Çangçun

Çangçun
长春市

Hsinking
Çangçun; 长春市; Hsinking
Eyalet altı şehir
	Çangçun şehri
	; Çangçun'un Jilin ve Çin'deki konumu.
	Çangçun Çangçun'un Jilin'deki konumu
Ülke	Çin
Eyalet	Jilin
İdare
• Parti sekreteri	Wang Junzheng
• Belediye başkanı	Jiang Zhi-Ying
Yüzölçümü
• Eyalet altı şehir	20604 km²
• Kent	4.738 km² (1.829 mil²)
Nüfus (2010)
• Eyalet altı şehir	7.674.439
• Yoğunluk	oto/km²
• Kent yoğunluğu	880/km² (2.200/mil²)
Zaman dilimi	UTC+08.00 (CST)
Posta kodu	130000
Alan kodu	0431
	Resmî site; www.changchun.gov.cn

Çangçun (Basitleştirilmiş Çince: 长春; Geleneksel Çince: 長春; pinyin: Chángchūn) ya da eski adıyla Hsinking, Çin'de bir şehir ve Jilin eyaletinin başkentidir. Bir eyalet altı özel statülü şehir olarak yönetilmekte olup bu idari bölgede 7.5 milyon civarında kişi yaşamaktadır. Şehrin kendisinin nüfusu ise 4.86 milyon kişidir.^[2] "Çangçun" adı Çincede "uzun ilkbahar" anlamına gelmektedir.

Şehrin ana ekonomik faaliyetleri gıda maddeleri, biyoloji ve eczacılık ile otomobil sektörüdür. Çangçun ülkedeki en büyük otomobil üretim merkezidir.^[3]

Ticaretle geçinen küçük bir kasaba olarak kurulan şehir, 1800 yılında İmparator Jiaqing tarafından "Changchun Ting" olarak adlandırıldı. 1898 yılında Ruslar Harbin'den Lüshun'a bir demiryolu inşa ederken Çangçun'da "Kuançeng" bir demiryolu istasyonu yaptı.^[4] 1904-1905 Rus-Japon savaşı sonrası Rusya bu hattın güney kısmını kaybedince Kuançeng de bu hattın son istasyonu hâline geldi. Japonlar ise çok az bir mesafe güneyde Çangçun Demiryolu İstasyonu'nu inşa etti.^[5] 1907'deki bir antlaşma Rus trenlerinin Çangçun'a, Japon trenlerinin ise Kuançeng'e kadar gidebilmesini sağladı.^[4] Çangçun da Japon ve Rus demiryolu hatlarının birleştiği yer olarak hızlı bir büyümeye tanık oldu.

1932'de Japonya'nın kukla devleti olan Mançukuo'nun başkentliği Çangçun'a taşındı. 1945'te ise şehri Sovyet ordusu işgal etti. 1946'da şehri Kuomintang kuvvetleri ele geçirdi. 1948'de ise komünist Çin Halk Kurtuluş Ordusu beş ay süren ve 100 ila 300 bin sivilin açlık sonucu öldüğü bir kuşatma sonucunda şehri aldı.^[6]^[7]

Çangçun 2007 Asya Kış Oyunları'na ev sahipliği yaptı.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Changchun iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	4,6	14,5	23,4	31,9	35,2	36,7	38,0	35,6	30,6	27,8	20,7	11,7	41,1
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	−9,6	−4,2	4,0	14,5	21,7	26,4	27,5	26,7	21,8	13,5	1,7	−6,7	20,6
Ortalama sıcaklık (°C)	−14,7	−9,8	−1,6	8,5	15,8	21,1	23,2	22,1	16,0	7,7	−3,2	−11,6	16,2
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	−19	−14,6	−6,7	2,8	10,1	16,0	19,3	17,9	10,8	2,7	−7,4	−15,7	12,6
En düşük sıcaklık (°C)	−36,5	−31,9	−27,7	−12,2	−3,4	4,5	11,1	3,9	−3,7	−13,4	−24,7	−33,2	−20,6
Ortalama yağış (mm)	3,9	4,6	13,2	24,1	48,7	92,7	169,3	135,0	43,8	22,2	13,7	6,1	1.000,8
Kaynak: Çin Meteoroloji Müdürlüğü^[8]

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Etnik yapılanma[değiştir | kaynağı değiştir]

Çangçun'un etnik yapılanması aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Hanlar nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturur.

