Francis Picabia
Francis Picabia, stüdyosunda
Genel bilgiler
Doğum adı	Francis-Marie Martinez de Picabia
Doğum	22 Ocak 1879(1879-01-22) Paris, Fransa
Ölüm	30 Kasım 1953 (74 yaşında) Paris, Fransa
Uyruk	Fransız
Evlilik(ler)i	Gabrièle Buffet-Picabia
Alanı	Resim
Sanat eğitimi	École des beaux-arts, Paris École nationale supérieure des arts décoratifs, Paris
Katıldığı akımlar	İzlenimcilik, Noktacılık, Dadaizm, Kübizm, Gerçeküstücülük
Etkilendikleri	Alfred Sisley
Ünlü yapıtları	Corrida, 1926-1927 Le Matador dans l'arène, 1941-1943

Francis Picabia (tam ismi Francis-Marie Martinez de Picabia) (22 Ocak 1879 – 30 Kasım 1953), Fransız ressam, heykeltıraş, grafik sanatçısı ve yazar. Dadaizmin ve Gerçeküstücülüğün en önemli temsilcilerinden sayılır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Francis Picabia Juan Martinez Picabia'nın torunu idi. Büyükbabası Küba doğumlu olup sonra New York ve Madrid'de yerleşmiş idi. Annesi Fransız asıllı Alphonse Davanne (1824-1912) bir kimyager ve fotoğrafçı idi ve Société française de photographie (Fransız Fotografya Cemiyeti) başkanlığı yapmıştı. Amcası Maurice Devanne Fransa'nın önemli bilim kütüphanelerinden olan Paris'te kurulu "Sainte-Geneviève Kütüphanesi" Konservator-Direktörü idi. Annesi Francis daha 7 yaşında iken öldü. Francis okul eğitimini önce Paris'te önemli bir özel Katolik okulu olan "College Stanislas" 'da ve sonra yine Paris'te "Monge Lisesi"'nde yaptı.

Babası "Pancho" Picabia oğlunun genç yaşta gösterdiği güzel resim yapma kabiliyetinden gayet kıvanç duyarak genç oğlunun hazırladığı "Vue des Mertingues (Martingues Manzarası)" adlı tablosunu yılda bir prestijli sergi açan "Fransız Ressamlar Salonu"'na gönderdi. Bu tablo o yıl için Salon sergisinde gösterilmek için kabul edildi. Ertesi yıl Francis "Ecole 'Éçöle des Arts Decoratifs (Dekoratif Güzel Sanatlar Okulu)"'na kaydını yaptırdı. Bu okula devam etmekle beraber zamanının çoğunu Louvre'daki güzel sanatlar okuluna ve "Humbert Akademisi"'ne devamla geçirdi. Burada sonradan meşhur ressamlar olarak isim yapacak George Braque ve "Mary Laurencin" ile arkadaşlık yaptı. 1894'te Francis Picabia babasının toplamış olduğu İspanyol tablolarını kopya edip asıllarını satarak büyük bir Japon estampları koleksiyonu kurdu. Clichy Bulvarında binası bulunan Fernand Cormon stüdyosuna devam başladı ve sonradan tanınmış ressamlar olan Van Gogh ile Toulouse-Lautrec de bu stüdyoya devam etmekte idiler.

Annesinden bir miras kalmakla ve böylece büyük para sorunları olmamasıyla beraber 20. yüzyıl başından itibaren Francis Picabia hayatını bir ressam olup eserlerinin satışından elde ettiği gelirle geçinmeye başladı. 1897'de ünlü İzlenimci ressamlardan olan Alfred Sisley ile tanışıp onun atölyesine devam edip onun "empresyonizm" resim stilini öğrenip eserlerinde uygulamaya başladı. Bu arada 1898'de diğer bir ünlü "empresyonizm" ressamı olan Pisarro ve ailesi ile tanıştı.

