Hacim Çarıklı

Hüseyin Hacim Çarıklı
Hüseyin Hacim Çarıklı
Doğum	1881; Uşak
Ölüm	5 Aralık 1965 (83-84 yaşlarında); İzmir
Milliyet	Türk
Eğitim	Mülkiye Mektebi
Meslek	Siyasetçi
Çocuk(lar)	5

Hüseyin Hacim Çarıklı^[1] (1881, Uşak - 5 Aralık 1965), Türk idareci ve siyasetçidir.

Mülkiye Mektebi mezunudur. Burhaniye, Gönen, Bergama, Palas ve Çeşme Kaymakamlıkları, İzmir Polis Müdürlüğü, Akhisar Kaymakamlığı, Havran, Karesi Mutasarrıflığı, Balıkesir Müdafaa-yı Hukuk Cemiyeti Başkanlığı, Osmanlı Meclis-i Mebûsan IV. Dönem Karesi Mebusluğu, TBMM I.Dönem Karesi (Dönem içinde Olağanüstü Yetkili Bursa Valiliğine atandı), II. Dönem (Şark, Konya ve Ecezire İstiklal Mahkemeleri Balkanlıkları) ve III. Dönem Giresun, IV., V., VI., VII. ve VIII. Dönem Balıkesir Milletvekilliği, II. Dönem Memurin Muhakemat Encümeni Başkanlığı, VIII. Dönem Dilekçe Komisyonu Başkanlığı yapmıştır. Kırmızı-Yeşil Şeritli İstiklâl Madalyası sahibidir. Evli ve beş çocuk babasıdır.^[2]

Yunan işgalinin ilk günlerinden itibaren İç Ege'de Kuvâ-yi Milliye hareketlerinin organize edilmesine önderlik etmiştir.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

1881 yılında Uşak'ta doğdu. İzmir Mülkiye İdadisi'ni ve İstanbul'da Mekteb-i Mülkiye'yi bitirdi (1904). Osmanlı Devleti'nin son yıllarında mülki amirlik kariyeri yaptıktan sonra I. Dünya Savaşı esnasında (1917) Suriye'de Dera mutasarrıflığı yaptı.

I. Dünya Savaşı sonunda, Balıkesir mutasarrıflığına atandı, ancak İttihat ve Terakki üyesi olduğundan Damat Ferit Paşa hükûmetince görevden alındı (1919). 15 Mayıs 1919'da Yunan askerleri İzmir'e çıktığında Hacim Muhittin Bey Balıkesir'de mutasarrıftı. Düşmanın İzmir'de kalmayacağı, içerilere doğru ilerleyeceği besbelliydi. Hacim Muhittin Bey bölgenin faal ve yurtsever olarak tanınmış kişilerinden Vasıf Çınar, Mehmet Vehbi Bolak, Hulusi Darblı, Hamdi Köprülü beylerle temasa geçerek Balıkesir'de bir milli kongrenin toplanmasına önayak oldu. Balıkesir Kongresi bazı konularda Erzurum Kongresinden de atak görünüyordu. Burada alınan kararların uygulanmasına hemen geçildi. Hacim Muhittin Bey, Ağustos başında Nazilli'de toplanan 2. ve Ağustosun 16'sı ile 25'si arasında Alaşehir'de toplanan 3. Kongreye de öncülük etti. Böylelikle de bölgede Kuvâ-yi Milliye'nin önderliğini yapmış oldu.

Kurduğu örgütün mücadeleyi sürdürdüğü günlerde Hacim Muhittin Bey Meclisi Mebusan'a katılmak üzere İstanbul'a gitti. Ancak bu görevi uzun sürmedi ve işgal kuvvetlerinin yasama organını dağıtmasından (1920) sonra Ankara'ya geçerek orada açılan birinci TBMM'de çalışmaya başladı. Bursa düşmanın eline geçtiği günlerde (8 Eylül 1920) orada valiydi. Bursa'nın Yunanlar tarafından işgal edilmesi üzerine TBMM'de ağır eleştirilere uğrayarak suçlandı. Ancak, Mustafa Kemal Paşa'nın araya girmesiyle yargılanması önlendi. Hacim Muhittin Bey Meclis'teki yerini 1920'den başlayarak 1950'ye kadar korudu ve bu arada 4 sayılı Konya ve Şark İstiklal Mahkemesine başkanlık etti (1922-1926). 1950'den sonra siyasi hayattan çekildi. 1965 yılında İzmir'de öldü.