Etnik grup	Nüfus	Yüzde oranı
Han	6.883.310	%96,47
Mançu	142.998	%2,0
Koreli	49.588	%0,69
Hui	43.692	%0,61
Moğol	11.106	%0,16
Sibo	685	%0,01
Zhuang	533	%0,01
Miao	522	%0,01
Diğer	3.005	%0,04

Kaynak (2010):^[9]

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Çangçun'un aşağıdaki şehirlerle kardeş şehir anlaşmaları vardır:^[10]

1980: Sendai, Japonya
1981: Novi Sad, Sırbistan
1983: Birmingham, Birleşik Krallık
1992: Minsk, Belarus, Windsor, Ontario, Kanada, Žilina, Slovakya
1994: Ulsan, Kore Cumhuriyeti, Little Rock, Arkansas, Amerika Birleşik Devletleri
1996: Masterton, Yeni Zelanda
2000: Ulaan Üde, Rusya Federasyonu
2003: Chongjin, Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti
2005: Mora, İsveç
2006: Wolfsburg, Almanya
2008: Montreuil, Fransa
2009: Tijuana, Meksika
2010: Filibe, Bulgaristan
2011: Praçinburi, Tayland
2012: Warrnambool, Avustralya

İlgili kişiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Dong Huibo (d. 1989), buz patenci, Çangçun doğumlu.
Ei-ichi Negishi (d. 1935), Nobel Kimya Ödülü sahibi, Japonya işgali dönemindeki Hsinking'de dünyaya geldi.
Hwang Sok-yong (d. 1943), Güney Koreli yazar, Japonya işgali dönemindeki Hsinking'de dünyaya geldi.
Li Weifeng (d. 1978), futbolcu, Çangçun doğumlu.
Liu Xiaobo (d. 1955), Nobel Barış Ödülü sahibi, Çangçun doğumlu ve Jilin Üniversitesi'nde okudu.
Masahiko Fujiwara (d. 1943), Japon matematikçi, Japonya işgali dönemindeki Hsinking'de dünyaya geldi.
Wang Hao (d. 1983), masa tenisi oyuncusu, Çangçun doğumlu.
Wu Yiming (d. 1987), buz patenci, Çangçun doğumlu.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2016.
^ Encyclopaedia Britannica Online
^ "Spacing: Understanding the Urban Landscape". SpacingToronto. 2008. 20 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2010.
^ ^a ^b Changchun Ⅱ- Le chemin de fer de Changchun 27 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)
^ Luis Jackson, Industrial Commissioner of the Erie Railroad. "Rambles in Japan and China". In Railway and Locomotive Engineering, vol. 26 (March 1913), sf. 91-92
^ Chang, Jung; Halliday, Jon. 2006. Mao: The Unknown Story. London: Vintage Books. sf. 383.
^ Jacobs, Andrew (2 Ekim 2009). "China Is Wordless on Traumas of Communists' Rise". New York Times. 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2009.
^ 中国气象数据网 (Çince). Çin Meteoroloji Müdürlüğü. Erişim tarihi: 2020-04-15.
^ "自然概况" (Çince). Çangçun Yerel Halk Hükümeti. 31 Mayıs 2013. 18 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2016.
^ "Sister Cities" (İngilizce). Changchun Dışişleri Ofisi. 24 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Çangçun Belediyesi Resmî Web Sitesi (Çince, İngilizce, Japonca, Korece ve Rusça)

[1] "Arşivlenmiş kopya". 15 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2016.

[2] Encyclopaedia Britannica Online

[Changchun:_China’s_Detroit-3] "Spacing: Understanding the Urban Landscape". SpacingToronto. 2008. 20 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2010.

[cctv-4] Changchun Ⅱ- Le chemin de fer de Changchun 27 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)

[jackson-5] Luis Jackson, Industrial Commissioner of the Erie Railroad. "Rambles in Japan and China". In Railway and Locomotive Engineering, vol. 26 (March 1913), sf. 91-92

[US383-6] Chang, Jung; Halliday, Jon. 2006. Mao: The Unknown Story. London: Vintage Books. sf. 383.

[China_Is_Wordless_on_Traumas_of_Communists’_Rise-7] Jacobs, Andrew (2 Ekim 2009). "China Is Wordless on Traumas of Communists' Rise". New York Times. 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2009.

[ÇMM-8] 中国气象数据网 (Çince). Çin Meteoroloji Müdürlüğü. Erişim tarihi: 2020-04-15.

[9] "自然概况" (Çince). Çangçun Yerel Halk Hükümeti. 31 Mayıs 2013. 18 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2016.

[10] "Sister Cities" (İngilizce). Changchun Dışişleri Ofisi. 24 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016.

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

g t d Jilin'in idari bölümleri
Eyalet altı şehirler	Changchun (merkez)
İl düzeyi şehirler	Baicheng Baishan Jilin Liaoyuan Siping Songyuan Tonghua
Özerk iller	Yanbian

Çangçun ne demektir