"Barbizon ekolü" adı verilen Alfred Sisley, Camille Pissarro ve Marius Borgeaud bu empresyonist ressam grubuna 1903-1908'de katılması Francis Picabia'nın empresyonizm stiline olan hevesini daha da teşvik etti. 1905-1908 döneminde Francis Picabia iki defa Akdeniz kıyısında Martigues'de tatil yapıp buradaki deniz ve kanal manzaraları peyzajlarının konusu yaptı. Bu deniz kıyısının parlak ve ışıklı atmosferi hazırladığı diğer tablo ve resimlerde de kendini aksettirdi. Hazırladığı eserler ve popüler olarak katıldığı sergilerde gösterdiği eserler empresyonizm akımı içinde yeni bir gelişme olan "saf parlak gün veya ay ışıklı empresyonizm (pur luminisme impressionnism)" olarak anılmaya başlandı. On yıl kadar uzun olan bu artistik dönemde Francis Picabia gayet üretken bir sanatkar ressam olarak bu stili kullanarak çok sayıda tablolar ve resimler hazırladı. Bu çalışmaları ile kendini sanat çevrelerinde tanıttı. Bazı eleştirmenler bu dönemde hazırladığı eserleri, Sisley ve diğer Barbizon grubu ressamların eserlerinin kopyacılığı olarak tenkit ederler ve eserlerine konu olan Paris ve etrafında bulunan küçük kiliseler, patikalar, nehir kıyıları, mavnalar ve şehir çatıları ile çamaşırhaneler olduğunu iddia edip bu stilde hazırladığı eserleri küçümserler.^[1] Bu stilde yetiştiği sanat zirvesi 64 tablosu ile 1905'te "Galeri Hausman"'da açtığı solo şahsi bir sergi oldu. Bu solo sergi hem eleştirmenlerin çoğunluğu tarafından tutuldu, hem de sanatsever halk arasında çok popüler olarak, çok sayıda seyirci kitlesi topladı. Bu sergiden sonra Danthon Sanat Galerisi'nde yeni bir şahsi sergi açtı. Buradaki popülerliği uluslararası ün kazanmasına neden oldu. Önce eserleri Berlin'de "Kaspar Kunstsalon"'da; sonra Londra, Münih ve Barselona'da özel sanat galerilerinde açılan solo sergilerde gösterildi.

Bu sırada Francis Picabia yeni sanat akımlarına doğru yöneldi. Georges Seurat'in ortaya atıp geliştirdiği ve takipçisi Paul Signac'in devam ettirdiği noktacılık veya puantilizm stiline uyan bazı eserler hazırladı. Hazırladığı noktacılık akımına uyan eserleri de bazı eleştirmenler tarafından Signac'ın kopyacılığı olarak kritik edilir.^[1] Sonra da 1908'de birden "empresyonizm" akımı ile sanat ilişkisini kesti. Böylece sanat eseri alım satımı ile uğraşan galerileri ve müşterilerini kaybetmiş oldu. Eser satışlarından elde ettiği geliri de kaybetmiş olmaktaydı ve annesinden miras kalan servetine dayanmaya başladı.

1909'da hazırlamış olduğu "akuvarel tablo" Caoutchouc soyut sanat akımının kurucu tablolarından birisi olduğu bazı sanat tarihçileri tarafından iddia edilmektedir.

1909'dan itibaren sonradan kübizm kurucuları olarak bilinecek ressamlarla ve daha sora da bu akım içinde František Kupka'nin başını çektiği "Section d'or (Altın Bölüm)" adını taşıyan grubu oluşturanlarla arkadaşlık ve sanat ilişkileri kurdu.

