atlı toplulukların ortak bir iletişim diline sahip oldukları varsayımı ile varlığı ileri sürülen bir ölü dildir. Avrupa merkezli akademisyenler; bazı dolaylı kanıtlar üzerinden bu varsayımsal dil öbeğini, kendi Hint-Avrupa dil teorilerinin bir parçası olarak Doğu İran dili grubu içinde sınıflandırırlar.^[1]

Bu sınıflandırma hipotezi için kullanılan en yaygın argümanlar, antik dönemdeki yazarlar tarafından alıntılanmış İskit özel isimleridir. Bu isimlerin analizleri üzerinden İskitçenin Hint Avrupa dil ailesi'nin İrani diller koluna üye olduğu öne sürülür.^[1] İskitçeyi temsil ettiği öne sürülen bu özel isimler ile Yunan, İran ve Çin antik kaynaklarından günümüze taşınan sınırlı sayıdaki diğer bazı sözcüklerin, günümüze ulaşabilen İskit söz dağarcığını oluşturduğu kabul edilir.

Sınıflandırılması[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupalı akademisyenlerin çoğunluğu, İskit dillerinin Doğu İran dil grubunun bir alt kolu, dolayısıyla da Hind-Avrupa dil ailesinin bir parçası olduğunu iddia ederler ve ısrarla bunu ispatlamaya çalışırlar. Bugün hakkında neredeyse hiçbir şey bilinmeyen bu dillerin, İran dillerinden olma hipotezini, temel olarak İskitlerle eşleştirdikleri Sarmatlar üzerinden kurgulamaya çalışırlar.

Tezlerini Kuzey Karadeniz Kıyısındaki Yunan yazıtlarında geçen Sarmat isimlerin Osetçe ile yakın bir ilişki içerisinde olmasına dayandırırlar. Oysa ne Sarmatlarla İskitlerin ilişkisi ne de İran dillerinin sınıflandırılması henüz tam olarak çözülememiştir ve Doğu İran dillerinin gerçek bir genetik alt grup oluşturduğu kanıtlanmamıştır.^[2]^[3]

Bazı akademisyenler, İskitçe olduğunu varsaydıkları Sarmat dilinin iki ayrı lehçesinin olduğunu tespit etmiştir: daha muhafazakâr bir lehçeye sahip olan batı lehçesi ve daha yenilikçi olan doğu lehçesi.^[4] Sarmat dilleri kalıcı lehçeler oluşturmuş olabilir:

Batıda konuşulan Alan dilleri veya Sarmat dilleri: M.Ö. 8. ve 7. yüzyıldan itibaren Ukrayna, Güney Rusya ve Kazakistan bölgelerinde aslen İranlı insanlar tarafından konuşulurdu.^[5] Modern Osetçe, Sarmatyalı yazıtlarıyla muhtemelen dil ailesinin devam etmesini sağlamıştır. Ancak Sarmatyalı dil ailesi aynı Osetçe dilini temsil etmemektedir.^[6]

Doğuda konuşulan Saka dilleri: Hotan Krallığında (günümüzde Sincan, Çin) birinci yüzyılda Hotan'da konuşulan Hotanca ve Tomşuk'da konuşulan Tomşukçanın dahil olduğu grup.^[7]

İskit dilleriyle ilişkilendirilmeye çalışılan diğer Doğu İran dilleri Harezmşah dili ve Soğdcadır.^[8]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Lubotsky 2002, s. 190.
^ Compare L. Zgusta, Die griechischen Personennamen griechischer Städte der nördlichen Schwarzmeerküste [The Greek personal names of the Greek cities of the northern Black Sea coast], 1955.
^ Witzel, Michael (2001). "Autochthonous Aryans? The Evidence from Old Indian and Iranian Texts" (PDF). Electronic Journal of Vedic Studies. 7 (3). ss. 1-115. 24 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Aralık 2018.
^ E.g. Harmatta 1970.^{[sayfa belirt]}
^ Scythian, member of a nomadic people originally of Iranian stock who migrated from Central Asia to southern Russia in the 8th and 7th centuries BC – Encyclopædia Britannica 15th edition – Micropaedia on "Scythian"
^ The languages of the Scytho-Sarmatian inscription may represent dialects of a language family of which Modern Ossetian is a continuation, but does not simply represent the same language at an earlier time – Encyclopædia Britannica 15th edition – Macropedia on Languages of the World
^ Schmitt, Rüdiger (ed.), Compendium Linguarum Iranicarum, Reichert, 1989.^{[sayfa belirt]}
^ Encyclopædia Britannica 15th edition – Macropedia on Languages of the World

[Lubotsky_2002_190-1] Lubotsky 2002, s. 190.

[2] Compare L. Zgusta, Die griechischen Personennamen griechischer Städte der nördlichen Schwarzmeerküste [The Greek personal names of the Greek cities of the northern Black Sea coast], 1955.

[3] Witzel, Michael (2001). "Autochthonous Aryans? The Evidence from Old Indian and Iranian Texts" (PDF). Electronic Journal of Vedic Studies. 7 (3). ss. 1-115. 24 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Aralık 2018.

[4] E.g. Harmatta 1970.^{[sayfa belirt]}

[5] Scythian, member of a nomadic people originally of Iranian stock who migrated from Central Asia to southern Russia in the 8th and 7th centuries BC – Encyclopædia Britannica 15th edition – Micropaedia on "Scythian"

[6] The languages of the Scytho-Sarmatian inscription may represent dialects of a language family of which Modern Ossetian is a continuation, but does not simply represent the same language at an earlier time – Encyclopædia Britannica 15th edition – Macropedia on Languages of the World

[7] Schmitt, Rüdiger (ed.), Compendium Linguarum Iranicarum, Reichert, 1989.^{[sayfa belirt]}

[8] Encyclopædia Britannica 15th edition – Macropedia on Languages of the World

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

İskit dilleri anlamı nedir

İskit dilleri anlamı nedir

İskit dilleri

Sınıflandırılması[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]