Arabistanlı Lawrence'a tecavüz ettiği iddiası[değiştir | kaynağı değiştir]

İngiliz casusu T.E. Lawrence tarafından, Hacim Bey Dera mutasarrıflığında bulunurken, kendisinin ırzına geçtiği iddia edilmiştir. Bu iddia Arabistanlı Lawrence filminde de yer almıştır. Hacim Bey'in oğlu Turgut Çarıklı, Babam Hacim Muhittin Çarıklı adlı kitabında işkence ve tecavüz iddialarını yalanlar. Turgut Çarıklı eserinde, Lawrence'ın tarif ettiği kişinin babasına hiç benzemediğini, bu iftirayı Havran'ı ayaklandırma konusundaki başarısızlığını mazur göstermek için atmış olabileceğini söyler.^[3]^[4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "TBMM Albümü 1. Cilt (1920-1950)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
^ "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. 31 Ekim 2012. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2013.
^ "'Havran mutasarrıfı Hacim Bey' 17 Şubat 2006 tarihli Radikal gazetesi". 12 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2008.
^ "'Casus Lavrens'in Tecavüz yalanı' 21 Mayıs 2006 tarihli Yeni Şafak gazetesi". 20 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2008.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Turgut Çarıklı, Babam Hacim Muhittin Çarıklı: Bir Kuvayı Milliyecinin Yaşam Öyküsü, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2005, ISBN 9755182152 (Hacim Muhittin Çarıklı'nın günlük ve notlarından hareketle oğlu Turgut Çarıklı tarafından yazılmış bir temel kaynak.)

[albüm-1] "TBMM Albümü 1. Cilt (1920-1950)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).

[2] "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. 31 Ekim 2012. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2013.

[3] "'Havran mutasarrıfı Hacim Bey' 17 Şubat 2006 tarihli Radikal gazetesi". 12 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2008.

[4] "'Casus Lavrens'in Tecavüz yalanı' 21 Mayıs 2006 tarihli Yeni Şafak gazetesi". 20 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2008.

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d İstiklâl mahkemeleri
Birinci dönem	Ankara Eskişehir Diyarbekir Isparta Kastamonu Konya Pozantı Sivas
İkinci dönem	Kastamonu Konya Samsun Yozgat
Üçüncü dönem	Ankara Cezîre İstanbul Şark
Üyeler	Abdülkadir Kemali Bey Ahmet Mazhar Bey Ahmet Nafiz Bey Ali Bey (Çetinkaya) Ali Bey (Kılıç) Ali Bey (Zırh) Ali Rıza Efendi Ali Saip Bey Asaf Bey Atıf Bey Avni Bey Bahri Bey Besim Bey Cevdet Bey Emin Bey Ethem Fehmi Bey Fikret Bey Hacim Bey Hafız Hamdi Bey Hakkı Paşa Halil İbrahim Bey Hamdi Bey (Aksoy) Hamdi Bey (Ülkümen) Hamdi Bey (Yalman) Hamdi Efendi Hamit Bey Haydar Bey Hüseyin Bey Hüsrev Sami Bey İhsan Bey Lütfi Müfit Bey Mahmut Esat Bey Mazhar Müfit Bey Mehmet Necip Bey Muhittin Baha Bey Mustafa Necati Bey Mustafa Zeki Bey Necati Bey Necip Ali Bey Neşet Bey Nusret Efendi Osman Nuri Bey Rasih Bey Refik Bey Refik Şevket Bey Reşit Galip Bey Rıza Vamık Bey Sıddık Bey Sırrı Bey Sıtkı Bey Suat Bey Süreyya Bey Şevket Bey Şevki Bey Servet Efendi Tahir Efendi Tahsin Bey Tevfik Efendi Tevfik Rüştü Bey Vasıf Bey Vehbi Bey Veli Bey Yasin Bey Yusuf Bey Yusuf Ziya Bey Zekai Bey Ziya Hurşit Bey
İlgili kanunlar	Başkumandanlık Kanunu Firariler Hakkında Kanun Hıyanet-i Vataniye Kanunu İstiklâl Mehâkimi Kanunu Takrir-i Sükûn Kanunu

Hacim Çarıklı nedir?, Hacim Çarıklı anlamı nedir?, Hacim Çarıklı ne demektir?