1908'de Gabrièle Buffet ile tanıştı; çok yakın bir ilişkiye girdiler ve 1909'da evlendiler. Karısı Fransa'nın ileri gelen ailelerinden biri idi. Fransa'da romantizm akımında önemli bir yazar, şair ve politikacı olan Alphonse de Lamartine kuzenlerinden biri olup, diğer kuzenleri Lübnan'daki sedir ağaçlarını inceleyen Jussieu adlı üç tanınmış botanistti. Dedelerinin biri ise tanınmış bir amiral idi. 1910 ile 1919 arasında iki erkek 2 kız çocukları oldu.

1911'de Francis Picabia ilk defa 1910'da tanışmış olduğu ressam Marcel Duchamp' ın erkek kardeşi olan ressam Jacques Villon'un Paris'in batı varoşlarından birinde bulunan stüdyosunda toplanan "Puteaux Grubu" adli ressam grubuna katılıp bu gruba katkıda bulundu. Bu grup içinde şair Guillaume Apollinaire ve kübizm akımında önemli ressamlar olan Albert Gleizes, Roger de La Fresnaye, Fernand Léger ve Jean Metzinger bulunmaktaydı. Picabia'nın hazırladığı eserler de kübizm akımının önemli bazı eserleri olarak bilinmeye başladı.^[2]

1912'de şair Guillaume Apollinaire' in ressam karı koca Sonia Terk Delaunay ve Robert Delaunay ile birlikte ortaya attığı Orfizm akımına baştan katıldı. Mart 1913'te bu akıma katılanlar "Salon de Independents" bir sergi açtılar. Apollinaire, Kübizm yerini alacak olduğunu iddia ettiği Orfizm için bir manifesto yayımladı.^[3] Berlin'de bulunan "Erster Deutscher Herbstsalon" sergi salonunda, küratörü Herwarth Walden, Orfizm kurucuları karı-koca Delauneyler, Leger, Albert Gleizes ile birlikte Francis Picabia'nın eserlerini sergiledi. Bu sergiye bazı Fütürist akımı eserlerin konulması ise ressamlar ve sanatseverler arasında çok tartışma doğurdu. Genellikle İtalyanlardan oluşan Fütürizm akımı ressamları (örneğin Umberto Bocconi) bu iki akımın ayrı olduğunu şiddetle ilan ettiler.

1913-1915 döneminde Francis Picabia birkaç defa New York, ABD'yi ziyaret etti ve bu ülkede resimde Modernizm ve Avangart akımının simgesi oldu.

1913'te "Amerikan Ressamlar ve Heykeltıraşlar Cemiyeti"nin New York'ta "Ulusal Muhafızlar 69. Alay'"nın askeri deposu olan Armory'de açtığı ilk modern sanat sergisi olan "Uluslararası Modern Sanat Sergisi" veya kısa ismiyle "Armory Show (Armory Sergisi)" 'ne katılan Avrupa avantgart ressamların temsilcisi Marcel Duchamps ile birlikte Francis Picabia idi. Bu sergide Francis Picabia 1912'de hazırladığı "The Dance at the Spring (Kaynakta Dans)" adli Kübizm akımına uygun olan tablosu ile temsil edildi. Ama bu sergide Kübizm akımının simgesi haline gelen ve Amerikan sanat eleştirmenlerinin ve sanatla ilgilenen Amerikan alelade halkın tenkitlerini üstüne çekip gayet büyük bir promosyon süksesi yaratan eser Marcel Duchamp'ın Nude Descending a Staırcase, No. 2, (Merdivenden İnen bir Çıplak II) adlı tablosu oldu.

Bu sergiyi organize edenler arasında bulunan New York da "291" isimli resim galerisinin sahibi olan "Alfred Stieglitz" 17 Mart 1913 - 5 Nisan 1913 döneminde sırf Francis Picabia'nın eserlerinin gösterildiği bir sergi organize etti. Ayrıca Francis Picabia ve Marcel Duchamp ve Amerikalı olan Man Ray bu sanat galerisinin ismine atıfla 291 adlı bir dergi çıkartmaya başladılar ve bu dergi ile modern sanatın ortaya çıktığını ilan ettiler. Bu dergi Birleşik Amerika'da Dadaizm akımının ilk görüntüsü olarak kabul edilmektedir.

