Nihat Erim
1972'de Nihat Erim
13. Türkiye Başbakanı
Görev süresi 26 Mart 1971 - 22 Mayıs 1972
Cumhurbaşkanı	Cevdet Sunay
Yerine geldiği	Süleyman Demirel
Yerine gelen	Ferit Melen
3. Türkiye Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı
Görev süresi 16 Ocak 1949 - 22 Mayıs 1950
Başbakan	Şemsettin Günaltay
Yerine geldiği	Faik Ahmet Barutçu
Yerine gelen	Samet Ağaoğlu
Türkiye Bayındırlık Bakanı
Görev süresi 10 Haziran 1948 - 16 Ocak 1949
Başbakan	Hasan Saka
Yerine geldiği	Kasım Gülek
Yerine gelen	Şevket Adalan
Türkiye Büyük Millet Meclisi 7., 8., 12., 13. ve 14. dönem milletvekili
Seçim bölgesi	1943 - Kocaeli 1946 - Kocaeli 1961 - Kocaeli 1965 - Kocaeli 1969 - Kocaeli
Kişisel bilgiler
Doğum	17 Mart 1912(1912-03-17) Kandıra, İstanbul Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	19 Temmuz 1980 (68 yaşında) İstanbul, Türkiye
Defin yeri	Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul
Partisi	Cumhuriyet Halk Partisi (1943-1971)
Evlilik(ler)	Kamile Erim[1]
Çocuk(lar)	Işık Asım Erim (1937)[1] Ayşe Işıl Önalp (1940)[1]
Ebeveyn(ler)	Raif Erim[1][2] Macide Erim[1][2]
Bitirdiği okul	Galatasaray Lisesi, İstanbul Hukuk Fakültesi, İstanbul
Mesleği	Akademisyen · Hukukçu · Siyasetçi

İsmail Nihat Erim^[1][2] (17 Mart 1912, Kandıra, Kocaeli - 19 Temmuz 1980, İstanbul), Türk hukukçu, akademisyen ve siyasetçi. Türkiye Büyük Millet Meclisinde beş dönem Cumhuriyet Halk Partisinden milletvekili olarak siyaset yapan Erim, 1948-50 yılları arasında bayındırlık bakanlığı ve başbakan yardımcılığı görevlerinde bulundu. 12 Mart Muhtırası'nın ardından 1971-1972 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı olarak görev aldı.^[3] 19 Temmuz 1980 tarihinde İstanbul Dragos'ta Devrimci Sol militanları tarafından düzenlenen suikast sonucunda 68 yaşında öldü.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk yılları, eğitimi ve akademisyenliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Nihat Erim, 17 Mart 1912 tarihinde, bugün Kocaeli sınırları içinde kalan İstanbul vilayetine bağlı Kandıra kazasında doğdu. Raif Bey ve Macide Hanım'ın oğludur.^[1][2] Erim'i konu alan doktora tezinde Yazar Ahmet Gülen, Erim'in doğum tarihinin Erim'in damadı Akın Önalp tarafından 4 Kasım 1911 olarak bildirildiğini belirtmiştir.^[4]

Galatasaray Lisesini, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi. Paris Hukuk Fakültesinde doktora yaptı. 1939 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesine kamu hukuku doçentliğine atandı, 1941 yılında profesör oldu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesindeki kamu hukuku derslerine ek olarak Siyasal Bilgiler Okulunda devletler hukuku dersleri verdi. 1959-1961 yılları arasında BM Uluslararası Hukuk Komisyonu üyesi olarak görev aldı.

Siyasi kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

1943-1950 yılları arasında CHP Milletvekili olarak TBMM'de bulundu, 2. Saka Hükûmetinde bayındırlık bakanlığı, Günaltay Hükûmetinde başbakan yardımcılığı yaptı. Demokrat Partinin yerel seçimleri boykot etmesi üzerine 30 Mayıs 1946'da ünlü, "... sosyal bünyede derin rahatsızlıklar müşahede edildiğinde bunu gidermenin yolu, bir müddet için 'hürriyet ilâhının üzerine bir şal örtmek' ve yukardan aşağı bir otorite tesis eylemektir." sözlerini yazdı.^[5] CHP muhalefete geçtikten sonra partinin yayın organı Ulus'un başyazarlığını üstlendi. Bu gazetenin 1953 yılında kapanması üzerine 1955 yılına kadar Yeni Ulus ve Halkçı gazetelerini çıkardı. Başbakan Adnan Menderes'in isteği üzerine Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası'nın hazırlanmasında görev aldı. 1961 yılında CHP Milletvekili olarak yeniden TBMM'ye döndü. CHP içinde İsmet İnönü'nün başlattığı "Ortanın Solu" hareketine katıldı, daha sonra CHP'den ayrılarak Cumhuriyetçi Güven Partisini kuracak olan Prof. Dr. Turhan Feyzioğlu'yla birlikte muhalefet etti.

12 Mart 1971 Muhtırası'nın ardından CHP'den ayrılması koşuluyla hükûmeti kurmakla görevlendirildi. 26 Mart 1971 tarihinde kurduğu askerî cunta hükûmeti 3 Aralık 1971 tarihinde istifa etti. Yeniden hükûmeti kurmakla görevlendirildi, kurduğu 34. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti 22 Mayıs 1972 tarihine kadar işbaşında kaldı. 1961 Anayasası'nın Türkiye'ye ''lüks'' olduğunu ifade etti^{[kaynak belirtilmeli]} ve 12 Mart Muhtırası'nı verenlerin direktifi doğrultusunda Anayasa'nın 40 maddesinde değişiklikler yaptırdı.^[6] Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan'ın idam edilmelerine kadar varacak olan ve "Balyoz Harekâtı" olarak bilinen uygulamaları başlatması nedeniyle "Balyoz" lakabıyla anıldı.^{[kaynak belirtilmeli]} 1977 yılına kadar Cumhuriyet Senatosunda Kontenjan Senatörü olarak görev yaptı.

Özel yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bayan Kamile (1911) ile evli olup Işık Asım (1937) ve Ayşe Işıl Önalp'in (1940) babasıdır.^[1]

Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kıbrıs'la ilgili anı ve gözlemlerini, "Bildiğim ve Gördüğüm Ölçüler İçinde Kıbrıs" adıyla 1975 yılında kitaplaştırdı. Ölümünden yıllar sonra Yapı Kredi Yayınları tarafından "12 Mart Anıları" ve "Günlükler"i yayımlandı.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

15 Temmuz 1979 günü evine patlayıcı madde atılan ve bir zarar görmeyen Nihat Erim, bir yıl sonra ise 19 Temmuz 1980 tarihinde İstanbul Maltepe Dragos'taki Deniz Kulübünün önünde Dev-Sol militanları tarafından düzenlenen suikast sonucu öldü.^[7] Olay yerinde, "Faşist Gün Sazak'tan sonra faşist Erim’i de işkenceleri ve devrimcilerin katlini protesto için cezalandırdık. (Devrimci Sol)" yazılı bir bildiri bulundu. Ölümü Türkiye çapında büyük yankı yaptı, Bülent Ecevit ve Alparslan Türkeş millî birlik çağrısında bulundu, basın büyük tepki gösterdi.

22 Temmuz 1980'de düzenlenen cenaze töreni sonrası Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.^[8]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Vikisöz'de Nihat Erim ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Wikimedia Commons'ta Nihat Erim ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
• İsmail Nihat Erim Biyografisi4 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.