Lantiyen insanı

*Lantiyen insanı*
Yaşadığı dönem aralığı: 1,65-0,68 myö
Kalabriyen-Rankolabreyan
PreЄ
Є
O
S
D
C
P
T
J
K
Pg
N
↓
Lantiyen insanı; Yaşadığı dönem aralığı: 1,65-0,68 myö; Kalabriyen-Rankolabreyan PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓
	Lantiyen insanı örneklerinin dökümü, Şensi Tarih Müzesi
Biyolojik sınıflandırma
lem:	Animalia
Şube:	Chordata
Sınıf:	Mammalia
Takım:	Primates
Alt takım:	Haplorhini
İnfra takım:	Simiiformes
Familya:	Hominidae
Alt familya:	Homininae
Oymak:	Hominini
Cins:	Homo
Tür:	H. erectus
Alt tür:	†H. e. lantianensis
Üçlü adlandırma
	†Homo erectus lantianensis (Woo Ju-Kang, 1964)

Lantiyen insanı (Homo erectus lantianensis), 1963'te Lantian County, Loess Platosu'ndaki Chenchiawo Köyü'nden neredeyse tam bir çene kemiğinden ve 1964'te keşfedilen Gongwangling Köyü'nden kısmi bir kafatasından bilinen, bir Homo erectus alt türüdür. Kalıntıların ilki yaklaşık 710-684 bin yıl öncesine, ikincisi ise 1.65-1.59 milyon yıl öncesine dayanıyor. Bu, Lantiyen insanını Afrika'nın ötesinde keşfedilmiş (H. e. georgicus'tan sonra) ikinci en yaşlı H. erectus ve Doğu Asya'nın en yaşısı yapar. Fosilleri ilk olarak 1964 yılında Woo Ju-Kan tarafından tanımlandı ve bir diğer H. erectus olan Pekin insanının (H. e. pekinensis) atası olarak kabul edildi.

Pekin insanı gibi, Lantiyen insanı da ağır bir kaş çıkıntısına, alnına doğru, muhtemelen kafatasının orta hattı boyunca uzanan bir yay omurgasına ve aşırı derecede kalınlaşmış bir kemiğe sahiptir. Kafatası mutlak ölçüye göre küçüktür ve daha dar postorbital daralmaya sahiptir. Dişleri, diğer Asyalı H. erectus'lar ile karşılaştırıldığında orantılı olarak büyüktür. Gongwangling kafatasının beyin hacmi, Afrika'daki aynı zamanda yaşamış arkaik insanlardakine benzer şekilde yaklaşık 780 cm³'tür, dolayısıyla daha sonraki Asyalı H. erectus ve modern insanlardakinden çok daha küçüktür.

Lantiyen insanı, Qinling Dağları'nın kuzey eteklerindeki ılıman çayırlarda yaşıyordu. Lantiyen insanı, taş aletler için ağırlıklı olarak helikopterler, sferoidler, ağır hizmet tipi kazıyıcılar, el baltaları, kazmalar, baltalar dahil olmak üzere ağır hizmet tipi aletler üretti. Son üçü, genellikle yalnızca Afrika ve Batı Avrasya bölgelerine uygulanan Aşölyen endüstrisinin karakteristiğidir. Görünüşe göre Aşölyen bu bölgede başka yerlerden çok daha uzun süre varlığını sürdürdü.

Anatomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Gongwangling kafatası nispeten eksiksizdir ve ön kemiği (alın), parietal kemiklerin çoğunu (başın üst kısmını), sağ temporal kemiği (başın yanlarını), burun kemiklerinin alt kenarlarını (gözler arasında) ve maksilla parçalarını (üst çeneler) içerir. Biraz bozuktur, sağ göz çukuru soldan daha uzağa çıkıntı yapar, birkaç eleman hafifçe düzleşir, girintiler ve ön kemiğin ortası korozyon nedeniyle sarptır ve sol parietal normalden biraz daha fazla esner. Azı dişlerinin boyutuna ve aşınmasına dayanarak (ve modern insanlardan daha hızlı bozuldukları varsayılarak), Woo, bireyin 30 yaşında bir kadın olduğunu tahmin etti. Java'dan çağdaş Mojokerto kafatasını anımsatan Woo'ya göre, genel olarak, kafatası oldukça arkaik.^[1] Woo, H. erectus için oldukça küçük olan yaklaşık 780 cc'lik bir beyin hacmi hesapladı.^[1] Karşılaştırma için, daha sonra Asyalı H. erectus ortalama kabaca 1.000 cc kafatası hacmine sahipti^[2] ve kafatası hacmi günümüz modern insanında erkekler için 1.270 cc ve kadınlar için 1.130 cc dir.^[3] Çağdaş Afrika arkaik insanlarının kafatası hacimleri (H. habilis, H. rudolfensis ve H. e? ergaster) 500-900 cc arasında değişiyordu.^[4]

Patoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Chenchiawo mandibulasında, muhtemelen genetik bir bozukluk olarak üçüncü azı dişleri eksiktir ve bu, soyu tükenmiş bir insan türü için bu tür ilk vakadır. Sağ yanak dişleri, özellikle birinci azı dişleri, diş eti hastalığının göstergesi olan bozulma ve anormal kalınlaşma özelliğine sahiptir. Muhtemelen bunun bir sonucu olarak birinci premolar da kaybedildi. Bununla birlikte, dişlerin hiçbiri çürük geliştirmedi.^[5]

Teknoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin'in taş alet teknolojisinin uzun zamandan beri çağdaş batı sitelerinden o kadar farklı olduğu düşünülüyordu ki, ilki basit bir kıyıcı sanayi, ikincisi ise bir el baltası sanayisi (Acheulean) olarak nitelendiriliyordu. 1944'te Amerikalı arkeolog Hallam L. Movius, batıyı doğudan ayıran "Movius Hattı"nı çizdi. Çin arkeolojisi 1980'lerde ilerledikçe, Çin'de (Lantiyen dahil) karakteristik olarak Aşölyen araçları ortaya çıkarıldı ve katı Movius Hattı dağıldı.^[6]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Woo (1964). "The Hominid Skull of Lantian, Shenshi" (PDF). Vertebrata PalAsiatica. 10 (1). 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Kasım 2021.
^ Antón (2016). "Morphological variation in Homo erectus and the origins of developmental plasticity". Philosophical Transactions of the Royal Society B. 371 (1698): 20150236. doi:10.1098/rstb.2015.0236. PMC 4920293 $2. PMID 27298467.
^ Allen (2002). "Normal neuroanatomical variation in the human brain: an MRI-volumetric study". American Journal of Physical Anthropology. 118 (4): 341-358. doi:10.1002/ajpa.10092. PMID 12124914. 4 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2021.
^ F. Spoor (2015). "Reconstructed Homo habilis type OH 7 suggests deep-rooted species diversity in early Homo". Nature. 519 (7541): 83-86. doi:10.1038/nature14224. PMID 25739632.
^ Woo (1964). "Mandible of Sinanthropus lantianensis". Current Anthropology. 5 (2): 98-101. doi:10.1086/200457.
^ Wang (2014). "Chronological and typo-technological perspectives on the Palaeolithic archaeology in Lantian, central China". Quaternary International. 347: 183-192. doi:10.1016/j.quaint.2014.07.014.

Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]

Woo (1965). "Preliminary report on a skull of Sinanthropus lantianensis of Lantian, Shensi". Scientia Sinica. 14 (7): 1032-1036. PMID 5829059.
Woo (1964). "A newly discovered mandible of the Sinanthropus type – Sinanthropus lantianensis". Scientia Sinica. 13: 801-811. PMID 14170540.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin Kültürü
İnsan Zaman Çizelgesi (Etkileşimli) 17 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Smithsonian, Ulusal Doğa Tarihi Müzesi (Ağustos 2016).

Fosil primat ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[Woo1964b-1] Woo (1964). "The Hominid Skull of Lantian, Shenshi" (PDF). Vertebrata PalAsiatica. 10 (1). 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Kasım 2021.

[Anton2016-2] Antón (2016). "Morphological variation in Homo erectus and the origins of developmental plasticity". Philosophical Transactions of the Royal Society B. 371 (1698): 20150236. doi:10.1098/rstb.2015.0236. PMC 4920293 $2. PMID 27298467.

[3] Allen (2002). "Normal neuroanatomical variation in the human brain: an MRI-volumetric study". American Journal of Physical Anthropology. 118 (4): 341-358. doi:10.1002/ajpa.10092. PMID 12124914. 4 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2021.

[Spoor2015-4] F. Spoor (2015). "Reconstructed Homo habilis type OH 7 suggests deep-rooted species diversity in early Homo". Nature. 519 (7541): 83-86. doi:10.1038/nature14224. PMID 25739632.

[Woo1964-5] Woo (1964). "Mandible of Sinanthropus lantianensis". Current Anthropology. 5 (2): 98-101. doi:10.1086/200457.

[Wang2014-6] Wang (2014). "Chronological and typo-technological perspectives on the Palaeolithic archaeology in Lantian, central China". Quaternary International. 347: 183-192. doi:10.1016/j.quaint.2014.07.014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

g t d İnsanın evrimi konuları
İnsan evrimi zaman çizelgesi
Hominini	Sahelanthropus tchadensis · Orrorin tugenensis · Ardipithecus · Kenyanthropus platyops
Australopitesinler	Australopithecus: Australopithecus anamensis · Australopithecus afarensis · Australopithecus bahrelghazali · Australopithecus africanus · Australopithecus garhi · Australopithecus sediba Paranthropus: Paranthropus aethiopicus · Paranthropus boisei · Paranthropus robustus
İnsanlar ve erken insanlar	Homo: Homo gautengensis · Homo habilis · Homo rudolfensis · Homo georgicus · Homo ergaster · Homo erectus (Cava Adamı · Lantiyen Adamı · Meganthropus · Pekin Adamı · Nankin insanı · Wuşan Adamı · Yuanmou Adamı · Solo Adamı) · Homo naledi · Homo cepranensis · Homo antecessor · Homo heidelbergensis · Denisova insanı · Neandertal insanı · Homo rhodesiensis · Homo floresiensis · Arkaik Homo sapiens · Anatomik modern insan (Homo sapiens idaltu · Homo sapiens sapiens)
Başlıklar: İnsan evrimi zaman çizelgesi · İnsan evriminin fosil listesi · İnsanın evrimsel genetiği Modeller: Afrika'dan Çıkış modeli · Çoklu Bölge modeli

Lantiyen insanı nedir?, Lantiyen insanı anlamı nedir?, Lantiyen insanı ne demektir?