Bu dönemde Francis Picabia "mekanistik kompozisyon" adını verdiği ve ressam eli değmeden otomatik mekanik olarak hazırlanan tablolar yapmaya başlamıştı. 1916'da Picabia New York'a sırf ticaret amacı ile gitti; ama Amerikan sanatseverler ve galeri sahiplarinden gelen çok sayıda davet üzerine ABD 'de planladığından çok daha uzun müddet kaldı. Yayınlanması devam eden 291 adlı sanat dergisi bir sayısını Picabia'nın sanatına hasretti. New York'ta kaldığı zaman karısı Gabrielle ve Marcel Duchamp kendisine katıldılar ve Amerikan sanatçı Man Ray ile de tanıştı. Fakat şahsi olarak bu Amerika seyahati Picabia'ya yaramadı. Ayaklarında ödemden ve taşikardiden muzdarip oldu. Ayrıca kendine yabancı gelen bu ülkede rekreasyon için gayet fazla alkol almaya ve hatta uyuşturucu ilaçlar kullanmaya başladı.

1916'da hazırladığı "mekanistik kompozisyon" eserleri ve hazırladığı alaycı konuları ima eden bir seri imal edilmiş sanat objesi konularının sanatsal analizini ihtiva eden makaleler Barcelona'da yayımlanan 391 adli bir sanat dergisinde ele alındı. Bu analizi yapılan Picabia tarafından hazırlanan eserlerin dadaizm akımının başlangıç eserleri olduğu birçok eleştirmen tarafından kabul edilmektedir.

Picabia 1918 zaman birlikte olduğu kız arkadaşı olan "Germaine Everling" ile birlikte Lozan ve Zürih'e gitti. 1918'de Dadaizm'in doğuş merkezi olan Zürih'e bu grubun teoretisyenlerinden olan Tristan Tzara ile yakın ilişkiler kurdu ve onun radikal düşünce ve fikirlerinin gayet büyük etkisi altında kaldı. Sonra Picabia Paris'e geçti. Bu şehirde dadaizm akımlı edebiyat sanatı öncüleri olan André Breton, Paul Éluard, Louis Aragon ve Philippe Soupault'la Paris'in Opera semtinde "Certa" adlı bir sanatseverlerin müdavim olduğu Basklı bir patrona ait olan bir barda Dadaizm akımının başında olarak bu akımı geliştirdiler. Picabia bu grubun resim alanında baş temsilcisi idi ve o günlerde gayet koyu ve bu akımdan olmayanları provoke eden bir "Dadaist" olarak isim yaptı. Fakat Picabia bu akımdan çok geçmeden soğumaya başladı. 1921'de Dadaizm akımında tamamen ayrılmıştı ve bu sanat akımı telin eden yazılar yazmaya başladı. 1924'te son sayısı çıkan Dadaizm dergisi olan 391 de bu akımın başında olan Andre Breton'un dadaizm fikirlerine yazı ile hücum ederek onu şiddetle tenkit etti.

1921'de Francis Picabia sürrealizm akımına katıldı. Aynı yıl film direktörü René Clair 'in hazırladığı avangart sürrealist film olan Ent'racte (Antrak) adlı filmde bir binanın çatısından sokağa bir top atışı yapan aktör olarak görüntüsü bulunmaktadır. 1924'te, Picabia'nın hazırladığı metine dayanan Relache adlı bale eseri Paris'te "Champs-Elysees Tiyatrosu"'nda Erik Satie'nin bestelediği müziği ve Jean Borlin'in hazırladığı koreografi ile sahneye konuldu. Rene Clair'in "Ent'racte (Antrak) adlı filmi bu balenin giriş ve sahne arası (antrakt)'da gösterildi. Bu bale ve film eseri sanatsever seyirciler arasında ve sonra genel ahali arasında büyük bir olay yarattı. Bunda sonra Picabia Paris'te bulunan "Rolf de Maré" idareciliği altında bulunan "Ballets suédois (İsveç Balesi)" ile birlikte çalışmalar yaptı ve bu bale trupunun sahneye koyduğu birkaç bale eserinin dekor ve mizanseni Picabia tarafından hazırlandı. Picabia bu dönemde sürrealist akımına uygun resimler de yapmaya devam etti. 1921'de sergilediği "Cannibale" adli eseri bu akımın yankılayan önemli bir eser olduğu eleştirmenlerce kabul edilir. 1922'de bu akımın da başkanlarından olduğu kabul edilen Andre Breton yeni yayımlağa başladığı "Littérature" adli derginin baş sayfası Picabia'nın bir resmini taşımaktaydı. Bu derginin diğer nüshalarında da, Andre Breton editör olarak hiç karışmayarak, Picabia'ya ya yeni eserlerini gösterme imkânı sağladı. Picabia'in bu dergide yayımladığı eserler gayet eklektik olarak Hristiyan dinsel ikonlar, erotik ikonlar ve şans oyunları ikonları ihtiva etmektedir.

Picabia bu dönemde Paris'te yaşamaya devam etti. Sevgilisi Germaine'den bir oğlu oldu. Aile Normandi, New York ve "Cote d'Azur"'da tatiller yaptı. 1925'te resim eserlerinde figüratif konular ihtiva etmeye başladı. 1930'lu yıllarda Avrupa'da yaşayan ve avantgart yazar olarak gayet ün kazanan Amerikalı modernist roman yazar Gertrude Stein'la yakın arkadaş olduğu bilinmektedir. Bu arada Picabia'nın güney Fransa kumarhane gazinolarında büyük meblağları kumar için sarf ettiği bildirilmektedir. Bu dönemde Picabia'nın sinema ve fotoğrafa da büyük ilgi gösterdiği bilinmektedir. Daha sonra buyuk bir ilgi alanı olacak olan eski ve spor otomobil koleksiyonu kurmaya başlaması bu dönemde ortaya çıkmıştı.

1940'lı yılların başında II. Dünya Savaşı başından itibaren Güney Fransa'da yeni kız arkadaşı Olga ile yaşamaya başladı, 1940'ta arkadaşı olduğu ve Fransız Rezistans hareketinin güney Fransa Lot bölgesinde "Koru Valisi" veya gizli rezistans bölge idarecisi olan Robert Dumas'ın teşviki ile Francis Picabia ve kız-arkadaşı Olga, Lot bölgesinde Çalamene'de bulunan Robert Dumas'ın tatil evine sığındılar. 14 Haziran 1940'ta Francis Picabia ve Olga orada evlendiler. Bundan sonra bu çift Golfe Juan'da, Creuse bölgesinde Tourette-sür-Loup ve Felletin'de yaşadılar.

Bu sırada Picabia'nın resimleri gittikçe figüratif olmaya devem etmişti ve 1940'lar başında hazırladığı resim tabloları, "Paris Sex-Apeal" adlı açıksaçık fotograflar yayimlamakla isim yapan dergide bulunan fotoğraflara benzeyip çıplak, erotik ve hatta pornografik olmaya başlamıştı. Bazı eleştirmenler bu eserleri ile Picabia'nın geleneksel klasik akademik çıplak resimler ile ve pornografik fotoğraflarla imalı olarak alay etmeyi hedef aldığını bildirirler. Fakat bu imalı tutumu kabul etmeyen Cezayir'de yaşayan bir Fransız resim sanatı tüccarının Picabia'nın bu eserlerini satın alıp, işgal altında olan Fransa'ya ait olan bu bölgedeki randevu evleri ve barlarda gösterilmek için sattığı ve sonradan bu bölgeleri işgal eden Amerikan askerlerinin de bu resimlerden gayet hoşlandıkları da belirtilmektedir.

II. Dünya Savaşı daha bitmeden Picabia Paris'e döndü. Sanat eserleri olarak soyut konulu resimler yapmaya ve şiirler yazmaya devam etti. Fakat 1945'ten sonra Francis Picabia soyut sanat akımından ayrıldığını ilan etti. Hayatını eğlence ile geçirmeye başladı. Bu arada 150 kadar sayıda otomobil ihtiva eden bir eski ve spor otomobil koleksiyonu topladı. Bu dönemde hazırladığı eserler çeşitli konularda ve figüratif resim akımlarını takip eden küçük tuvaller oldu ve bunlardan çoğu pornografik dergilerden ilham almakta idi.

1949 ilkbaharından Paris'te "Galeri Rene Drooin" adlı güzel sanat tüccarı ve özel sergi evi Picabia'nın ilk retrospektif eserleri sergisini organize etti.

1951 yılının sonunda Picabia kendini paralize eden bir beyin damar tıkanması geçirdi. Bunu ölmeden atlattı ve paralitik olarak iki yıl daha fazla yaşadı. Bu sırada tabloları monokrom fon üzerine birkaç renkte leke ve nokta ihtiva etmekte idi ve bunlar bazı eleştirmenlere göre minimalizm akımının öncüleri olmaktadır.

30 Kasım 1953'te 74 yaşında iken Paris'te öldü.

Seçilmiş eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Les Martigues, 1902, Kağıt üzerine füzen, Musée Pierre André Benoit, Alès
• La Rivière: bord de la Douceline à Munot près de La Charité sur Loire (1906) ^[4]
• Udnie, 1913, Tuval üzerine yağlı boya, 290×300 cm}, Musée National d'Art Moderne de Paris
• Edtaonisl, 1913, Art Institute of Chicago
• La Ville de New York aperçue à travers mon corps, 1913, gouvaş, akuvarel, çini mürekkepli kalem, 55×74.5
• Prostitution universelle, 1916, Yale University Art Gallery, New Haven
• Parade amoureuse, 1917, Karton üzerine yağlı boya 97x74cm, Paris, Özel Koleksiyon
• Danse de Saint-Guy (Tabac Rat), 1919, Musée National d'Art Modern de Paris
• L'Enfant Carburateur, 1919, Musée National d'Art Moderne, Kontrplak uüzerine yağlı boya, emaye, sltın vsrsk, kalem, New York: Musée Guggenheim
• L'Œil cacodylate, 1921, Tuval üzerine yağlı boya. Musée National d'Art Moderne, Paris
• Chapeau de paille ?, 1921, Musée National d'Art Moderne, Paris
• La Nuit espagnole, 1922, Musée Ludwig, Köln
• Optophone II, 1923, Tuval üzerine yağlı boya, 116×88.5 cm, Musée d'Art Moderne de la Ville de Paris
• Le dresseur d'animaux, 1923, Tuval üzerine ripolin, 250x200 cm, Centre Pompidou, Musée d'art moderne de la Ville de Paris
• Cure-dents, 1925, Tuval üzerine yağlı boya ve kolaj, 129×110 cm
• Corrida, 1926-1927, Guvaş, 104.8×75.2, Özel koleksiyon, İsviçre
• Idylle, 1927, Karton üzerine yağlı boya 105.7×75.7 cm Musée de Grenoble
• L'Autoportrait de dos avec femme enlacée et masque, 1927-30, Musée Picasso, Antibes
• La mariée, 1929, Tuval üzerine karışık teknikler, 121.5x9.5 cm
• Le Masque et le Miroir, 1930-45, Kontrplak levha üzerine yağlı boya 85.2×69.9 cm, Musée National d'Art Moderne, Paris
• Figure et fleurs, 1935-45, Tuval üzerine yağlı boya, 100×73 cm, Musée national d'Art Moderne, Paris
• Maternité, 1936, Tuval üzerine yağlı boya, 162.4×130.3 cm, Musée National d'Art Moderne, Paris
• Printemps, 1938, Galerie Rose Fried
• Le Matador dans l'arène, 1941-1943, Karton üzerine yağlı boya, 105×76 cm Musée du Petit Palais, Genevre
• Sans titre (masque), 1946/47, Karton üzerine yağlı boya, 64.5×52.5 cm, Musée National d'Art Moderne
• Chose à moi-même, 1946, Karton üzerine yağlı boya, 92×72.5 cm, Özel koleksiyon
• Cherchez d'abord votre Orphée, 1948, Tuval üzerine yağlı boya 169×70 cm, Musée Pierre André Benoit, Alès
• L'Insensé, 1948, Tuval üzerine yağlı boya 151×10 cm, Musée Ludwig, Köln
• Veuve, 1948, Tahta üzerine yağlı boya, 153.2×116 cm, Musée National d'Art Moderne, Paris
• Déclaration d'amour, 1949, Pano üzerine yağlı boya, 96×69 cm, Musée Pierre André Benoit, Alès
• Symbole, 1950, Kontrplak levha üzerine yağlı boya, 100×85 cm, Musée Pierre André Benoit, Alès

Düz yazılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Cinquante-deux miroirs, Barcelona, Ekim 1917.
• Poèmes et dessins de la Fille née sans mère, Lausanne: Imprimeries Réunies, Nisan 1918.
• L'Ilot de Beau-Séjour dans le Canton de Nudité, Lausanne, Haziran 1918.
• L'Athlète des Pompes funèbres, Bégnins, Aralik 1918.
• Râteliers platoniques, Lausanne, Aralik 1918.
• Poésie ron-ron, Lausanne, Subat 1919.
• Pensées sans langage, Paris, Figuière, Nisan 1919.
• Unique Eunuque Paris, Au Sans Pareil, Koleksiyon "Dada", Subat 1920. (Son baski:Rééd. Paris, Allia, 1992)
• Jésus-Christ Rastaquouère, Paris, Au Sans Pareil, Koleksiyon "Dada" Sonbahar 1920. (Son baskı: Rééd. Paris, Allia, 1996) (Türkçe baskı: Sonradan Görme İsa, Çeviren: Alper Turan, Sel Yayınları: 1.BAsım:2017-2.Basım:2021)
• ' Luc-Henri Mercié (ed.) 'Caravansérail [1924].. (Son baskı: Paris, Belfond, 1975.
• Choix de poèmes par Henri Parisot, Paris:Guy Lévis-Mano, 1947.
• Lettres à Christine, Jean Sireuil tarafından hazirlanan edisyon. (Son baski:Marc Dachy - Sunulma, kronoloji ve bibliyografya . Paris, Champ Libre, 1988.
• Écrits, İki cilt. Editör: Olivier Revault d'Allonnes ve Dominique Bouissou. Paris, Belfond, 1975 et 1978.
• Écrits critiques, Önsöz:Bernard Noël. Editör:Carole Boulbès. Paris, Mémoire du Livre, 2005.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Francis Picabia ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Baker, George. (2007) The Artwork Caught by the Tail: Francis Picabia and Dada in Paris.' Cambridge, MA: MIT Press, ISBN 978-0-262-02618-5 (İngilizce)
• Pierre, Arnauld. (2007) Francis Picabia: La peinture sans aura. Paris: Gallimard, (Fransızca)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• "Artcyclopedia.com" websitesinde Francis Picabia 26 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Comité Picabia; Artist için bir açıklamalı katalog geliştirmek üzere kurulan komite ürünü] (İngilizce)
• "CGFA Online Muzesi"
• Picabia'nın düzyazı eserlerinin kopyalarını saklama amaçlı '391 isimli websitesi 4 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Dada Movement MoMA Online Koleksiyonu 22 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.